Szansa na powrót do samochodu z kratką

Wczoraj przed Europejskim Trybunałem Sprawiedliwości odbyła się rozprawa (sygn. C-414/07) dotycząca zgodności polskich przepisów ustawy o VAT z prawem UE. Na wyrok poczekamy najprawdopodobniej kilka miesięcy. Pytani przez "Rz" eksperci nie mają jednak wątpliwości, iż będzie korzystny dla firm.

Prawo unijne stanowi, że nowy kraj członkowski może po wejściu do UE zachować tylko te ograniczenia, które obowiązywały przed akcesją. Chodzi o tzw. klauzulę stałości. Tymczasem Polska już po wejściu do UE dwukrotnie zmieniała przepisy o VAT, dwa razy zawężając możliwość odliczenia podatku.

Łamanie prawa podatników

Przed wejściem do UE firmy mogły odliczyć VAT od tzw. samochodów z kratką oraz paliwa do ich napędu, jeżeli dopuszczalna ładowność przekraczała 500 kg. Od 1 maja 2004 r. wprowadzono tzw. wzór Lisaka, w którym decydująca była ładowność powyżej 697 kg (dla auta pięcioosobowego). Kolejne ograniczenie nastąpiło 22 sierpnia 2005 r. Prawo odliczenia pozostało właścicielom pikapów i samochodów z jednym rzędem siedzeń.

Sprawa trafiła przed unijny Trybunał dzięki krakowskiej firmie Magoora, która wiosną 2005 r. wzięła w leasing samochód odpowiadający tzw. wzorowi Lisaka. Na początku mogła odliczać VAT od rat leasingowych i benzyny. W sierpniu 2005 r. straciła jednak prawo odliczania go od paliwa. Po odwołaniach od niekorzystnych dla niej decyzji organów skarbowych sprawą zajął się Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie, który z kolei skierował pytanie prejudycjalne do ETS.

Przedstawiciele Ministerstwa Finansów bronili wczoraj w Luksemburgu stanowiska, że zmiany te były zgodne z dyrektywą Unii Europejskiej. Wiceminister Ludwik Kotecki jeszcze niedawno mówił, że ma nadzieję na wygranie tej sprawy. Wiele wskazuje jednak na to, że Trybunał weźmie pod uwagę zdanie Komisji Europejskiej, według której Polska narusza unijne przepisy.

Spółkę reprezentują przed ETS doradcy podatkowi z kancelarii Baker & McKenzie Jerzy Martini i Zbigniew Liptak. Ich zdaniem zarówno zmiany wprowadzone 1 maja 2004 r., jak i nowelizacja z 22 sierpnia 2005 r. naruszają prawo UE.

Na rozstrzygnięcie czeka ponad milion przedsiębiorców, którzy mają samochody firmowe. Jeśli ETS zakwestionuje polskie przepisy, przedsiębiorcy będą mogli wystąpić o zwrot nadpłaconego podatku. Nie będzie do tego potrzebna żadna nowa ustawa. Wystarczy wniosek z dołączonymi fakturami zakupu i korektą deklaracji VAT. Firmy mogłyby składać wnioski za okres od 1 maja do chwili obecnej.

Z budżetu na zwroty

Ministerstwo Finansów nie podaje, jakie mogą być skutki budżetowe ewentualnej przegranej. Według ekspertów, by to ocenić, trzeba poczekać na wyrok.
_ Trybunał ma dwie możliwości. Może uznać za niezgodne z prawem UE zmiany wprowadzone w sierpniu 2005 r., co oznaczałoby powrót do tzw. wzoru Lisaka. Skala wniosków o zwrot nie byłaby więc duża, bo dotyczy to tylko części samochodów. Jeśli jednak ETS zakwestionuje zmiany z 1 maja 2004 r., firmy zyskają możliwość pełnego ograniczenia VAT zarówno od paliwa, jak i od samochodów. Koszty dla budżetu byłyby ogromne _ - powiedział "Rz" Tomasz Michalik, partner i doradca podatkowy w MDDP.

opinia

Zbigniew Liptak, doradca podatkowy w Baker & McKenzie
Po dzisiejszej rozprawie jesteśmy optymistami, że wyrok będzie korzystny dla polskich podatników. Mamy nadzieję, że Europejski Trybunał Sprawiedliwości stwierdzi, iż zniesienie w sierpniu 2005 r. możliwości odliczenia VAT od samochodów odpowiadających tzw. wzorowi Lisaka i od paliwa do nich jest niezgodne z prawem Unii Europejskiej. Jest również prawdopodobne, że ETS uzna za niezgodne z prawem UE zniesienie możliwości odliczania VAT od tzw. samochodów z kratką oraz paliwa do nich. Oznacza to, że wielu przedsiębiorców będzie mogło wystąpić o zwrot VAT. Efektem wyroku może być też powrót do pełnego odliczenia VAT od wielu modeli aut i stosowanego w nich paliwa.
Wystarczy wniosek, by odzyskać podatek

Jeśli ETS uzna, że polskie przepisy naruszały prawo UE, urzędy skarbowe czeka zalew podań o zwrot nadpłaconego podatku. Nie będzie do tego konieczna żadna ustawa.

