Książ Wielki: ku lepszemu

Zakup komputerów i zapewnienie dostępu do Internetu w małych miejscowościach z pieniędzy unijnych, wbrew opiniom niektórych, bynajmniej nie jest ich marnotrawieniem. W skali mikro jest to rzeczywiste podniesienie jakości życia, czego duże aglomeracje często po prostu nie rozumieją. Jak wiele mogą zmienić proste działania, takie jak zakup komputera i podpięcie do sieci, pokazuje projekt przeciwdziałania wykluczeniu cyfrowemu w gminie Książ Wielki.

Gmina Książ Wielki jest niewielką miejscowością położoną na północy województwa małopolskiego. Razem z Kozłowem – najdalej na północ wysuniętą gminą Małopolski – stanowią swego rodzaju marchie samorządowe, graniczące z województwem świętokrzyskim. Obie gminy dzielą los typowych miejscowości pogranicza. Przed reformą samorządową w 1998 r. Książ Wielki i Kozłów należały przez 23 lata do województwa kieleckiego. To bez wątpienia w dużym stopniu orientowało mieszkańców Książa Wielkiego oraz ich codzienną aktywność zawodową i edukacyjną w stronę Kielc.

Tożsamość społeczności lokalnej w Książu Wielkim nie uległa jednak wpływom świętokrzyskim. Świadczy o tym jeden argument, w oczach Małopolan ostateczny i niepodważalny, a mianowicie odpowiedź na pytanie: gdzie wychodzisz z domu? Jadąc krajową „siódemką” w stronę Warszawy, Książ Wielki jest ostatnią miejscowością, gdzie z domu wychodzi się „na pole”. Czternaście kilometrów dalej na północ, od gminy Wodzisław każda napotkana osoba wychodzi już „na dwór”.

Gmina przedsiębiorczych rolników

Książ Wielki jest gminą wiejską, w której głównym źródłem utrzymania ponad pięciotysięcznej wspólnoty jest rolnictwo. Głównie hodowla trzody chlewnej, uprawa zbóż oraz buraków cukrowych. Zresztą cały powiat miechowski, w granicach którego leży Książ Wielki, jest zagłębiem rolniczym województwa. Mimo tych uwarunkowań, które w Polsce często oznaczają niski poziom życia, Książ Wielki wyróżnia się na tle innych gmin rolniczych w województwie. Dochody na głowę mieszkańca w gminie wynoszą 2632 zł. W ciągu dziesięciu lat w rankingu zamożności gmin wiejskich Książ Wielki przesunął się ze 1231 miejsca na pozycję 545, którą zajmował w 2014 r. W Polsce jest 1566 gmin wiejskich.

dzieci z gminy Książ Wielki mogą korzystać w szkole z komputerów zakupionych w ramach działania 8.3

W latach 2011-2015 gmina Książ Wielki realizowała projekt pn. „Przeciwdziałanie wykluczeniu cyfrowemu w gminie Książ Wielki” w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, oś priorytetowa 8. Społeczeństwo informacyjne – zwiększanie innowacyjności gospodarki, działanie 8.3 Przeciwdziałanie wykluczeniu cyfrowemu – e-Inclusion. Kwota uzyskanego dofinansowania wyniosła 898 492 zł. Na czas realizacji projektu założono, że uda się osiągnąć dwa kluczowe cele. Pierwszym było zapewnienie dostępu do szerokopasmowego Internetu dla wybranych uczestników projektu. Drugi dotyczył przekazania uczestnikom projektu wiedzy w zakresie korzystania z technologii informacyjnych poprzez szkolenia z obsługi komputera, korzystania z zasobów i możliwości szerokopasmowego Internetu. Materialnym efektem projektu było wyposażenie w sprzęt komputerowy wraz z oprogramowaniem i dostępem do Internetu 31 gospodarstw domowych. Pozostała pula 70 komputerów trafiła do trzech szkół w gminie: Szkoły Podstawowej w Książu Małym, Szkoły
Podstawowej w Antolce i Zespołu Szkolno-Przedszkolnego w Książu Wielkim. Zdaniem wójta Marka Szopy, najważniejsze w projekcie było właśnie dostarczenie komputerów do szkół: – Stary już sprzęt został wymieniony na nowe komputery o wysokich parametrach. Młodzież i dzieci mogą od tamtej pory pracować na bardzo dobrym i wydajnym sprzęcie.

Mieli już infrastrukturę

Książ Wielki, w porównaniu do innych gmin realizujących projekty w ramach działania 8.3, startował do projektu z dużym „wsparciem”. Władze nie musiały inwestować w maszty i nadajniki odpowiedzialne za przesyłanie sygnału Internetu szerokopasmowego. – Istotny udział przy realizowaniu projektu miał także Orange, który w ramach likwidacji białych plam na internetowej mapie Polski, stworzył infrastrukturę w gminie Książ, która pozwoliła na podłączenie szybkiego Internetu o prędkości 20 Mb/s na terenie całej gminy – opowiada wójt Marek Szopa i dodaje: – Bez tego udostępnienie tak szybkiego Internetu beneficjentom byłoby bardzo utrudnione.

Projekt „Przeciwdziałanie wykluczeniu cyfrowemu w gminie Książ Wielki” rozpoczął się od naboru beneficjentów. Wyodrębniono dwie grupy docelowe, które mogły się ubiegać o przyznanie sprzętu komputerowego. Były to osoby niepełnosprawne ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności. W tej grupie beneficjentem mogły być także osoby nieletnie reprezentowane przez swoich opiekunów prawnych. Druga grupa, do której skierowany był projekt, to osoby zamieszkujące na terenie gminy i znajdujące się w trudnej sytuacji materialnej. Warunkiem przyznania wsparcia w przypadku tych osób było kryterium dochodowe upoważniające do otrzymania wsparcia w ramach systemu pomocy społecznej lub świadczeń rodzinnych.

