Los OFE w rękach ubezpieczonych

Według informacji, które ZUS przekazał PAP w piątek po południu, do czwartku włącznie 545 123 osoby złożyły oświadczenia o chęci pozostania w OFE.

Deklaracje o tym, że chcemy, by część naszej składki emerytalnej (2,92 proc. pensji brutto) została w OFE, można składać w ZUS do końca lipca. Składki osób, która nie wybiorą OFE, będą trafiać na indywidualne subkonto ubezpieczonego w ZUS. Od tego, ile osób zdecyduje się na pozostanie w OFE, może zależeć nie tylko przyszłość funduszy, ale i stan polskiego rynku kapitałowego.

Z różnych szacunków wynika, że aby zmiany dokonane w systemie OFE były neutralne dla funkcjonowania funduszy, w OFE powinno pozostać ok. 10-15 proc. ubezpieczonych, czyli co najmniej ok. 1,5 mln osób. Wtedy pieniądze, które napływałyby do OFE ze składek, równoważyłyby kwoty, które fundusze będą musiały wypłacać.

- W przeciwnym razie aktywa OFE będą się zmniejszać z roku na rok - powiedział PAP prezes Izby Zarządzających Funduszami i Aktywami Marcin Dyl. Dodał, że określenie scenariusza dla OFE w dalszej perspektywie jest obecnie trudne, bowiem nie wiadomo, ilu Polaków zechce pozostać w funduszach, ani jaki będzie efekt kolejnych okienek transferowych (wtedy będzie można zmieniać decyzje na temat pozostania w OFE lub przejścia do ZUS).

Jak na razie napływ deklaracji o pozostaniu w OFE nie daje funduszom dużych nadziei na sukces. - To jednak bardziej niż pewne, że większość ubezpieczonych w OFE zostawi decyzję o złożeniu deklaracji na ostatnią chwilę. Można się więc spodziewać skokowego wzrostu złożonych deklaracji pod koniec lipca br. - uważa Dyl.

Jego zdaniem wpływ zmian w OFE na rynek już jednak widać; aktywność na GPW jest mniejsza, a OFE chętniej inwestują zagranicą. Spadła liczba firm zainteresowanych giełdowym rynkiem pierwotnym, ponieważ spółki obawiają się, że z powodu zmniejszenia roli OFE na giełdzie nie uda im się uplasować emisji akcji.

- W pierwszym półroczu tego roku nasza giełda jest słabsza niż parkiety zagraniczne, ale także w stosunku do stanu polskiej gospodarki. Jej perspektywy są dobre, więc obroty na giełdzie i poziomy indeksów powinny być wyższe niż obserwujemy - ocenił Dyl. Także napływ do funduszy agresywnych inwestujących w akcje jest znacznie niższy niż w latach 2006-2007.

Dyl zaznaczył, że niektóre symulacje wskazują jednak, iż w zmiany w OFE w krótkim terminie wcale nie muszą negatywnie wpłynąć na obraz rynku. OFE gromadzą już gotówkę na wypłaty z tytułu tzw. suwaka, poza tym liczą na dywidendy ze spółek, które mają w portfelach. - W krótkim terminie nie powinien więc wystąpić żaden spektakularny efekt zmian w OFE - ocenił Dyl.

Zarządzający z mWealth Management Dawid Czopek zwrócił uwagę, że dotychczas obserwowaliśmy nieustany napływ gotówki do OFE. Co prawda OFE nie były aktywnym graczem na rynku wtórnym, niemniej angażowały się w oferty na rynku pierwotnym oraz spółki sprzedawane przez Skarb Państwa. To się może zmienić.

- Brak OFE będzie problemem w przypadku dużych emisji na rynku pierwotnym oraz sprzedaży dużych pakietów akcji przez inwestorów wartych kilkaset milionów złotych - ocenił Czopek. Pogorszyć może się także postrzeganie polskiego rynku przez inwestorów zagranicznych. Dotychczas mogli oni liczyć, że w krytycznych przypadkach OFE, które mają regularny napływ gotówki, będą kupować akcje i stabilizować kursy.

Tymczasem, jeśli w OFE zostanie 5-7 proc. klientów, to aktywa funduszy zaczną się kurczyć i pieniędzy na zakupy nie będzie. Według Czopka nie oznacza to jednak, że fundusze zaczną wyprzedawać posiadane akcje. - Będą zainteresowane jak najwyższymi dochodami z dywidend. Myślę, że polski rynek może się mocno zmienić, będzie się wyróżniał wysokim poziomem dywidend - prognozował Czopek.

Także kierownik zespołu usług maklerskich w DM Deutsche Bank Polska Tomasz Bednarski uważa, że zastój na polskiej giełdzie można powiązać ze zmianami w systemie emerytalnym. Jego zdaniem jeśli zainteresowanie pozostaniem w OFE będzie małe, to biznes ten przestanie się opłacać. - Wszystko wskazuje na to, że na rynku zostanie kilka funduszy. Potencjalnie do OFE mogą dochodzić nowi klienci, ale przy zakazie reklamy OFE i stworzonym przez rząd niekorzystnym klimacie dla funduszy, nie spodziewałbym się istotnego napływu nowych klientów do OFE - powiedział.

- Do tej pory OFE były stroną popytową, a zostaną podażową - podsumował makler. Według Bednarskiego w dłuższym terminie zmiany osłabią polską giełdę, spadnie jej siła, wizerunek i pozycja przetargowa.

Zgodnie z przeprowadzonymi przez rząd zmianami w systemie emerytalnym na początku lutego OFE przekazały do ZUS ponad 153 mld zł, głównie w obligacjach skarbowych, czyli 51,5 proc. swoich aktywów. Tym samym aktywa funduszy spadły o połowę. Wprowadzony został minimalny poziom inwestycji OFE w akcje. Do końca 2014 r. wynosi on 75 proc., 55 proc. do końca 2015 r., 35 proc. do końca 2016 r. i 15 proc. do końca 2017 r.