_ Spodziewam się, że Europejski Trybunał Sprawiedliwości uzna, iż polskie przepisy dotyczące VAT od samochodów osobowych kupowanych dla firm oraz paliwa do ich napędu były niezgodne z prawem UE _ – powiedział "Rz" Tomasz Michalik, partner i doradca podatkowy w MDDP.

Wyjaśnia, że Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie skierował co prawda do ETS pytanie dotyczące paliwa, ale aby rozstrzygnąć tę kwestię, Trybunał musi najpierw zająć się samochodami. Po wejściu Polski do UE przepisy zmieniały się dwukrotnie. ETS musi więc odnieść się najpierw do zmiany z 1 maja 2004 r. Nie może natomiast rozpatrywać jedynie nowelizacji z 22 sierpnia 2005 r., w oderwaniu od wcześniejszej zmiany.

Dla kogo zwrot

_ Wyrok dotyczy bezpośrednio paliwa, ale w dalszej kolejności może się też odnosić do samochodów _ - mówi Tomasz Grunwald, partner i doradca podatkowy w KPMG.
Jego zdaniem trudno na razie określić, jakie będą jego konsekwencje. Jeśli Trybunał zakwestionuje nowelizację z 1 maja 2004 r., może to oznaczać dopuszczalność pełnego zwrotu VAT zarówno za samochody używane w działalności gospodarczej, jak i za paliwo. Dotyczyłoby to wszystkich kupionych przez firmy aut. Byłaby to najdalej idąca konsekwencja.

Jeśli Trybunał uzna polskie przepisy za niezgodne z prawem UE, podatnicy będą mogli występować bezpośrednio do urzędu skarbowego o zwrot nadpłaconego podatku.

_ Nie jest tu potrzebna żadna ustawa regulująca zwrot. Do złożenia takiego wniosku konieczne będą faktury potwierdzające zakup auta lub paliwa. Podatnik będzie też musiał skorygować deklarację VAT. Będzie się to również wiązało z koniecznością korekty deklaracji w podatkach dochodowych, ponieważ podatnicy mogli zrekompensować sobie ciężar nieodliczonego VAT, wliczając go do kosztów uzyskania przychodów _ - wyjaśnia Tomasz Michalik.

_ Wyrok będzie co prawda dotyczył bardzo dużej grupy podatników, ale konieczność skorygowania deklaracji może zniechęcić część firm do ubiegania się o zwrot, zwłaszcza jeśli nie będą im przysługiwały duże kwoty _ - mówi Tomasz Grunwald.

Jakie koszty budżetowe

Ile to będzie kosztowało budżet państwa? Tego na razie nikt nie potrafi wyliczyć, a Ministerstwo Finansów odmawia komentarza na ten temat.

W określeniu skali tego zjawiska przydatne będą statystyki. _ Od początku 2002 r. do kwietnia 2004 r. firmy kupiły 231 745 samochodów z kratką _ - powiedział "Rz" Wojciech Drzewiecki, prezes Instytutu Badań Rynku Motoryzacyjnego Samar.

_ Gdyby Ministerstwo Finansów wcześniej uwzględniło sygnały o niezgodności polskiej ustawy o VAT z prawem wspólnotowym i zmieniło te regulacje, koszty mogłyby być o wiele niższe _- dodaje Tomasz Michalik.

Nie jest to pierwsza rozprawa przed Trybunałem w Luksemburgu dotycząca polskich przepisów. Najgłośniejsza była dotychczas sprawa zwrotu akcyzy na używane samochody sprowadzone z UE (sygn. C-313/05). Efektem był zwrot akcyzy podatnikom. Niedawno ETS zakwestionował kaucję gwarancyjną (sygn. C-25/07), czyli zabezpieczenie, którego wymaga się od firm rozpoczynających działalność gospodarczą, jeśli chcą szybciej odzyskać VAT.

Monika Pogroszewska
Rzeczpospolita