Polska samochodami (już nie) stoi

Przed laty produkowaliśmy nyski, żuki, stary, jelcze, lubliny, polonezy. Jednak żadna nasza marka nie przetrwała, o sukcesie na miarę czeskiej Skody czy nawet rumuńskiej Dacii nie ma co mówić. Efekt jest taki, że choć składane są w naszym kraju ople i fiaty, a także wytwarzane części do toyot czy volkswagenów, to i tak lwia część tej produkcji wysyłana jest na eksport. Jesteśmy liderem wśród podwykonawców. W cieniu tego "sukcesu" upadają kolejne polskie marki z tradycjami. Kilka dni temu pożegnaliśmy ostatnią z nich. Czy kiedyś któraś odrodzi się niczym... Ursus w Etiopii.

Oto marki, które pożegnaliśmy!

19 września 2013 roku zarząd sanockiej spółki złożył wniosek o ogłoszenie upadłości likwidacyjnej. W spółce zatrudnionych było ostatnio jest ok. 500 osób. Firma należała do Grupy Kapitałowej Sobiesława Zasady.

Autosan to jedna z najstarszych fabryk w Polsce. Jego początki sięgają 1832 roku. Oprócz znanych w całym kraju autobusów zakład produkował dla wojska szczelne kabiny elektromagnetyczne, a od elementy pojazdów szynowych, np. nadwozia szynobusów i tramwajów. Ich odbiorcami byli krajowi potentaci, jak PESA Bydgoszcz, NEWAG z Nowego Sącza czy Poznańskie Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego.

Z historią polskiej motoryzacji bez wątpienia związana jest Lubelska Fabryka Samochodów Ciężarowych w Lublinie. W czasach swojej świetności pod względem ilości i wartości produkcji zajmowała jedno z pierwszych miejsc w kraju w branży motoryzacyjnej.

Zakład uruchomił produkcję 7 listopada 1951, czyli w 34. rocznicę rewolucji październikowej.

Jednym z najbardziej znanych polskich aut dostawczych produkowanych w Lublinie był FSC Żuk. Był to w całości wytwór polskiej myśli technicznej. Głównymi autorami nowego produktu FSC byli inżynierowie Stanisław Tański i Alojzy Skwarek.

Produkcję Żuków zakończono 13 lutego 1998 roku. Łącznie wyprodukowano 587,5 tys. sztuk wszystkich wersji tego modelu.

Obecnie FSC to Fabryka Samochodów HONKER Sp. z o.o. Zajmuje się produkcją aut Honker 4x4 oraz Honker Cargo.

Fabryka Samochodów Ciężarowych "Star" przez wiele lat produkowała samochody ciężarowe tej właśnie marki. Star - to brzmiało dumnie. Ten pojazd był całkowicie polskiej produkcji. Już w 1947 roku ówczesne Centralne Biuro Badań i Konstrukcji Przemysłu Motoryzacyjnego nr 5 (CKB-5) w Łodzi opracowało szczegółową dokumentację techniczną pojazdu.

Opracowanie jednostki napędowej powierzone zostało Zakładom Doświadczalnym Przemysłu Motoryzacyjnego w Ursusie. Natomiast kabina pojazdu skonstruowana została przez kieleckie Zakłady Wyrobów Metalowych "SHL" S.A.. Zespół konstruktorów, opracowujący nowy pojazd złożony był w większości z byłych pracowników Państwowych Zakładów Inżynierii

Wszystko jednak co dobre, musi się kiedyś skończyć. Star został ostatecznie przejęty przez koncern MAN SE. W 2006 roku zakończono definitywnie produkcję samochodów ciężarowych. Zakład w Starachowicach produkuje obecnie szkielety autobusów oraz komponenty autobusów i ciężarówek grupy MAN AG.

6 listopada 1951 roku o godzinie 14.00 z hali montażowej nr 1 zjechał pierwszy samochód wyprodukowany w powojennej Polsce nazwany Warszawą M-20 na licencji radzieckiego samochodu Pobieda. Ten moment rozpoczął bogatą historię Fabryki Samochodów Osobowych w Warszawie.

Ostatnia Warszawa zjechała z taśmy produkcyjnej 30 marca 1973 roku. Przyczyniło się do tego faktu wprowadzenie w 1967 roku następcy dla już przestarzałej Warszawy, Polskiego Fiata 125p.

To właśnie w tych zakładach powstawały tak kultowe auta jak Syrena (do 1972 roku), Fiat 125 (do 1991) czy FSO Polonez. Później produkowano samochody Daewoo (patrz kolejny slajd) oraz Chevroleta.