Dobry odzew

Rozpoczynając nabór, urzędnicy zdecydowali się na sprawdzony sposób informowania mieszkańców – rozwieszenie plakatów na terenie całej gminy. Na rezultaty nie trzeba było długo czekać. – Akcja spotkała się z dużym odzewem. Łącznie wpłynęło 58 wniosków. Następnym etapem była weryfikacja wniosków przez siedmioosobową, specjalnie powołaną komisję, która wyłoniła osoby zakwalifikowane jako beneficjenci, oraz osoby, które znalazły się na liście rezerwowej – mówi Adrian Oczkowicz, koordynator projektu w urzędzie gminy.

Jak wskazuje opracowanie pt. „Potencjał społeczno-gospodarczy regionu południowego Polski w 2012 r.”, przygotowane przez GUS w Krakowie i Katowicach, wskaźnik komputeryzacji szkół podstawowych na południu kraju wyniósł 95,6%, co dawało drugie miejsce w Polsce zaraz po regionie południowo-zachodnim (96,4%). Tak dobra dostępność do komputerów zapewniona jest przede wszystkim dzięki takim projektom takim jak „Przeciwdziałanie wykluczeniu cyfrowemu w gminie Książ Wielki”. Jednak oprócz sprzętu ważne są także kompetencje cyfrowe, które powinny być kształtowane od najmłodszych lat. W Diagnozie Społecznej 2013 umiejętność sprawnego korzystania z Internetu określono jako jedną z dwóch kompetencji cywilizacyjnych, obok znajomości języka angielskiego.

Komputery zakupione w ramach działania 8.3 są na co dzień dostępne w szkole

Szkolenia i analizy

W gminie Książ Wielki zadbano nie tylko o zakup sprzętu, ale także o właściwe przygotowanie mieszkańców do jego użytkowania. Mieszkańcy na początku przed wydaniem sprzętu zostali z nim zaznajomieni. Przeprowadzone zostało proste szkolenie – mówi Adrian Oczkowicz. Opowiada także o ciekawym rozwiązaniu wsparcia mieszkańców. – Na bieżąco funkcjonowało biuro projektów, do którego mogli się zgłaszać mieszkańcy z dowolnymi pytaniami dotyczącymi obsługi sprzętu. Rozwiązywaliśmy problemy na bieżąco, przez indywidualny kontakt, a także drogą telefoniczną. Bezpośredni kontakt z mieszkańcami z pewnością spowodował, że odbiór projektu w społeczności lokalnej był bardzo pozytywny. Takie nastawienie z kolei pomaga urzędnikom w czasie wymaganej kontroli użytkowania sprzętu przez mieszkańców. Potwierdza to Adrian Oczkowicz: – Kontrole odbywają się w terenie, sprawdzamy, czy sprzęt działa oraz przeprowadzamy ankiety, w jaki sposób beneficjenci wykorzystują komputery. Kontrole przeprowadzane są także przez pracowników
Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej, podczas codziennej pracy z beneficjentami.

Łączenie rodzin, pomoc niepełnosprawnym

Pod koniec maja br. w Zaryszynie – jednym z sołectw Gminy Książ Wielki – odbyła się konferencja podsumowująca projekt „Przeciwdziałanie wykluczeniu cyfrowemu w gminie Książ Wielki”. Była to także okazja do podzielenia się swoimi opiniami przez beneficjentów projektu. Będą ono mogli korzystać ze sprzętu na dotychczasowych warunkach jeszcze przez cztery i pół roku. I to z punktu widzenia jakości życia w gminie jest najważniejsze. Na pytanie o efekty projektu, wójt M. Szopa wskazał właśnie na zwykłe, codzienne korzyści: – Obecnie Internet stał się najważniejszym źródłem informacji. Osoby, które uzyskały sprzęt, dostały takie właśnie „okno na świat”. Bez wsparcia tego projektu byłyby nadal wykluczone cyfrowo. Wiele rodzin odkłada zakup komputera na później, dużo ważniejsze są podstawowe potrzeby, takie jak jedzenie czy ubrania. Dzięki takim projektom możemy zapewnić dostęp do nowoczesnych technologii mieszkańcom, ale także do kontaktu z innymi osobami. Adrian Oczkowicz dodaje jeszcze do tych korzyści
podtrzymywanie więzów rodzinnych: – Z przeprowadzanych ankiet wynika, że bardzo wiele osób korzysta ze sprzętu do komunikacji z innymi osobami, także z rodziną, która przebywa obecnie za granicą. Bez tego sprzętu ten kontakt byłby bardzo utrudniony. Na koniec stwierdzia: – Jeden przekazany komputer wymaga szczególnej uwagi. Jest to sprzęt przystosowany specjalnie do niepełnosprawnej, głuchoniemej sześcioletniej dziewczynki, która podczas walki z rakiem straciła wzrok. Zakupiony za ponad 50 000 zł sprzęt jest specjalnie dostosowany do jej potrzeb, umożliwiając jej naukę i rozwój, co bez tego sprzętu byłoby niemal niemożliwe. Jest to chyba najbardziej wymowny obraz z gminy Książ Wielki, ukazujący korzyści, jakie mogą płynąć z projektów przeciwdziałania wykluczeniu cyfrowemu w kraju.

_ *Artykuł jest współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz budżetu państwa w ramach Pomocy Technicznej Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka. * _