Jak Polska rozwija się na tle Europy?

"Europejski wskaźnik rozwoju" to ranking, który po raz trzeci przygotował tygodnik "Polityka". Analizie poddano dwadzieścia pięć różnych wskaźników. Poprzednie takie badania przeprowadzono w 2008 i 2010 roku. Jak od tamtego czasu zmieniła się sytuacja w Europie? Zyskaliśmy czy straciliśmy przez te ostatnie kilka lat?

Ranking "Polityki" nie jest zestawieniem najbogatszych krajów, ale takich, w których jakość życia jest największa. Tygodnik postanowił odejść od uwzględniania tylko jednego wskaźnika, jakim jest PKB, bo ten często fałszuje rzeczywistość. Przykładowo, gdyby uwzględniać tylko PKB to Irlandia znalazłaby się na trzecim miejscu wśród krajów Unii. Jednak prawda jest taka, że ze względu na niskie podatki jest tam zarejestrowanych wiele firm, które prowadzą działalność gdzie indziej i nie przynosi to wymiernej korzyści mieszkańcom wyspy.

Poza tym na to, jak żyje się w danym państwie, składa się wiele różnych czynników m.in. zadowolenie z życia, publiczne wydatki na ochronę zdrowia, czy zagrożenie ubóstwem. Dlatego w rankingu "Europejski wskaźnik rozwoju" przeanalizowano łącznie dwadzieścia pięć różnych danych.

• Zmiana miejsca od 2010 r.: 0
  • Zmiana miejsca od 2008 r.: +1
  • Suma Punktów: 1714
  • PKB na osobę [proc. średniej unijnej]: 110
  • Inflacja [proc.]: 1,9
  • Bezrobocie [proc.]: 7,2
  • Indeks percepcji korupcji: 76,0
  • Publiczne wydatki na ochronę zdrowia [proc. PKB]: 8,1
  • Publiczne wydatki na edukację [proc. PKB]: 6,6
  • Gęstość autostrad [na 1000 km2]: 15
  • Zagrożeni ubóstwem [proc.]: 24,1
  • Średnia długość życia: 79,1
  • Zadowolenie z życia: 7,0
  • Jakość życia w stolicy: 90,0

Druga ojczyzna wielu Polaków zamyka pierwszą dziesiątkę rankingu "Polityki". Wielka Brytania do lidera brakuje mu aż 238 punktów. Kraj ten stracił wobec pierwszego zestawienia 7 pkt, ale już wobec drugiego zyskał 22.

Na wyspach prawie 30 proc. mieszkańców zagrożonych jest ubóstwem, a wskaźnik nierówności społecznej wynosi 32,8 proc. Aczkolwiek mają jeden z wyższą średnich długości życia - ponad 79,1 lat. Po tym względem tylko trzy kraje ją wyprzedzają. Jeżeli chodzi i całą resztę wskaźników to Wielka Brytania plasuje się nieco powyżej średniej krajowej.

• Zmiana miejsca od 2010 r.: 0
  • Zmiana miejsca od 2008 r.: -1
  • Suma Punktów: 1759
  • PKB na osobę [proc. średniej unijnej]: 119
  • Inflacja [proc.]: 1,0
  • Bezrobocie [proc.]: 8,5
  • Indeks percepcji korupcji: 75,0
  • Publiczne wydatki na ochronę zdrowia [proc. PKB]: 8,0
  • Publiczne wydatki na edukację [proc. PKB]: 6,6
  • Gęstość autostrad [na 1000 km2]: 58
  • Zagrożeni ubóstwem [proc.]: 21,6
  • Średnia długość życia: 77,8
  • Zadowolenie z życia: 6,9
  • Jakość życia w stolicy: 94,0

Kraj słynący z czekolady zdobył łącznie 1759 punktów. Chociaż wciąż znajduje się na wysokim poziomie to, tak jak: Francja, Włochy, czy Wielka Brytania, znacząco odstaje od czołówki z północy. Wprawdzie w porównaniu do badania z 2008 r. państwo to nie straciło, ale zyskało tylko 8 punktów.

Belgia wydaje 8 proc. swojego budżetu na ochronę zdrowia i 6,6 proc. na edukację. Gęstość sieci ich autostrad należy do jednej z największych w Europie - 58. Więcej mają tylko Holandia (69) i Luksemburg (59).

