Dokąd po finansowe wsparcie na B+R?

Centra badawczo-rozwojowe odgrywają istotną rolę w budowaniu gospodarki opartej na wiedzy i innowacjach, dlatego przy podziale środków z funduszy europejskich na lata 2007-2013 przewidziano wsparcie dla przedsiębiorców na tworzenie nowych i rozbudowę istniejących centrów B+R. Od momentu faktycznego uruchomienia środków w obecnej perspektywie finansowej, tj. od 2008 r., zauważalny jest systematyczny wzrost zainteresowania przedsiębiorców pozyskiwaniem dotacji na inwestycje w obszarze B+R, o czym świadczy między innymi fakt, że część dostępnych środków uległa już wyczerpaniu.

*Wsparcie działań inwestycyjnych *
Niemniej jednak nadal istnieją instrumenty wsparcia na inwestycje w B+R w sektorze przedsiębiorstw, dla których planowane są nabory wniosków, w szczególności w ramach poddziałania 4.5.2 Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka - ,,Wsparcie inwestycji w sektorze usług nowoczesnych’’ oraz działania I.3 Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej - ,,Wspieranie innowacji’’. W przypadku poddziałania 4.5.2. zakontraktowano już 74,24 proc. z budżetu w wysokości 1 mld euro. Podpisano 57 umów z inwestorami, z czego 37 na tworzenie i rozbudowę centrów badawczo-rozwojowych. Do rozdysponowania pozostało 257,6 mln euro. Najbliższy konkurs już wkrótce zostanie ogłoszony. Z kolei w przypadku funduszy unijnych na wspieranie innowacji w Polsce Wschodniej, które pozwalały m.in. na tworzenie infrastruktury zaplecza B+R w firmach, zakontraktowano 70,81 proc. alokacji, a do rozdysponowania pozostało jeszcze ponad 134,8 mln euro.
Konkurs zaplanowano na przełom grudnia 2011/stycznia 2012 r. Łącznie z obu działań pozostaje jeszcze do wykorzystania na inwestycje w sektor badawczo-rozwojowy 392,4 mln euro. Mogą się o nie ubiegać zarówno duże, średnie, jak i małe firmy, przy czym małe i średnie mogą uzyskać wsparcie do 70 proc. kwalifikowanych kosztów inwestycyjnych. Warunkiem otrzymania dofinansowania jest m.in. utworzenie nowych miejsc pracy dla osób z wyższym wykształceniem i innowacyjność projektu, zapewniająca przewagę konkurencyjną na rynku. Również w programach krajowych przewidziano środki na wspieranie projektów badawczo-rozwojowych. Przedsiębiorcy mają szansę na uzyskanie wsparcia na inwestycje o znacznych nakładach, w wyniku których zostanie utworzona znacząca liczba nowych miejsc pracy, a także inwestycje dotyczące innowacji w zakresie nowych produktów, procesów i technologii. Istotnym źródłem dofinansowania ze środków krajowych na tworzenie i rozbudowę centrów B+R jest przyjęty w 2011 r. przez Radę Ministrów program
wspierania inwestycji o istotnym znaczeniu dla gospodarki na lata 2011-2020. Jego dostępny budżet to 726,2 mln zł. Program zakłada wsparcie projektów badawczo-rozwojowych, m.in. w dziedzinie inżynierii środowiska, biotechnologii, farmacji, energetyki czy lotnictwa. Warunkiem ubiegania się o wsparcie jest poniesienie co najmniej 3 mln zł kosztów kwalifikowanych i utworzenie minimum 35 nowych miejsc pracy. Wnioski o udzielenie wsparcia składa się są do Polskiej Agencji Informacji i Inwestycji Zagranicznych w procedurze ciągłej.

W Polsce prace badawczo-rozwojowe są prowadzone głównie przez jednostki naukowe i instytuty badawcze. Aby wspomóc przedsiębiorców w podejmowaniu działalności B+R, w ramach funduszy europejskich na lata 2007-2013 przewidziano wsparcie na prowadzenie prac B+R przez przedsiębiorców samodzielnie lub we współpracy z sektorem naukowym. Istotnym instrumentem wspomagającym firmy w tym zakresie jest działanie 1.4 Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka - ,,Wsparcie projektów celowych’’. Jednak środki w ramach tego programu zostały już prawie w całości zakontraktowane (97,6 proc.), przy czym najbardziej skorzystały z niego firmy z sektora IT, maszynowego, budowlanego, elektronicznego i farmaceutycznego.

Nie oznacza to jednak wyczerpania się wszystkich możliwości finansowego wsparcia prac badawczo-rozwojowych. Do dyspozycji przedsiębiorców, samodzielnie lub w konsorcjum z sektorem naukowym, pozostają środki krajowe. Istotnym instrumentem wspierającym przedsiębiorców w działalności B+R jest program InnoTech na lata 2011-2013. Jest on kontynuacją poprzednich, zrealizowanych już edycji: Programu Inicjatywa Technologiczna I (uruchomionego w 2008 r.) oraz Programu IniTech (uruchomionego w 2009 r.). Aktualna wersja programu skupiona jest na bezpośrednim wsparciu przedsiębiorców planujących samodzielną realizację prac lub we współpracy z sektorem naukowym. Projekty złożone w pierwszym konkursie są w trakcie oceny. Do rozdania do 2013 r. jest w sumie 420 mln zł. Istotnym aspektem programu jest dofinansowanie projektów o wysokim poziomie innowacyjności opracowanych wyników prac badawczo-rozwojowych.

Istotne znaczenie działalności B+R przedsiębiorców dla rozwoju gospodarczego zauważono również na szczeblu regionalnym, co znajduje odzwierciedlenie w zasadach podziału środków unijnych w ramach Regionalnych Programów Operacyjnych na lata 2007-2013. W większości województw zaplanowano instrumenty wspierające przedsiębiorców w tym obszarze. Stopień wykorzystania środków w poszczególnych regionach jest zróżnicowany. W niektórych odbyły się już konkursy wyczerpujące całą alokację, w innych nabory wniosków są nadal planowane. W części regionalnych programów operacyjnych duże firmy zostały wyłączone z możliwości ubiegania się o wsparcie na projekty badawczo-rozwojowe. Przedsiębiorcy planujący projekty badawcze mogą również skorzystać ze wsparcia przewidzianego w ramach unijnego 7. Programu Ramowego. Należy zauważyć, że Komisja Europejska obecnie opracowuje program, który zastąpi 7. Program Ramowy: Horizon 2020 ma obejmować kwotę ok. 80 mld euro i wspierać projekty badawcze w perspektywie finansowej 2014-2020.
Pozostałe źródła, o których warto jeszcze wspomnieć, to ulga technologiczna, która umożliwia odliczenie od podstawy opodatkowania CIT do 50 proc. wydatków związanych z nabyciem nowej technologii, inicjatywa EUREKA nakierowana na partnerskie projekty badawczo-rozwojowe w Europie, polsko-niemieckie i polsko-izraelskie konkursy na projekty badawczo-rozwojowe dotyczące rozwijania innowacyjnych produktów i rozwiązań technologicznych ogłaszane przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju. Ponadto NCBiR przygotowuje się do uruchomienia programu sektorowego w dziedzinie medycyny innowacyjnej (pod roboczą nazwą: InnoMed).
Bogusława Mazurek
Menedżer w Dziale Doradztwa Europejskiego
Accreo Taxand