Rok 2009 w rolnictwie

Hodowcy bydła i trzody chlewnej nie mogli narzekać na opłacalność produkcji; z niskich cen nie byli natomiast zadowoleni rolnicy uprawiający zboża i producenci mleka. Nie było jednak żadnego ogólnopolskiego protestu rolników. Według danych resortu rolnictwa, przeciętny dochód rolników w 2009 r. wyniósł 887 zł na osobę (w 2008 - było to 846 zł na osobę) i był na poziomie dochodów rodzin robotniczych i rencistów.

Przedstawiamy najważniejsze wydarzenia w rolnictwie w 2009 r.

STYCZEŃ

16.1. Szefowie inspekcji weterynaryjnych Polski i Rosji podpisali na berlińskich targach rolnych "Zielony Tydzień" memorandum o kontroli polskich zakładów zajmujących się przetwórstwem i dostawami ryb. Uzgodniono, że rosyjscy inspektorzy przeprowadzą kontrole w polskich zakładach zajmujących się produkcją ryb, przetworów rybnych i owoców morza.

16.1.Prezesem Krajowej Spółki Cukrowej (KSC) został Marcin Kulicki. W roku 2008/2009 KSC była jednym z 5 producentów cukru na polskim rynku. Jej udział w rynku wynosił 36,5 proc. Cukier wytwarzany był 7 cukrowniach. KSC zatrudnia około 1800 pracowników; współpracuje z nią ok. 30 tys. plantatorów.

20.1. Prezydent Lech Kaczyński skierował do Trybunału Konstytucyjnego ustawę o organizacji rynku rybnego. W opinii prezydenta, ustawa nadmiernie ogranicza zapisaną w art. 22 Konstytucji RP swobodę działalności gospodarczej i może doprowadzić do monopolizacji rynku rybnego. Sprawa dotyczy obowiązku sprzedawania ryb w tzw. centrach pierwszej sprzedaży. Ma to ograniczać handel rybami pochodzącymi z nielegalnych połowów. Do końca grudnia TK nie zajął się tą sprawą.

26.1. Ministerstwo rolnictwa przygotowało pakiet działań antykryzysowych. Zakładał on przyspieszenie wydawania unijnych pieniędzy. Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa została zobowiązana do uruchomienia wszystkich działań przewidzianych w PROW.

26.1. Komisja Europejska przywróciła dopłaty do eksportu produktów mleczarskich na rynki trzecie. Polscy mleczarze uważają, że decyzja KE jest dobra, ale dopłaty są zbyt niskie. Trudna sytuacja w mleczarstwie w 2008 r. spowodowała znaczne obniżenie rentowności wielu mleczarni i pogorszenie wyników gospodarstw rolnych, co w wielu przypadkach prowadziło do rezygnacji z produkcji mleka. MARZEC

3.3. Business Centre Club złożył do Trybunału Konstytucyjnego wniosek o zbadanie zgodności z konstytucją niektórych przepisów o ubezpieczeniach rolniczych. BCC uważa, że rolnicy płacą zbyt niskie składki na ubezpieczenie emerytalne. Nie płacą także podatku dochodowego, co jest - według pracodawców - niesprawiedliwe i stanowi przykład nierównego traktowania. W tym roku Trybunał nie zajął się sprawą.

6.3. Sejm znowelizował ustawę o ubezpieczeniu społecznym rolników. Zakłada ona podniesienie składki emerytalno-rentowej dla rolników posiadających gospodarstwo większe niż 50 hektarów. Dla gospodarstw o obszarze 50-100 ha przeliczeniowych użytków rolnych, miesięczna składka będzie wynosiła 12 proc. kwoty najniższej emerytury; dla gospodarstw o obszarze 100-150 ha - 24 proc. kwoty najniższej emerytury. W przypadku gospodarstw 150-300-hektarowych składka będzie wynosiła 36 proc. emerytury, a powyżej 300 ha - 48 proc. emerytury. Podstawowa emerytura z KRUS w 2009 r. wynosi 675 zł miesięcznie.