• Zmiana miejsca od 2010 r.: 0
  • Zmiana miejsca od 2008 r.: +2
  • Suma Punktów: 1812
  • PKB na osobę [proc. średniej unijnej]: 82
  • Inflacja [proc.]: 0,2
  • Bezrobocie [proc.]: 10,2
  • Indeks percepcji korupcji: 57,0
  • Publiczne wydatki na ochronę zdrowia [proc. PKB]: 6,9
  • Publiczne wydatki na edukację [proc. PKB]: 5,7
  • Gęstość autostrad [na 1000 km2]: 38
  • Zagrożeni ubóstwem [proc.]: 19,6
  • Średnia długość życia: 77,1
  • Zadowolenie z życia: 6,1
  • Jakość życia w stolicy: 84,0

To pierwszy i jak dotąd jedyny kraj z dawnego bloku wschodniego, który może się pochwalić przejściem do grona państw wysoko rozwiniętych. W ogólnym zestawieniu zgromadził 1812 punktów, to 140 mniej niż lider.

Słoweńcy mają inflację na poziomie 0,2 proc., niski wskaźnik morderstw - tylko 0,7. Mają nawet niższą nierówność dochodów mieszkańców niż każdy z poprzednich krajów. Niestety, zagrożonych ubóstwem jest aż 19,6 proc. obywateli Słowenii, a średnia długość życia ledwo przekracza 77 lat.

• Zmiana miejsca od 2010 r.: -1
  • Zmiana miejsca od 2008 r.: -2
  • Suma Punktów: 1858
  • PKB na osobę [proc. średniej unijnej]: 115
  • Inflacja [proc.]: 0,1
  • Bezrobocie [proc.]: 11,9
  • Indeks percepcji korupcji: 89,0
  • Publiczne wydatki na ochronę zdrowia [proc. PKB]: 6,7
  • Publiczne wydatki na edukację [proc. PKB]: 6,8
  • Gęstość autostrad [na 1000 km2]: 2
  • Zagrożeni ubóstwem [proc.]: 17,2
  • Średnia długość życia: 77,7
  • Zadowolenie z życia: 7,4
  • Jakość życia w stolicy: 92,0

Kolejny kraj z północy, którego obecność nikogo nie dziwi. Co może zaskakiwać to bardzo niski wskaźnik gęstości autostrad na 1000 km2 - tylko 2. Na pewno kraj ten wyróżnia to, że ma najmniejszą liczbę więźniów w Europie na 100 tys. mieszkańców, tylko 58.

Inflacja także jest niska, na poziomie 1,6 proc. Bezrobocie nieco przekracza osiem procent. Z istotniejszych wskaźników warte odnotowania jest to, że państwo to wydaje niemal po równo na ochronę zdrowia i edukację. Odpowiednio 6,7 i 6,8 proc.

• Zmiana miejsca od 2010 r.: + 1
  • Zmiana miejsca od 2008 r.: + 1
  • Suma Punktów: 1888
  • PKB na osobę [proc. średniej unijnej]: 121
  • Inflacja [proc.]: 1,0
  • Bezrobocie [proc.]: 5,0
  • Indeks percepcji korupcji: 78,0
  • Publiczne wydatki na ochronę zdrowia [proc. PKB]: 9,0
  • Publiczne wydatki na edukację [proc. PKB]: 5,1
  • Gęstość autostrad [na 1000 km2]: 36
  • Zagrożeni ubóstwem [proc.]: 19,6
  • Średnia długość życia: 78,6
  • Zadowolenie z życia: 6,7
  • Jakość życia w stolicy: 97,0

Nasz zachodni sąsiad to jeden z liderów w Europie. Od pierwszego zestawienia odnotował wzrost o 74 punkty, trzeci wynik z badanych krajów, a od drugiego aż 76 pkt. Jak stwierdzono w opracowaniu "Polityki", to jeden z największych wygranych ostatnich lat dzięki rekordowo niskiemu bezrobociu - 5 proc. - oraz stabilnemu rozwojowi.

Za dobrą pozycję Niemiec odpowiadają m.in. także niska inflacja, tylko 1 proc., czy też stabilny niski współczynnik Ginniego.

• Zmiana miejsca od 2010 r.: 0
  • Zmiana miejsca od 2008 r.: +1
  • Suma Punktów: 1908
  • PKB na osobę [proc. średniej unijnej]: 131
  • Inflacja [proc.]: 1,5
  • Bezrobocie [proc.]: 4,9
  • Indeks percepcji korupcji: 69,0
  • Publiczne wydatki na ochronę zdrowia [proc. PKB]: 8,5
  • Publiczne wydatki na edukację [proc. PKB]: 5,9
  • Gęstość autostrad [na 1000 km2]: 21
  • Zagrożeni ubóstwem [proc.]: 18,5
  • Średnia długość życia: 78,4
  • Zadowolenie z życia: 7,3
  • Jakość życia w stolicy: 100

To jedyne państwo, w którym wskaźnik jakości życia w stolicy osiągnął najwyższy możliwy poziom punktów. Kraje z pierwszej trójki były bardzo blisko, ale jednak nie ma to jak Wiedeń. Austria ma też bardzo niski wskaźnik morderstw, najniższy w całej Europie, tylko 0,6 na 100 tys. mieszkańców.

