Abonament RTV to archaiczny podatek. Jest niesprawiedliwy i niezgodny z Konstytucją

Przepisy dotyczące pobierania abonamentu RTV są niezgodne z Konstytucją RP - podkreśla rzecznik praw obywatelskich w wystąpieniu adresowanym do Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Jedynie co dziesiąty z użytkowników odbiorników radiowych i telewizyjnych uiszcza opłaty - podkreśla prof. Irena Lipowicz. Pierwsze zmiany w obowiązującej ustawie mogą zostać przyjęte przez Sejm już wkrótce. Skorzystają seniorzy.

Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji organizowała już kilka razy różnego rodzaju kampanie informacyjne na temat abonamentu radiowo-telewizyjnego, ale żadnej nie poświęciła warunkom, jakie trzeba spełnić, by uzyskać zwolnienie z tej opłaty. Efekt jest opłakany. Kilka lat temu obiecano seniorom, że po ukończeniu 75. roku nie będą musieli płacić za radio i telewizję. Osoby, które przestały to robić, dostają właśnie wezwania do zapłaty i pisma od kancelarii komorniczych. Nikt bowiem nie poinformował ich, że aby uzyskać zwolnienie z abonamentu, trzeba wcześniej złożyć na poczcie specjalne pismo.
Ta sprawa wzbudziła wiele kontrowersji i wkrótce ma się to zmienić. Kilka tygodni temu do Sejmu wpłynął senacki projekt nowelizacji ustawy o opłatach abonamentowych. Przewiduje on zniesienie obowiązku informowania poczty o ukończeniu 75 lat i nabyciu prawa do zwolnienia z abonamentu RTV. Seniorzy, którzy osiągną zapisany w ustawie wiek, automatycznie zostaną zwolnieni z obowiązku opłacania abonamentu RTV.

Za posiadanie radia i telewizora nie muszą płacić osoby starsze i niepełnosprawne. Jednak i oni, aby uzyskać zwolnienie, zobowiązani są do przedstawienia w urzędzie pocztowym dokumentów potwierdzających uprawnienie do zwolnienia oraz oświadczenie - podaje Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji na stronie krrit.gov.pl/abonament.

Zgodnie z ustawą abonamentu nie muszą płacić

• - osoby, które ukończyły 75. rok życia,
• - osoby zaliczone do I grupy inwalidzkiej,
• - kombatanci będący inwalidami wojennymi lub wojskowymi,
• - osoby, które ukończyły 60 lat i mają prawo do emerytury, której wysokość nie przekracza miesięcznie kwoty 50 proc. przeciętnego wynagrodzenia. *

Rzecznik Praw Obywatelskich naciska rząd

Na 13 mln 572 tys. gospodarstw domowych na koniec 2014 r. zarejestrowane odbiorniki miało 6 mln 755 tys. 218 gospodarstw, to jest 49,8 proc. - wynika ze sprawozdania z działalności Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji za rok 2014 przytaczanych przez prof. Irenę Lipowicz w wystąpieniu kierowanym do minister kultury i dziedzictwa narodowego.

Aż 6 mln 816 tys. 782 gospodarstwa domowe używały niezarejestrowanych odbiorników - to ponad 50 proc. wszystkich użytkowników. Spośród zarejestrowanych gospodarstw domowych 45,5 proc. było zwolnionych od wnoszenia opłat (w ewidencji Poczty Polskiej jest ich 3 063 203). Pozostała część zarejestrowanych gospodarstw domowych, czyli ponad 3 mln 692 tys. powinna terminowo wnosić opłaty. Według stanu na 31 grudnia 2014 r. terminowo wnosiło opłaty jedynie 999 tys. 575 gospodarstw. Oznacza to, że 2 mln 692 tys. 440 gospodarstw domowych nie wywiązywało się z tego obowiązku.

• List RPO do MKiDN ws. opłat abonamentowych

"Ten stan rzeczy, od wielu lat tolerowany przez władzę publiczną, musi być postrzegany przez osoby respektujące obowiązujący porządek prawny jako niesprawiedliwy i naruszający konstytucyjną zasadę powszechności ponoszenia ciężarów publicznych." - czytamy w komunikacie RPO.

Jak podkreśla prof. Lipowicz ustawa nie nadąża za postępem technicznym, bo obowiązek ponoszenia opłat związany jest z posiadaniem telewizora i radioodbiornika, nie uwzględnia natomiast ani smartfonów, ani komputerów czy tabletów.

Rzecznik zwrócił się do resortu, by ten podjął w trybie natychmiastowym prace legislacyjne, które posłużą ujednoliceniu systemu opłat za abonament RTV. Obecnie system nie ma charakteru powszechnego, wobec czego godzi w konstytucyjną zasadę równości wobec prawa. "Oznacza to, że obecna konstrukcja art. 2 ust. 1 i 2 ustawy o opłatach abonamentowych narusza zasadę powszechności, równości i sprawiedliwości ciężarów publicznych również i z tego powodu, że nie obejmuje "każdego" w znaczeniu, jakie nadaje mu art. 84 Konstytucji RP" - argumentuje rzecznik.

*Płacić musi każdy *Abonament radiowo-telewizyjny traktowany jest *- *w myśl orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego - jako przymusowe, bezzwrotne świadczenie publicznoprawne, służące realizacji konstytucyjnych zadań państwa w postaci wypełniania przez media misji publicznej. "Jest więc daniną publiczną, którą od innych danin odróżnia celowy charakter, przejawiający się tym, że nie stanowi ona dochodów państwa o charakterze stricte budżetowym" - czytamy w piśmie RPO.

Mimo to - jak podkreśla prof. Lipowicz - jedynie niecałe 10 proc. podatników potencjalnie zobowiązanych płaci abonament RTV. Zdecydowana większość się skutecznie uchyla od tego obowiązku.

Kwestia zmian w ustawie dotyczącej opłat abonamentu RTV jest dyskutowana od kilku lat. Już cztery lata temu pojawiła się propozycja, aby doliczać go do opłaty za prąd. Rok później ministerstwo cyfryzacji zaproponowało kilka opcji reformy abonamentu RTV. W 2012 roku TVP ogłosiła w końcu, że rozwiązaniem mogłaby być opłata audiowizualna wysokości 10 zł od każdego gospodarstwa domowego. Ówczesny minister kultury Bogdan Zdrojewski wydawał się zainteresowany pomysłem, ale za jego kadencji nic się nie zmieniło. Aktywność prof. Ireny Lipowicz, jako rzecznika praw obywatelskich, jest kolejną odsłoną tej dyskusji. Wiadomo jednak, że w tej kadencji Sejmu szans na wprowadzenie nowego abonamentu nie ma już żadnych.