11.3. Ruszyła kampania "5 porcji warzyw i owoców lub soku", która ma zachęcić konsumentów do wprowadzania tych produktów do codziennej diety.Program finansowany jest w 80 proc. z pieniędzy UE. Kampania potrwa 2 lata - do końca 2010 roku. Na ten cel przeznaczone jest 2 mln euro.

23.3. Nowym prezesem Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa został Tomasz Kołodziej. Dotychczasowy prezes Dariusz Wojtasik 12 marca 2009 r. złożył rezygnację.

KWIECIEŃ

2.4. Prezydent Lech Kaczyński powołał Radę ds. Wsi i Rolnictwa. Jej przewodniczącym został Jan Krzysztof Ardanowski. Licząca 16 osób Rada ma charakter opiniodawczo-doradczy, zajmuje się m.in. analizami aktów prawnych dotyczących wsi i rolnictwa.

27.4. Rolnicy z Solidarności RI protestowali przed siedzibami wojewódzkich agencji rolnych w związku z pogarszającą się - ich zdaniem - sytuacją w rolnictwie.

28.4 Odbyła się konferencja podsumowująca 5 lat polskiego rolnictwa w Unii Europejskiej. Według ministra rolnictwa Marka Sawickiego, przystąpienie do UE spowodowało wiele pozytywnych zmian w rolnictwie i na wsi.

MAJ

15.5 Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa zakończyła przyjmowanie wniosków o dopłaty bezpośrednie. Wpłynęło ponad 1 mln 332 tys. wniosków, czyli około 94 proc. spodziewanej liczby wszystkich wniosków. W ubiegłym roku do Agencji dokumenty takie dostarczyło ok. 1,42 mln gospodarstw.

21.5. Pod koniec maja weszła w życie ustawa, która uruchamia pieniądze z unijnego Programu Operacyjnego Ryby na lata 2007-2013. Do wydania jest prawie 980 mln euro. Program ten przewiduje pomoc dla rybołówstwa morskiego (m.in. rekompensaty za zaprzestanie połowów dorszy oraz za złomowanie kutrów), dla rybaków śródlądowych - na chów i hodowlę ryb - oraz dla przetwórstwa.

22.5. 10 polskich zakładów mięsnych uzyskało zgodę od Białorusi na eksport swoich produktów na ten rynek. Dotychczas do tego kraju mogły wywozić mięso i przetwory mięsne przedsiębiorstwa, które mają prawo do eksportu na rynek Federacji Rosyjskiej. W 2008 r. eksport mięsa wieprzowego na Białoruś był nieznaczny. CZERWIEC

17.6. Agencja Rynku Rolnego poinformowała, że Polska wykorzystała w 99 proc. krajowy limit produkcji mleka, przypadający na tzw. rok kwotowy 2008/2009 (od 1 kwietnia 2008 do 1 marca 2009). Limit produkcji mleka dla Polski (tzw. kwota mleczna) wynosił 9 mln 567 tys. ton. W minionym roku kwotowym mleczarnie skupiły 9 mln 310 tys. ton mleka od dostawców hurtowych, tj. rolników produkujących mleko do przetwórstwa. Takich dostawców było prawie 192 tys.

26.6. Ministerstwo rolnictwa podsumowało wykorzystanie unijnych środków przyznanych dla rolnictwa i obszarów wiejskich na lata 2004-2006. Z otrzymanych z UE 3,5 mld euro Polska wykorzystała 99,95 proc. W ramach PROW 2004-2006 wypłacono łącznie ponad 14 mld 212 mln zł. Średnio na jednego beneficjenta przez okres 5 lat (w latach 2004-2008, zgodnie z zasadą n+2) przypadało 15,3 tys. zł.

SIERPIEŃ

7.08. W Janowie Podlaskim (woj. lubelskie) odbyły się Dni Konia Arabskiego. Prezentowane konie pochodziły głównie z trzech państwowych spółek: Stadniny Koni Janów Podlaski, Stada Ogierów Białka oraz Stadniny Koni Michałów. Podczas 40. aukcji Pride of Poland 31 koni czystej krwi arabskiej sprzedano za ponad 2 mln euro. Najwyższą kwotę - pół miliona euro - wylicytowano za 4-letnią klacz Pintę, wyhodowaną w Janowie Podlaskim. Konia kupiła Shirley Watts, żona perkusisty zespołu The Rolling Stones.