Co ciekawe, Austria należy do tych państw, które regularnie w zestawieniu zyskują. Wobec pierwszego jest wzrost o 47 punktów, a wobec ostatniego sprzed 4 lat - o 10 punktów. Istotne jest to, że jak na tak rozwinięty kraj ma stosunkowo niski wskaźnik indeksu percepcji korupcji - tylko 69 pkt.

• Zmiana miejsca od 2010 r.: 0
  • Zmiana miejsca od 2008 r.: -1
  • Suma Punktów: 191
  • PKB na osobę [proc. średniej unijnej]: 128
  • Inflacja [proc.]: 0,1
  • Bezrobocie [proc.]: 8,2
  • Indeks percepcji korupcji: 89,0
  • Publiczne wydatki na ochronę zdrowia [proc. PKB]: 7,8
  • Publiczne wydatki na edukację [proc. PKB]: 7,0
  • Gęstość autostrad [na 1000 km2]: 4
  • Zagrożeni ubóstwem [proc.]: 15,6
  • Średnia długość życia: 79,9
  • Zadowolenie z życia: 7,5
  • Jakość życia w stolicy: 95,0

Kraj ten znalazł się tuż za podium ze stratą tylko 10 punktów do trzeciego miejsca. Ma inflację na poziomie 0,1 proc., a korupcja jest zjawiskiem marginalnym. W stosunku do pierwszego takiego rankingu kraj ten stracił 68 punktów.

To państwo, w którym kluczową rolę dla gospodarki odkrywają bogactwa naturalne, m.in. rudy żelaza, oraz duża powierzchnia lasów. Wskaźnik Giniego u Szwedów jest najniższy w Europie. To, czym Szwecja odstaje od krajów z pierwszej trójki, to wysokość wskaźnika gęstości autostrad na 1000 km2 - wynosi on tylko 4. Tyle samo, co w Polsce.

• Zmiana miejsca od 2010 r.: - 2
  • Zmiana miejsca od 2008 r.: +1
  • Suma Punktów: 1923
  • PKB na osobę [proc. średniej unijnej]: 271
  • Inflacja [proc.]: 0,8
  • Bezrobocie [proc.]: 6,1
  • Indeks percepcji korupcji: 80,0
  • Publiczne wydatki na ochronę zdrowia [proc. PKB]: 6,6
  • Publiczne wydatki na edukację [proc. PKB]: 3,2
  • Gęstość autostrad [na 1000 km2]: 59
  • Zagrożeni ubóstwem [proc.]: 18,4
  • Średnia długość życia: 79,1
  • Zadowolenie z życia: 7,1
  • Jakość życia w stolicy: 96,0

Luksemburg zamyka podium zestawienia. Co ciekawe, pierwsze trzy miejsca zajmują kraje, w których ustrojem politycznym jest monarchia.

Chociaż to bardzo mały, to jednak wysoce rozwinięty kraj. W 2007 roku jego PKB wynosiło 103,124 tys. dolarów na jednego mieszkańca, dziś wynosi ono 271 proc. średniej unijnej. To małe państewko ma jeden z najwyższych wskaźników użytkowników Internetu. Na 1000 obywateli korzysta dostęp do sieci ma 909. Więcej jest tylko w Holandii.

Różnice między pierwszą trójką są naprawdę małe. Jak sugeruje tygodnik we wnioskach swojej analizy, w przyszłości te trzy kraje będą wymieniać się na fotelu lidera, ale zdecydowanie krajów północy nic nie przebije.

• Zmiana miejsca od 2010 r.: + 1
  • Zmiana miejsca od 2008 r.: - 1
  • Suma Punktów: 1946
  • PKB na osobę [proc. średniej unijnej]: 125
  • Inflacja [proc.]: 0,3
  • Bezrobocie [proc.]: 7,0
  • Indeks percepcji korupcji: 91,0
  • Publiczne wydatki na ochronę zdrowia [proc. PKB]: 9,7
  • Publiczne wydatki na edukację [proc. PKB]: 8,8
  • Gęstość autostrad [na 1000 km2]: 26
  • Zagrożeni ubóstwem [proc.]: 19,0
  • Średnia długość życia: 78,1
  • Zadowolenie z życia: 7,8
  • Jakość życia w stolicy: 99,0

To najmniejsze z państw nordyckich, ale chociaż małe to poziom zadowolenia jego mieszkańców jest jeden z najwyższych w Europie. Spośród krajów unijnych ma najlepszy Wskaźnik Wolności Gospodarczej. Kraj ten ma jeden z najniższych wskaźników Giniego, czyli poziom rozpiętości w dochodach jego mieszkańców, wynosi 25,4. Niższy jest tylko w Szwecji i na Słowacji.

