Bezkarne straszenie upadłością

Część wniosków o upadłość wpływających do sądów jest nieuzasadniona, bez szans na powodzenie. Wierzyciele składają je po to, by wystraszyć bądź pogrążyć dłużnika.

Wniosek o upadłość, zwłaszcza znanej firmy, np. giełdowej, jest fatalnym dla niej zdarzeniem. Wpływa na jej wiarygodność i wartość, odstrasza klientów, obniża kurs akcji.

W tym tygodniu Kredyt Bank wystąpił do sądu w Lesznie o ogłoszenia upadłości znanego koncernu mięsnego Duda SA, mimo że formalnie nie jest to możliwe przez najbliższe cztery miesiące, gdyż otwarte zostało postępowanie naprawcze spółki. Dlatego sąd pozostawił wniosek o upadłość na te cztery miesiące bez rozpoznania, co potwierdziła nam sędzia Grażyna Wieleda, prezes leszczyńskiego sądu.

Ale kurs akcji Dudy i tak w ciągu jednej sesji spadł o 10 proc.

Zarobić na kryzysie

Z powodu kryzysu liczba wniosków o upadłość wyraźnie wzrosła. Do warszawskiego sądu upadłościowego (największego w Polsce) od początku roku wpłynęło ich 112, to jest dwa razy więcej niż w takim samym okresie zeszłego roku (65) - powiedział "Rz" Marcin Krawczyk, prezes sądu.

Zapewne też będzie więcej przedwczesnych wniosków o upadłość.
_ Czasy kryzysu są złe dla zwykłych przedsiębiorców, ale są i grupy nastawione na kryzys, w szczególności na doprowadzanie do upadłości firm i przejmowanie ich majątku _ - wskazuje Dariusz Baran, prezes spółki CLiF, która upadła w grudniu 2001 r. (była wtedy jedną z najbardziej znanych firm leasingowych). Dwa lata później Sąd Najwyższy uznał tę upadłość za bezpodstawną.

Można dyscyplinować

_ Zdarzyło mi się kilka razy dyscyplinować wierzycieli, którzy złożyli nieuzasadniony wniosek o upadłość, nakazywać im publikowanie swego rodzaju przeprosin dłużnika, ale dotyczyło to wyraźnych sytuacji, kiedy w ogóle nie byli wierzycielami _ - wskazuje sędzia Krawczyk. _ W innych wypadkach trudno byłoby wykazać im złą wiarę. Wystarczy rzeczywista wymagalna wierzytelność (a najlepiej, gdy jest jeszcze jeden inny wierzyciel, gdyż dla ogłoszenia upadłości nie wystarczy jeden). _

Zgodnie z prawem upadłościowym (art. 34) sąd, oddalając wniosek o ogłoszenie upadłości, obciąża wierzyciela kosztami postępowania i może nakazać opublikowanie stosownego oświadczenia, ale tylko po złożeniu wniosku w złej wierze. Samemu dłużnikowi przysługuje w takim wypadku roszczenie przeciw wierzycielowi o naprawienie szkody. Inna rzecz, że sprawy te są sporadyczne.

_ Z powodu ograniczenia odpowiedzialności odszkodowawczej wnioskodawców tylko do tych w złej wierze i liberalnego interpretowania tego pojęcia przez sędziów rygory te są martwe _ - uważa prezes Baran.

Inną zachętą do sięgania po upadłościowy straszak są niższe koszty sądowe: od wniosku o upadłość sąd pobiera 1000 zł, a wpis od zwykłego pozwu wynosi 5 proc. żądanej zapłaty. Z drugiej strony do sprawy po stronie przedsiębiorcy bezzasadnie zagrożonego procesem upadłościowym może wkroczyć np. Komisja Nadzoru Finansowego.

W 2002 r. np. Aleksander Chłopecki jako wiceprzewodniczący KPWiG (poprzedniczki KNF) wstąpił do sprawy upadłościowej Elektrimu SA, wnosząc o oddalenie wniosku posiadaczy obligacji i dowodząc, że spółka miała wtedy wystarczające środki na spłatę zadłużenia.

Piotr Zimmerman, autor komentarza do prawa upadłościowego

Narastające kłopoty z otrzymaniem zapłaty skutkują często desperackimi próbami wymuszenia płatności przez złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości. Jego skuteczność bierze się z tego, że efekt w porównaniu z procesem gospodarczym następuje szybko, a zagrożenie dla dłużnika jest znacznie większe, może się bowiem skończyć likwidacją przedsiębiorstwa. Dłużnik mający wątpliwości, czy zapłacić dług, w obliczu takiego wniosku zwykle płaci. Złożenie wniosku o upadłość w celu wymuszenia zapłaty długu rzeczywistego i wymagalnego nie jest nadużyciem prawa i nie może być traktowane jako dokonane w złej wierze.

Marek Domagalski
Rzeczpospolita