W fabrykach tych obecnie nie produkuje się samochodów. W lutym 2011 roku wygasła licencja na produkcję Chevroleta Aveo. Do marca 2011 roku zwolnienia otrzymało ponad 1800 osób z załogi FSO, pieniądze na odprawy były pozyskiwane ze sprzedaży gruntów, na których zlokalizowano zakład. Do listopada sprzedano tor jazd próbnych, wyburzono hale odlewni i montowni silników.

Pomimo sprzedaży części majątku, władze spółki deklarują gotowość zakładów do podjęcia produkcji w ciągu kilku miesięcy od podpisania umowy z ewentualnym inwestorem. Póki co jednak nikt nie kwapi się do rozpoczęcia produkcji. Coraz częściej mówi się o sprzedaży gruntów i budowie osiedla mieszkaniowego na terenie FSO.

Historia polskiej motoryzacji bez zwątpienia związana jest z Zakładem Samochodów Dostawczych w Nysie. Tam właśnie powstawał przez wiele lat jeden z najbardziej rozpoznawanych polskich samochodów - Nysa. Pierwszy samochód został wyprodukowany w 1958 roku, ostatni - w 1994.

Nie sposób zliczyć, do czego wykorzystywano te auta. Widzieliśmy na polskich ulicach Nysę-furgon, Nysę-sanitarkę czy Nysę- chłodnię, a to tylko ułamek z jej zastosowań.

Lata osiemdziesiąte przyniosły zdecydowane zmniejszenie zainteresowania pojazdami z Nysy. Gwałtowny spadek produkcji nastąpił w 1991 roku. W 1990 wyprodukowano 10366 szt., w 1991 już tylko 3658 szt. 3 lutego 1994 roku z taśm zjechała ostatnia Nysa o numerze 380575.

W 1971 roku powstały zakłady produkujące samochody w Bielsku-Białej i Tychach. Już rok później produkowały pierwsze auta. Początkowo była to Syrena (przeniesiona z Warszawy) oraz Fiat 126p. W latach 90. XX wieku z taśm montażowych zjeżdzały również Fiaty Cinquecento.

FSM został sprywatyzowany i przejęty przez Fiat Auto. Zmieniono wówczas nazwę spółki na Fiat Auto Poland. W Bielsku-Białej zaprzestano produkcji aut, co spowodowało rozwinięcie tam produkcji podzespołów samochodowych, silników i skrzyń biegów. Zakład w Tychach był w 2009 roku największą fabryką Fiata w Europie, a drugą co do wielkości na świecie, po brazylijskiej fabryce w Betim.

Z historią FSO nierozłącznie związana jest firma Daewoo, która w latach 1996-2004 była branżowym inwestorem strategicznym. W efekcie powstała spółka Daewoo- FSO. Na licencji koreańskiego właściciela uruchomiono w firmie montaż oraz produkcję nowych samochodów.

W Warszawie powstawały więc takie modele Daewoo jak Tico, Leganza, Lanos czy Matiz. W latach 1997-2004 z taśm montażowych zjechało ponad 720 tys. egzemplarzy wszystkich modeli.

W tamtym okresie po raz ostatni wyprodukowano w zakładach FSO samochód marki Polonez, dzieło myśli włosko-polskiej. W 2002 roku powstały ostatnie 83 sztuki tego kultowego auta. Rok później zakończono również produkcję modelu Daewoo-FSO Polonez Truck Plus.

Jelcz to marka, która z pewnością jest znana niemal każdemu Polakowi. Na tych ciężarówkach jeździło wiele pokoleń żołnierzy w polskiej armii, a pochodzące z zakładów JZS Jelcz w Jelczu-Laskowicach autobusy przewiozły miliony pasażerów w miastach całej Polski.

W zakładach początkowo opracowywano i produkowano różnorodne nadwozia przystosowane do montażu na ramach samochodów FSC Lublin i Star. Dopiero potem na przełomie lat 50. i 60. XX wieku rozpoczęto wytwarzanie pierwszych pojazdów marki Jelcz. Pierwsze autobusy oparte były na licencji francuskiej firmy Berliet z Venissieux koło Lyonu.

W 2010 roku odbyła się premiera pierwszego zaprojektowanego i wykonanego w Polsce samochodu ciężarowego o układzie napędowym 8x8 Jelcz P882 D.43 - Jelcz 800. Zaledwie dwa lata później świętowano 60-lecie istnienia firmy.

Obecnie samochody ciężarowe są produkowane przez Jelcz-Komponenty Sp. z o.o. , która w 100 proc. należy do Huty Stalowa Wola SA. Są to głównie specjalizowane wojskowe pojazdy średniej i dużej ładowności. Produkcja autobusów nie jest aktualnie kontynuowana z powodu postawienia ZS Jelcz SA w stan upadłości.