I chociaż państwo to zajęło drugie miejsce w tegorocznym zestawieniu, to w stosunku do edycji z 2008 roku straciło 104 punkty. Co ciekawe podatki należą do jednych z najwyższych w krajach Unii i na świecie - 49 proc. PKB. Dania ma też najwyższy wskaźnik percepcji korupcji - 91 punktów, co oznacza, że w tym kraju występuję ona najrzadziej w Europie.

• Zmiana miejsca od 2010 r.: +1
  • Zmiana miejsca od 2008 r.: +1
  • Suma Punktów: 1952
  • PKB na osobę [proc. średniej unijnej]: 128
  • Inflacja [proc.]: 0,4
  • Bezrobocie [proc.]: 7,1
  • Indeks percepcji korupcji: 83,0
  • Publiczne wydatki na ochronę zdrowia [proc. PKB]: 9,4
  • Publiczne wydatki na edukację [proc. PKB]: 6,0
  • Gęstość autostrad [na 1000 km2]: 63
  • Zagrożeni ubóstwem [proc.]: 15,0
  • Średnia długość życia: 79,3
  • Zadowolenie z życia: 7,5
  • Jakość życia w stolicy: 98,0

Na pierwszym miejscu znalazła się Holandia, która uzyskała 1952 punkty. Tradycyjnie kraj ten kojarzy nam się z wiatrakami, serami, tulipanami i rowerami. Nieco mniej tradycyjnie z legalną prostytucją, aborcją, eutanazją i miękkimi narkotykami.

Kraj ten wydaje niemal 9,4 proc. swojego PKB na ochronę zdrowia i 6 proc. na edukację. Ma najgęstszą sieć autostrad w Europie w przeliczeniu na tysiąc kilometrów kwadratowych. Tylko 15 proc. mieszkańców Holandii jest zagrożona ubóstwem, co jest najniższym wskaźnikiem w Europie. Jest też w ścisłej czołówce krajów UE pod względem średniej długości życia swoich mieszkańców.

• Zmiana miejsca od 2010 r.: +1
  • Zmiana miejsca od 2008 r.: +1
  • Suma Punktów: 1413
  • PKB na osobę [proc. średniej unijnej]: 66
  • Inflacja [proc.]: 0,7
  • Bezrobocie [proc.]: 9,9
  • Indeks percepcji korupcji: 60,0
  • Publiczne wydatki na ochronę zdrowia [proc. PKB]: 5,4
  • Publiczne wydatki na edukację [proc. PKB]: 5,2
  • Gęstość autostrad [na 1000 km2]: 4
  • Zagrożeni ubóstwem [proc.]: 26,7
  • Średnia długość życia: 72,7
  • Zadowolenie z życia: 5,8
  • Jakość życia w stolicy: 81,0

Na 28 państw zajęliśmy 22 miejsce. Nie jest to rewelacyjny wynik, ale cały czas powoli rośniemy. Względem pierwszego zestawienia zyskaliśmy aż 94 punkty, to drugi wynik po Estonii.

Na nasz wynik wpłynął m.in. jeden z najwyższych wskaźników więźniów - 208 na 100 tys. osób, jak również ponad 30 punktów nierówności dystrybucji dochodów. Znacznie też odstajemy od czołówki, jeśli chodzi o średnią długość życia. U nas wynosi ona tylko 72,7 lat, podczas gdy średnia dla pierwszej trójki to 78,8. Kiepsko wypada także "jakość życia w stolicy", dla pierwszych dwunastu krajów wskaźnik ten nie spada poniżej 90 punktów, tymczasem dla Warszawy wynosi on tylko 81 pkt. Powodów do zadowolenia nie daje także wysokość indeksu percepcji korupcji - w Polsce to aż 60 pkt.

Tygodnik "Polityka" ułożył ranking używając przy tym 25 kryteriów. Z każdego z nich wyłoniono zwycięzcę, który otrzymał 100 pkt., maksymalnie więc można było zdobyć 2500 pkt. W rankingu tygodnika istnieją dwie kategorie kryteriów:

1) takie jak: długość życia, wartość PKB, wydatki na edukację, gdzie im wyższa wartość tym lepiej
2) takie jak: współczynnik Giniego, śmiertelność niemowląt, liczba morderstw, gdzie im niższa wartość tym lepiej

Ostateczny wynik każdego państwa jest sumą punktów uzyskanych za wszystkie 25 kryteriów. W omówieniu przytaczamy wyniki kilku wybranych.