Podział nieruchomości bez obciążeń

Rodzeństwo, które podzieli się odziedziczoną działką tak, jak przewidziano w spadku, nie zapłaci podatku od spadków i darowizn.

_ Wraz z bratem nabyliśmy w spadku po połowie udziałów w niezabudowanej działce. W wyniku darowizn dokonanych przez brata należąca do niego część ma obecnie czworo współwłaścicieli: brata, jego żonę, córkę i zięcia. Brat z rodziną wybudował na swojej połowie dom w zabudowie bliźniaczej, ja na swojej – dom jednorodzinny. Teraz chcemy podzielić działkę bez żadnych spłat czy dopłat tak, by przypadła mi połowa z moim domem, a rodzinie brata – druga połowa z ich domem, tak jak w spadku. Jaki podatek wchodzi w grę? _ – pyta czytelniczka.

Nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych, w tym również tytułem nieodpłatnego zniesienia współwłasności, jak w wypadku czytelniczki, podlega podatkowi od spadków i darowizn. Podstawą opodatkowania jest wartość rzeczy lub praw majątkowych w części przekraczającej wartość udziału we współwłasności, który przed jej zniesieniem przysługiwał nabywcy.

Oznacza to, że zobowiązanie podatkowe może powstać, gdy np. udziały we współwłasności dwóch osób wynosiły po 50 proc., a w wyniku jej zniesienia (nieodpłatnego) jedna osoba uzyskała prawo własności 60 proc. danego przedmiotu, a druga – 40 proc. Wtedy ta pierwsza osoba zapłaci podatek od wartości 10 proc. całości tego przedmiotu (np. działki) przed podziałem.

Jeżeli w wyniku podziału czytelniczka stanie się właścicielką 50 proc. powierzchni działki (tak jak w spadku), a jej brat z rodziną – drugiej połowy, to po stronie czytelniczki nie powstanie zobowiązanie podatkowe.

Co więcej, nakłady na budowę dwóch domów nie będą miały wpływu na tę ocenę, jeżeli były poczynione wyłącznie na „swojej“ części działki przez właściciela lub współwłaścicieli. W opisanym wypadku ani czytelniczka nie łożyła na budowę domu brata i jego rodziny, ani oni nie współfinansowali budowy jej domu. Wartość działki, która po podziale przypadnie czytelniczce z uwzględnieniem jej nakładów na budowę, nie przekroczy wartości udziału sprzed zniesienia współwłasności. W związku z tym nie będzie podstawy do naliczenia podatku.

Ponadto należy pamiętać, że od podatku zwolnione jest nabycie własności rzeczy i praw majątkowych w drodze nieodpłatnego zniesienia współwłasności przez osoby zaliczone do I grupy podatkowej, m.in. małżonka i zstępnych. Nawet gdyby w granicach drugiej połowy działki (przypadającej bratu z rodziną) współwłaściciele otrzymali inny przydział jej powierzchni niż wynikający z udziałów we współwłasności, przysługuje im zwolnienie z podatku.

Oznacza to, że w opisanej przez czytelniczkę sytuacji należy się liczyć wyłącznie z kosztami sporządzenia aktu notarialnego potwierdzającego zniesienie współwłasności.

Monika Izdebska
Autorka jest doradcą podatkowym w firmie Marciniuk i Wspólnicy