Upadłość czy układ - którą drogę wybrać?

Firma ma kłopoty finansowe i utraciła płynność finansową, a przedsiębiorca stoi przed widmem upadłości. Zanim ją ogłosi, powinien wiedzieć, na czym polega upadłość z możliwością zawarcia układu i upadłość przez likwidację majątku.

Postępowanie upadłościowe może być prowadzone w trybie układu lub likwidacji. Celem obu rodzajów postępowań jest spłata zadłużenia wobec wierzycieli, ale w odmienny sposób i z różnym skutkiem dla upadłego.

W przypadku upadłości układowej, celem zawarcia układu jest restrukturyzacja zobowiązań upadłego i objęcie ich harmonogramem spłaty. Po wykonaniu układu firma pozostaje na rynku jako podmiot gospodarczy. W przypadku upadłości likwidacyjnej dochodzi do wyprzedaży majątku firmy i spłacenia z uzyskanych środków zobowiązań wobec wierzycieli. Po zakończeniu postępowania upadłościowego firma przestaje istnieć. Dla zadłużonego przedsiębiorcy upadłość układowa jest zatem korzystniejsza, bo pozostawia mu szansę na kontynuowanie działalności i przetrwanie trudnego okresu. Upadłość likwidacyjna oznacza koniec przedsiębiorstwa, ale przynajmniej daje szansę na pozbycie się części lub całości zadłużenia.

O tym, który rodzaj upadłości będzie prowadzony decyduje sąd. Kieruje się interesem wierzycieli, czyli ocenia, w którym przypadku ich roszczenia mogą zostać zaspokojone w większym stopniu. Jeśli uzna, że wierzyciele odzyskają więcej w przypadku restrukturyzacji zadłużenia niż w przypadku likwidacji firmy, to ogłosi upadłość układową.

Zadłużony przedsiębiorca może zwiększyć swoje szanse na ogłoszenie upadłości układowej. Przede wszystkim musi odpowiednio wcześnie złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości z możliwością zawarcia układu. Jeśli będzie zwlekał, to może się okazać, że nie ma już szansy na porozumienie z wierzycielami i wtedy sąd ogłosi upadłość likwidacyjną.

Co w praktyce oznacza zawarcie układu? – Przede wszystkim całe zadłużenie firmy zostaje objęte harmonogramem spłaty. Przedsiębiorca ma czas i możliwość spłaty zadłużenia w określonym czasie. Dzięki temu nie jest nadmiernie obciążony miesięcznymi płatnościami czy odsetkami. Prowadząc przedsiębiorstwo, spłaca swoje długi zgodnie z zatwierdzonym układem. Firma nadal istnieje w obrocie gospodarczym, ale w jej nazwie pojawia się oznaczenie „w upadłości układowej” – mówi Monika Bekas, ekspert Akademii PARP.

Propozycje układowe, czyli restrukturyzacji zobowiązań dłużnika, mogą obejmować w szczególności: odroczenie wykonania zobowiązań, rozłożenie spłaty długów na raty, zmniejszenie sumy długów, konwersję wierzytelności na udziały lub akcje, zmianę, zamianę lub uchylenie prawa zabezpieczającego określoną wierzytelność. Propozycje układowe mogą wskazywać jeden lub więcej sposobów restrukturyzacji.

Aby układ był możliwy, wierzyciele muszą go przyjąć, czyli zgodzić się na warunki restrukturyzacji zadłużenia. Odbywa się to w formie głosowania. Następnie przyjęty układ musi jeszcze zatwierdzić sąd.

Ważnym aspektem prowadzenia postępowania upadłościowego w trybie układu jest możliwość zachowania zarządu nad firmą w rękach upadłego. Jego czynności są jednak kontrolowane przez nadzorcę sądowego. Do obowiązków nadzorcy należy m. in. dbanie o majątek innych osób, z którego przedsiębiorca korzysta, np. o sprzęt, maszyny i urządzenia wzięte w leasing.

W szczególnych przypadkach, np. jeżeli sposób sprawowania zarządu przez upadłego nie daje gwarancji wykonania układu lub jeżeli upadły nieumyślnie naruszy prawo w zakresie sprawowania zarządu, to sąd może odebrać mu zarząd i powierzyć go zarządcy.

