Offset dla polskich firm będzie ograniczony

Zakup broni i większości wyposażenia dla armii odbywa się poza przepisami o zamówieniach publicznych. Wojsko ma wewnętrzne procedury uwzględniające zalecenia Europejskiej Agencji Obrony, są też przepisy krajowe, takie jak ustawa offsetowa. Zgodnie z opublikowaną przed kilku dniami dyrektywą 2009/81/WE będziemy musieli przygotować nowe regulacje, które w znacznej mierze powielają rozwiązania stosowane przy zwykłych zamówieniach publicznych (np. terminy składania ofert, prawo do odwołań).

_ Koncerny zbrojeniowe od dawna lobbują za ujednoliceniem procedur zakupu sprzętu i likwidacją offsetu. Obawiam się, że dyrektywa ta jest właśnie jednym z efektów tych działań _ - mówi Sławomir Kułakowski, prezes Polskiej Izby Producentów na rzecz Obronności Kraju.

Bez krajowych preferencji

Offset może być największym problemem.
_ Polski rząd próbował wywalczyć możliwość stosowania offsetu. Chociaż początkowo popierało nas kilka krajów, na ostatnim etapie pozostaliśmy osamotnieni i w ostateczności nasze propozycje nie trafiły do dyrektywy _ - mówi Dariusz Piasta, wiceprezes Urzędu Zamówień Publicznych.

Czy oznacza to, że offset w ogóle nie będzie mógł być stosowany?

_ Trudno to przesądzać bez dogłębnej analizy nowych przepisów. Bez wątpienia jednak możliwość jego stosowania będzie poważnie ograniczona _- uważa Sadowy.

Nowa dyrektywa nie pozwala na preferencje krajowe. Co więcej, wprowadza specjalne procedury wyboru podwykonawców. Koncern, który otrzyma główne zlecenie, będzie ich wybierał w sposób w pełni konkurencyjny. Nasze krajowe firmy będą więc musiały rywalizować z zagranicznymi na ogólnorynkowych zasadach.

Sławomir Kułakowski uważa jednak, że polskie przedsiębiorstwa nadal będą mogły otrzymywać pewne zlecenia poza ustawą, która zaimplementuje przepisy wspólnotowe.

_ Dyrektywa nie wyłącza możliwości odwołania się do art. 296 traktatu ustanawiającego wspólnotę, a ten przewiduje prawo do udzielania zamówień na sprzęt wojskowy na specjalnych, niekoniecznie rynkowych zasadach. Wszystko zależy od tego, jak zostaną skonstruowane krajowe przepisy _ - mówi.

_ Pewne możliwości zakupów z pominięciem dyrektywy rzeczywiście są _ - przyznaje Jan Roliński, wspólnik w kancelarii WKB Wierciński, Kwieciński, Baehr.
_ Wynika to nawet wprost z jej preambuły _ dodaje. Zastrzega jednocześnie, że może to dotyczyć jedynie wyjątkowych sytuacji.

Potwierdza to Dariusz Piasta.

_ Co do zasady zakupy sprzętu wojskowego będą musiały odbywać się zgodnie z dyrektywą. Ominięcie jej będzie możliwe tylko w szczególnie uzasadnionych przypadkach _ - tłumaczy.

Co to oznacza

Planując duże dostawy np. wozów opancerzonych, polska armia będzie musiała przestrzegać nowego prawa wspólnotowego. Jeśli jednak, tak jak jest teraz w Afganistanie, zajdzie potrzeba szybkiego zakupu śmigłowca, to odwoła się do traktatu i kupi go z pominięciem czasochłonnych procedur.

Polska, tak jak inne kraje UE, musi wprowadzić nowe regulacje do 21 sierpnia 2011 r. Możemy to zrobić albo w formie osobnej ustawy, albo wprowadzając dodatkowy rozdział do prawa zamówień publicznych.

Na misjach z wolnej ręki

Nowa dyrektywa wyłącza spod swego działania zamówienia dokonywane przez siły zbrojne rozmieszczone poza terytorium UE.

Co więcej, chodzi tu nie tylko o zakup sprzętu wojskowego, ale także o zamówienia cywilne, i to dowolnej wartości. Tak więc jednostka wojskowa stacjonująca np. w Afganistanie będzie mogła bez przetargu wybrać firmę, która wybuduje jej bazę czy dostarczy żywność lub wodę.

Nasze krajowe przepisy na razie nie przewidują takiego wyłączenia. W projekcie ich nowelizacji znalazła się jednak regulacja uprawniająca do zakupu z wolnej ręki poniżej tzw. progów unijnych (czyli 206 tys. euro dla dostaw i usług oraz 5,15 mln euro dla robót budowlanych). Jest to uzasadnione chociażby tym, że publikowanie internetowych ogłoszeń o przetargach w kraju, w którym mało kto ma dostęp do sieci, pozbawione jest sensu.

Sławomir Wikiriak
Rzeczpospolita