NIK krytycznie ocenia zmniejszanie dotacji na drogi lokalne

Kontrola została przeprowadzona od 4 kwietnia do 30 lipca 2013 r. Jak zauważyła Izba w komunikacie z kontroli, sieć dróg lokalnych w Polsce jest dość słabo rozwinięta, a nawierzchnie są niskiej jakości. To z jednej strony wpływa na bezpieczeństwo użytkowników, a z drugiej jest istotną barierą rozwoju poszczególnych regionów - hamuje ich aktywność gospodarczą, obniża atrakcyjność inwestycyjną oraz konkurencyjność.

Izba przypomniała, że polska sieć dróg powiatowych ma ponad 127 tys. kilometrów, a gminnych - 237 tys. kilometrów, co stanowi 88 proc. wszystkich dróg publicznych. W ramach pierwszej edycji narodowego programu budowy dróg lokalnych w latach 2009-2011 zmodernizowano i rozbudowano sieć dróg lokalnych o łącznej długości ponad 8,2 tys. km - 4,7 tys. km dróg powiatowych oraz 3,5 tys. km dróg gminnych. Wartość inwestycji wyniosła 6,1 mld zł, z czego 2,9 mld zł pochodziło z dotacji celowych budżetu państwa. W ramach drugiej edycji programu - do końca 2012 r. - zmodernizowano i rozbudowano sieć dróg o długości 827 km. Inwestycje pochłonęły 685 mln zł, z państwowych dotacji pochodziło 193 mln. W 2013 r. w budżecie państwa na drogi lokalne zaplanowano 500 mln zł, a w 2014 r. limit wydatków ustalono na 250 mln zł.

"Dotychczasowa realizacja programu znacząco przyczyniła się zarówno do poprawy stanu technicznego dróg lokalnych, jak i bezpieczeństwa ruchu drogowego. Ze względu na pozytywne efekty programu, NIK krytycznie ocenia spadek jego dofinansowania z budżetu państwa, tym bardziej, że samorządów nie stać na samodzielne finansowanie remontów i budowy dróg lokalnych" - podała Izba.

NIK przypomniała, że w tym roku wsparcie z budżetu miało wynieść jedynie 250 mln zł zamiast planowanego 1 mld zł. Jednak to już się zmieniło - budżet programu mają zasilić pieniądze z Lasów Państwowych. Początkowo miało to być 650 mln zł w tym roku, ale pod koniec marca rząd zdecydował o podzieleniu tej puli - na drogi trafi 450 mln zł, a ok. 200 mln zł - na zwiększenie świadczeń dla całodobowych opiekunów osób niepełnosprawnych.

Izbę niepokoi także to, że program budowy dróg lokalnych przewidziany jest tylko do 2015 roku.

Wśród najważniejszych nieprawidłowości stwierdzonych przez NIK znalazły się wieloletnie zaniedbania samorządów dotyczące planowania rozwoju sieci drogowej. "Ponad połowa z nich - 20 spośród 35 skontrolowanych zarządców (57 proc.) - nie opracowała takich planów, mimo ustawowego obowiązku. Ich brak utrudnia samorządom kompleksowe rozwiązywanie problemów transportowych i komunikacyjnych na podległym obszarze. W konsekwencji urzędnicy wybierali drogi do remontu lub przebudowy na podstawie własnego uznania" - podano w komunikacie.

Ponadto podczas kontroli ujawniono liczne przypadki nierzetelnego nadzoru zarządców dróg nad realizowanymi w ramach programu inwestycjami. Miały one miejsce zarówno na etapie robót, jak i końcowych odbiorów. Te ostatnie zatwierdzane były bez weryfikacji i potwierdzenia wykonania tych robót zgodnie z warunkami określonymi w umowach z wykonawcami - tak było u 15 spośród 35 zarządców dróg. NIK wskazała także, że 29 z 35 zarządców (83 proc. skontrolowanych) nierzetelnie wywiązywało się z obowiązku okresowej oceny stanu technicznego swojej sieci drogowej.

NIK uważa więc, że Narodowy Program Przebudowy Dróg Lokalnych powinien być kontynuowany przy rocznym dofinansowaniu z budżetu państwa na poziomie przynajmniej 1 mld zł.

Do czasu nadania depeszy PAP nie uzyskała komentarza resortu administracji i cyfryzacji.

Narodowy Program Przebudowy Dróg Lokalnych jest realizowany od 2008 r. Obecnie samorządy budują i remontują drogi w ramach jego kontynuacji, zaplanowanej na lata 2013-2015.