16 Dni Przeciw Przemocy Wobec Kobiet - statystyki ofiar przestępstw (komunikat)

29.11. Warszawa - Biuro Pełnomocnika Rządu ds. Równego Traktowania informuje:

16 Dni Przeciw Przemocy Wobec Kobiet - Gromadzenia danych statystycznych o ofiarach przestępstw.

Od 25 listopada trwają obchody 16 dni przeciw przemocy wobec kobiet. Miliony ludzi na świecie, tysiące organizacji pozarządowych i wiele agend rządowych na całym świecie nagłaśniają problem przemocy wobec kobiet. Biuro Pełnomocnika Rządu do spraw Równego Traktowania wspiera tę ważną akcję i codziennie publikuje artykuł o kolejnym z aspektów przemocy wobec kobiet.

Dziś przyjrzymy się kwestii gromadzenia danych statystycznych o ofiarach przestępstw.

Dzień 5: Gromadzenie danych statystycznych o ofiarach przestępstw

Badanie i dokładne dane na temat przemocy są niezbędne dla tworzenia odpowiednich procedur pomocowych, programów zapobiegawczych i ustanowienia ośrodków pomocy ofiarom. Bez dokładnych liczb władze, służby i organizacje pozarządowe, zarówno lokalne, regionalne jak i centralne, nie będą w stanie dostarczyć potrzebnej pomocy ofiarom.

Dane na temat przestępstw obecnie zbierane w Polsce nie dają wystarczająco dokładnego wglądu w problematykę przemocy domowej i przemocy wobec kobiet. Informacje, które dotyczą zjawiska przemocy w rodzinie - tak jak jest ona definiowana przez ustawę o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie - są zbierane w ramach sprawozdania z realizacji Krajowego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie. Badania te realizowane są przez ośrodki badania opinii publicznej lub ośrodki naukowe. Dotychczas zostały przeprowadzone diagnozy na temat: - przemocy w rodzinie; - przemocy w rodzinie wobec dzieci; - przemocy w rodzinie wobec osób starszych i osób z niepełnosprawnościami; - przemocy w rodzinie wobec kobiet i mężczyzn; - osób stosujących przemoc w rodzinie.

Diagnozy przedstawiają dane ilościowe i nie zawierają danych osobowych. Są one udostępniane na stronie internetowej Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej. Niestety, dane te w sposób niewystarczający uwzględniają kryterium płci. Z kolei dane Ministerstwa Sprawiedliwości skupiają się na sprawcach i jedynie w bardzo ograniczonym zakresie dotyczą osób pokrzywdzonych. W rocznikach statystycznych publikowanych przez GUS również nie prezentuje się danych o ofiarach przestępstw. Co więcej, żadne z danych zbieranych przez policję i prokuraturę, nie precyzują płci małoletnich ofiar przestępstw, w związku z czym nie wiadomo, jaki jest rozkład płci wśród dzieci, które padły ofiarami przemocy domowej, bądź seksualnej.

Tak obecną sytuację komentuje mł. insp. Krzysztof Łaszkiewicz, Pełnomocnik Komendanta Głównego Policji ds. Ochrony Praw Człowieka: "Szeroko pojęta przemoc domowa, w tym przemoc wobec kobiet jest stypizowana w artykule 207 Kk, które ujęte jest w rozdziale XXVI "Przestępstwa przeciwko rodzinie i opiece". Z punktu widzenia praktyki policyjnej jest to najważniejszy przepis typizujący zachowania sprawców przemocy domowej. Często pozostaje on w zbiegu z innymi czynami, które to w sposób oczywisty stanowią rodzaj przemocy, jako jednego ze sposobów dokonania przestępstwa. Przykładem może być znęcanie się fizyczne połączone z jednorazowym zgwałceniem współmałżonki, gdzie na ten jeden czyn nakłada się bardzo wielce cierpień fizycznych, psychicznych i moralnych.

Z perspektywy działań profilaktycznych podejmowanych przez Policję, największe znaczenie mogłyby mieć usystematyzowane analizy prawomocnych wyroków sądowych, które dawałby pełny obraz sposobu działania sprawcy, czy też płci i wieku ofiar, działania w stanie uzależnienia od alkoholu, hazardu, itp. Programowanie działań prewencyjnych w oparciu o tzw. twarde dane jest zawsze skuteczniejsze, choć nie wolno podważać wiarygodności tezy, że sprawcami przemocy domowej są głównie mężczyźni.

W chwili obecnej Policja pracuje na statystykach bieżących, które dają obraz czynu w pierwszej fazie prowadzonych czynności, a które mogą mieć różny finał na etapie sądowym, na przykład w przypadku znęcania się nad osobą najbliższą (art. 207 par. 2 Kk). Ma to istotne znaczenie dla programowania działań prewencyjnych, gdyż zasada domniemania niewinności jest wciąż jedną z naczelnych zasad procesowych.

Od 2013 roku w ramach systemu KSIP - Krajowy System Informacji Policyjnych planowane jest uruchomienie dodatkowej funkcjonalności polegającej na identyfikacji płci osoby pokrzywdzonej, w tym osoby małoletniej. W sposób znaczący wpłynie to możliwości analityczne. Generowanie danych przy przestępstwach tzw. wieloczynowych, które mogłyby dać pełny obraz przestępczych działań sprawców przemocy domowej, może dalej stanowić swoistego rodzaju komplikację, z uwagi na specyficzny charakter działania sprawców tych przestępstw, ich nieprzewidywalność i powrót do swoich zachowań w różnych wymiarach przestępczości, w tym ekonomicznej rozumianej jako utrudnianie dostępu do domowego budżetu lub po prostu zwykłych potrzeb codziennych."

Podpisanie Konwencji Rady Europy o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej (CAHVIO) zobowiąże Polskę do zmiany obecnych procedur zbierania danych o ofiarach przestępstw. Artykuł 11 Konwencji nakłada na Polskę obowiązek:

(...) gromadzenia danych statystycznych, w odpowiednim podziale i w regularnych odstępach czasu, dotyczących przypadków wszystkich form przemocy objętych zakresem niniejszej konwencji,

Jak również: (...) wspierania badań dotyczących wszystkich form przemocy objętych zakresem niniejszej konwencji w celu poznania ich przyczyn i skutków, częstości występowania oraz karalności, a także skuteczności działań podejmowanych w celu wykonania niniejszej konwencji.

W związku z tym, aby zapewnić zgodność z Konwencją, zakres zbieranych i analizowanych danych będzie musiał zostać rozszerzony na wszystkie formy przemocy domowej oraz na wszystkie ofiary przemocy określone w konwencji.

Obecnie w Biurze Pełnomocnika Rządu ds. Równego Traktowania są finalizowane prace nad podpisaniem Konwencji Rady Europy o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej (CAHVIO), która znacznie ulepszy system zbierania danych na temat przemocy domowej i przemocy wobec kobiet. Co więcej, na rok 2014 zaplanowane zostało przez GUS przeprowadzenie Europejskiego Badania Zagrożenia Przestępczością (EU-SASU). Będzie to badanie, które zakresem obejmie przemoc, w tym przemoc domową. Dane będą mogły posłużyć jako istotne źródło analizy zjawisk objętych zakresem Konwencji.

UWAGA: komunikaty publikowane są w serwisie PAP bez wprowadzania przez PAP SA jakichkolwiek zmian w ich treści, w formie dostarczonej przez nadawcę. Nadawca komunikatu ponosi wyłączną i pełną odpowiedzialność za jego treść. (PAP)

kom/ stav/