20.08 Od września dzieci ze szkół podstawowych biorących udział w unijnym programie "szklanka mleka", tak jak w poprzednim roku szkolnym, otrzymują bezpłatnie kartonik mleka lub inny mleczny produkt. W 2008/2009 roku w programie tym uczestniczyło 35 proc. ogółu uczniów (2,3 mln) z 13,9 tys. placówek (24 proc. ogółu). Program ten jest finansowany z pieniędzy unijnych oraz ze środków budżetowych.

WRZESIEŃ

29.09. Od 1 października rolnicy posiadający więcej niż 50 ha płacą wyższe składki na Kasę Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego. Dotyczy to tylko ok. 15,5 tys. rolników. Podstawowa składaka na ubezpieczenie emerytalne rolników wynosi 68 zł miesięcznie. Budżet dopłacił do KRUS w 2008 r. ponda 16 mld zł.

PAŹDZIERNIK

19.10 Od tego dnia realizowany jest w szkołach unijny program "owoce w szkole". Zgłosiło się do niego 9557 szkół podstawowych, ale większości z nich nie udało się podpisać porozumienia z firmami w sprawie dostaw owoców i warzyw do szkoły. Ostatecznie do programu przystąpiło ok. 2,5 tys. podstawówek. Program jest skierowany do dzieci w wieku 6-9 lat. W pierwszym semestrze roku szkolnego 2009/2010 uczestniczy w nim ok. 300 tys. uczniów. Akcja jest finansowana przez ARR; przeznaczy na nią 12,2 mln euro, z czego środki krajowe to 3 mln euro, a z UE - 9,2 mln euro.

LISTOPAD

2.11. Od listopada ruszył interwencyjny skup zbóż. Zajmuje się nim Agencja Rynku Rolnego. Pszenica i jęczmień kupowane jest w cenie 101,31 euro za tonę. Rolnicy decydują się na sprzedaż ziarna wtedy, gdy ceny rynkowe zboża spadają poniżej cen interwencyjnych. Skup zakończy się 31 maja.

20.11. Kraje członkowskie UE zgodziły się ma przedłużenie w Polsce dopłat do kredytów na zakup ziemi. Rząd szacuje, że w latach 2010-13 wyda na to ok. 400 mln złotych. Agencja Nieruchomości Rolnych sprzedaje rolnikom rocznie ok. 100 tys. ha państwowej ziemi.

30.11. Od 1 grudnia ARiMR rozpoczęła wypłaty pieniędzy z tytułu dopłat bezpośrednich. W tym roku ubiega się o nie około 1 mln 395 tys. rolników. W pierwszej kolejności pieniądze mają trafić do gospodarstw poszkodowanych przez klęski żywiołowe. Agencja ma do wydania na ten cel 12,6 mld zł. Zgodnie z ustaleniami przedakcesyjnymi, polscy rolnicy za 2009 rok dostaną 90 proc. płatności, jakie otrzymają rolnicy z państw "starej" Unii, w tym 60 proc. pochodzić będzie z budżetu UE (ok. 2 mld euro), a 30 proc. z krajowego budżetu (ok. 1 mld euro). W ubiegłym roku było to o 10 proc. mniej.

GRUDZIEŃ

3.12 Ministerstwo skarbu przedstawiło założenia do prywatyzacji 34 państwowych spółek z branży rolno-spożywczej. Jako pierwsze w 2010 r. zostaną sprzedane cztery spółki hodowlane i osiem tzw. rynków hurtowych. Pierwszeństwo w nabyciu akcji tych przedsiębiorstw będą mieli rolnicy i pracownicy spółek.

16.12. ARiMR poinformowała, że cały limit pieniędzy przeznaczonych na 2009 r. na inwestycje w przetwórstwie rolnym został wyczerpany. Łącznie Agencja otrzymała 800 wniosków o dotacje na kwotę 1,9 mld zł.