Emerytura w ciemno

Osoby, które wybierają się na emeryturę, narzekają, że trudno im wcześniej ustalić, czy i w jakiej wysokości ją dostaną. - Próbowałem się dowiedzieć, jaka będzie wysokość mojej emerytury pomostowej. Ale ZUS odmówił jej ustalenia. Uzyskałem informację, że mi nie policzą, dopóki nie złożę formalnego wniosku o emeryturę. Kadrowa mi nie pomoże, bo nie wiem, ile mam teraz składek i kapitału początkowego w ZUS. A ja chciałbym wiedzieć, na ile mogę liczyć, zanim zrezygnuję z pracy - żali się czytelnik ze Szczecina.

Jeśli zainteresowany złoży w tej sprawie pismo, to może liczyć na wyjaśnienie zasad nabywania emerytury, ale nie na określenie jej wysokości. – ZUS nie oblicza tego świadczenia na życzenie. Ustala jego wysokość po złożeniu wniosku o emeryturę. Można poprosić pracownika ZUS, aby przejrzał dokumenty i podał orientacyjną kwotę, ale to, czy to zrobi, zależy tylko od jego dobrej woli. W każdym razie nie ma takiego obowiązku – wyjaśnia Przemysław Przybylski, rzecznik ZUS.

Co zatem zrobić? O tym, ile dokładnie będziemy dostawać, nie dowiemy się z wyprzedzeniem. Przyznanie tego świadczenia zależy bowiem od wielu zmiennych. W wypadku nowych emerytur liczy się aktualna, zwaloryzowana ilość środków na koncie w ZUS i przewidywana dalsza długość życia. Jest jeszcze trudniej, jeśli zainteresowany zapisał się do otwartego funduszu emerytalnego – o części z II filara decyduje kwota środków zgromadzonych w funduszu, ustalona na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przyznana zostanie emerytura. Można więc co najwyżej spróbować zorientować się w jej przyszłej wysokości.

Jak? Fortelem. Osoba, która spełnia już warunki do przyznania świadczenia, może złożyć wniosek o emeryturę. Zgodnie z art. 116 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS wszczyna się wtedy postępowanie. Zainteresowany może jednak cofnąć wniosek, na co pozwala mu art. 116 ust. 2 tej ustawy. Wolno to zrobić nie później niż do dnia uprawomocnienia się decyzji, czyli w myśl art. 4779 §1 kodeksu postępowania cywilnego ma na to miesiąc od doręczenia decyzji. Wycofanie wniosku jest skuteczne, jeżeli złoży się je na piśmie lub ustnie do protokołu. ZUS wtedy umorzy postępowanie, ale z pozytywnej decyzji zainteresowany dowie się, jaka w tym momencie przysługuje mu emerytura.

Tego rozwiązania nie mogą jednak zastosować osoby ubiegające się np. o pomostówkę. Warunkiem nabycia prawa do niej jest bowiem m.in. rozwiązanie stosunku pracy. Jeśli dana osoba nie rozstanie się z pracodawcą, a złoży wniosek o emeryturę pomostową do ZUS, to otrzyma decyzję odmowną – bo nie spełniła wszystkich warunków do jej przyznania. A z takiej decyzji nie wynika, w jakiej wysokości będzie świadczenie.

Jednakże i w tym wypadku warto złożyć wniosek. Dlaczego? Żeby sprawdzić, czy ZUS zaliczy na podstawie dokumentów okresy ubezpieczenia, w tym zwłaszcza lata pracy w szczególnych warunkach lub charakterze.

- ZUS ustala prawo do świadczenia z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do jego nabycia. Decyzja zawiera wskazanie rodzaju świadczenia, którego dotyczy, powołanie przepisów, na których jest oparta, oraz pouczenie o trybie i terminie odwołania. Jest też w niej szczegółowe faktyczne i prawne uzasadnienie odmowy. Jeśli więc ZUS odmówi świadczenia, w decyzji wskaże wszystkie elementy uzasadniające brak prawa do niego - wyjaśnia Przemysław Przybylski. Jeżeli z decyzji będzie wynikało, że jedynym powodem odmowy jest nierozwiązanie stosunku pracy, to przyszły emeryt może bez obaw rozstać się z pracodawcą i wystąpić o pomostówkę jeszcze raz.

W podobnej sytuacji są ci, którzy także muszą rozwiązać stosunek pracy, aby w ogóle nabyć prawo do emerytury, czyli uprawnieni z art. 184 ustawy emerytalnej, art. 88 Karty nauczyciela i przechodzący na świadczenie kompensacyjne.

opinia

Wiesława Taranowska, wiceprzewodnicząca OPZZ
Potrzeba nam więcej zaangażowania we własne sprawy. Ubezpieczony powinien pójść do ZUS, poprosić o weryfikację posiadanych dokumentów. Trzeba też pilnować stanu swojego konta w ZUS i analizować przesyłane w tej sprawie coroczne informacje. Ten, kto chce się zorientować w wysokości przyszłego świadczenia, może też skorzystać z symulatora obliczającego emeryturę, dostępnego na stronie internetowej ZUS.

Magdalena Januszewska
Rzeczpospolita