Surowe sankcje majątkowe dla urzędników

Takie rozwiązanie zawiera przyjęta 16 grudnia 2010 r. przez Sejm ustawa o odpowiedzialności majątkowej funkcjonariuszy publicznych.

Aby można było pociągnąć urzędnika do odpowiedzialności finansowej, będą musiały zostać spełnione trzy przesłanki. Po pierwsze, urząd będzie musiał wypłacić odszkodowanie za rażące naruszenie prawa. Po drugie, złamanie przepisów będzie musiało być spowodowane świadomym działaniem urzędnika. Po trzecie, rażące naruszenie prawa będzie musiało zostać stwierdzone na podstawie wymienionych w ustawie przepisów kodeksu postępowania administracyjnego, ordynacji podatkowej, prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi lub kodeksu postępowania cywilnego.

Wymienione przesłanki będą musiały wystąpić jednocześnie. W takiej sytuacji ustawodawca nakłada na wójta (starostę czy marszałka) obowiązek złożenia w ciągu 14 dni od wypłaty odszkodowania wniosku o przeprowadzenie postępowania wyjaśniającego.

Wniosek ten składać się będzie do właściwej prokuratury okręgowej.

Trzeba będzie dołączyć do niego dowód wypłaty odszkodowania i stanowiące podstawę wypłaty orzeczenie lub ugodę oraz rozstrzygnięcie stwierdzające rażące naruszenie prawa przez urzędnika wraz z uwierzytelnionymi kopiami akt postępowania administracyjnego lub sądowego, w którym rozstrzygnięcie to zostało wydane.

Jak wynika z art. 7 ustawy, obowiązkiem prokuratury jest zbadanie, czy zachodzą przesłanki do wytoczenia urzędnikowi procesu o odszkodowanie z tytułu szkody wyrządzonej podczas wykonywania władzy publicznej z rażącym naruszeniem prawa. W razie stwierdzenia takich podstaw przeciwko urzędnikowi toczyć się będzie postępowanie cywilne, zgodnie z kodeksem postępowania cywilnego. Zasądzone odszkodowanie przypada „podmiotowi odpowiedzialnemu“, którym będzie z reguły podmiot zatrudniający urzędnika.

Zasądzone od urzędnika odszkodowanie nie będzie mogło przewyższać dwunastokrotności miesięcznego wynagrodzenia przysługującego danemu urzędnikowi. Wyjątkiem będzie sytuacja, w której funkcjonariuszowi publicznemu będzie można przypisać działanie lub zaniechanie z winy umyślnej.

W sytuacji, w której zaniechania bądź działania rażąco naruszającego przepisy dopuści się kilku urzędników, odpowiedzialność ponosi każdy z nich, stosownie do przyczynienia się do rażącego naruszenia prawa oraz stopnia winy. Jeżeli ustalenie stopnia winy i przyczynienia się poszczególnych sprawców nie będzie możliwe, odpowiadają oni w częściach równych.

Zgodnie z zawartą w ustawie definicją wynagrodzeniem urzędnika (branym pod uwagę przy obliczaniu wysokości odszkodowania) jest to, które przysługiwało mu na dzień działania lub na koniec okresu zaniechania, które spowodowało rażące naruszenie prawa.

Jeżeli ustalenie wynagrodzenia na ten dzień nie jest możliwe, określa się je na dzień stwierdzenia rażącego naruszenia prawa, a jeżeli w tym dniu osobie odpowiedzialnej takie wynagrodzenie już się nie należało, określa się je na ostatni dzień, w którym przysługiwało.

W przypadku gdy może być ono określone w różnej wysokości, zawsze przyjmuje się wysokość najwyższą.

Michał Cyrankiewicz