W przypadku postępowania upadłościowego prowadzonego w trybie likwidacji dochodzi do sprzedaży majątku firmy. Powoływany jest syndyk, który od razu obejmuje majątek upadłej firmy, zarządza nim oraz zabezpiecza przed zniszczeniem, uszkodzeniem lub kradzieżą. Następnie przystępuje do spisu inwentarza i oszacowania masy upadłości. Na tym etapie przedsiębiorca nie decyduje już o swoim majątku i nie ma wpływu na swoją firmę. Po spisaniu i oszacowaniu majątku syndyk sporządza plan likwidacyjny, czyli wskazuje, w jaki sposób będzie sprzedawał majątek upadłej firmy.

W praktyce oznacza to sprzedaż przedsiębiorstwa w całości albo sprzedaż poszczególnych składników majątku. Wynagrodzenie syndyka jest pokrywane ze sprzedawanego majątku. Przed rozpoczęciem likwidacji syndyk może więc sprzedać ruchomości, jeżeli potrzebne są środki na pokrycie kosztów postępowania.

– Syndyk może też podjąć decyzję o natychmiastowej sprzedaży np. dóbr, które ulegają szybkiemu zepsuciu, które wskutek opóźnienia sprzedaży straciłyby znacznie na wartości albo jeśli ich przechowanie pociąga za sobą zbyt wysokie koszty w stosunku do ich wartości – wyjaśnia Monika Bekas, ekspert Akademii PARP.

W trakcie trwającego procesu upadłościowego sąd może zmienić sposób prowadzenia postępowania z likwidacyjnego na układowe i odwrotnie. Jeśli w likwidacyjnej okaże się, że istnieje możliwość zawarcia układu z wierzycielami, sąd może zmienić tryb postępowania na układowy. Jednak podejmie taką decyzję tylko wtedy, gdy tryb ten będzie korzystniejszy dla wierzycieli. Jeśli sąd ogłosi upadłość z możliwością zawarcia układu, a w toku postępowania okaże się, że układ z wierzycielami jest niemożliwy, sąd zmieni sposób prowadzenia upadłości na likwidacyjny. Upadłe przedsiębiorstwo jest powiadamiane pisemnie o zmianie sposobu postępowania.

Więcej informacji na temat prawa upadłościowego i naprawczego przedsiębiorcy znajdą w szkoleniu e-learning Akademii PARP. „Nowa szansa – prawo upadłościowe i naprawcze” to szkolenie, które ma na celu uświadomić przedsiębiorcom, do czego może doprowadzić brak kontroli finansów firmy i przygotować ich do radzenia sobie w razie braku płynności.

Szkolenie uczy, jakie są możliwości postępowania i jak w praktyce przygotować się do postępowania upadłościowego lub naprawczego. Oprócz postępowania upadłościowego szkolenie omawia też postępowanie naprawcze, a także podpowiada, w jaki sposób radzić sobie w sytuacji utraty płynności finansowej. Adresatami szkolenia są przedsiębiorcy i kierownictwo firm przeżywających trudności finansowe, ale również osoby, których przedsiębiorstwa są w dobrej sytuacji ekonomicznej. Szkolenie składa się z 11 modułów.

– Dzięki wiedzy, którą można zdobyć w tym szkoleniu Akademii PARP, przedsiębiorcy przygotują się do podjęcia odpowiednich decyzji w odpowiednich terminach, jeżeli ich firmy znajdą się w trudnej sytuacji finansowej. Każdy właściciel firmy powinien być gotowy na ewentualne problemy i dobrze znać swoje uprawnienia i obowiązki – mówi Aneta Grzyb-Hejduk, ekspert ds. szkoleń w Akademii PARP.

Akademia PARP to portal edukacyjny dający nieograniczony dostęp do wiedzy biznesowej. 42 szkolenia e-learning i 4 szkolenia m-learning są dostępne na www.akademiaparp.gov.pl. Przedsiębiorcy i pracownicy oraz osoby planujące rozpoczęcie własnej działalności gospodarczej mogą podjąć bezpłatną naukę. Projekt jest realizowany na zlecenie Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości i współfinansowany ze środków UE w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.