Porządki w korytarzach przesyłowych

W Ministerstwach Gospodarki oraz Infrastruktury, a także w Sejmie i Senacie trwają prace nad przygotowaniem przepisów prawnych mających ułatwić realizację inwestycji sieciowych.

Tempo modernizacji i budowy przesyłowych obiektów liniowych - głównie w elektroenergetyce - jest od lat niewystarczające. O barierach prawnych uniemożliwiających przyspieszenie tych inwestycji mówi się od dawna. Wygląda jednak na to, że w polskim systemie prawnym wreszcie szykują się poważne zmiany.

Ministerstwo Gospodarki przedstawiło założenia do Ustawy o korytarzach przesyłowych, która ma ułatwić inwestycje w sieci energetyczne, rurociągi do przesyłu gazu, ropy i wody. Ustawa ma objąć swym zasięgiem korytarze ustanawiane - z uwagi na cel publiczny - na już istniejących urządzeniach przesyłowych, jak również ustanawianych dla urządzeń przesyłowych mających powstać w przyszłości. W założeniach wskazano, że - podobnie jak ma to miejsce w inwestycjach drogowych - system prawny inwestycji w urządzenia przesyłowe zostanie uproszczony i udrożniony. Wprowadzone mają zostać instrumenty umożliwiające rozwiązania sytuacji spornych powstałych w przeszłości wskutek lokalizowania urządzeń przesyłowych bez poszanowania prawa własności. Jeżeli za niezwłocznym usunięciem sytuacji patowej przemawia cel publiczny, ustawa to umożliwia.

Jak informuje Ministerstwo Gospodarki, obecnie nie jest jeszcze możliwa do ustalenia data przekazania projektu tej ustawy do Sejmu, a tym bardziej data wejścia jej w życie. Przed przekazaniem ustawy do Sejmu musi ona przejść jeszcze drogę uzgodnień międzyresortowych, uzgodnień społecznych oraz musi zostać zatwierdzona przez Radę Ministrów. Ministerstwo Gospodarki chce, aby projekt ustawy o korytarzach przesyłowych mógł trafić do Sejmu jeszcze w tym roku.

Minister gospodarki oprócz Ustawy o korytarzach przesyłowych prowadzi także prace nad programem zadań rządowych, którego celem jest wprowadzenie ułatwień dla planowania inwestycji w rozbudowę elektroenergetycznej sieci przesyłowej. Program zadań rządowych jest przygotowywany na podstawie Ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym i zostanie przyjęty jako rozporządzenie Rady Ministrów. Program ten będzie określał inwestycje, które będą miały znacznie łatwiejszą drogę do umieszczenia w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. Obecnie MG jest na etapie przygotowywania projektu tego programu oraz strategicznej oceny oddziaływania na środowisko.

Ponadto w celu ograniczenia liczby awarii spowodowanych przewracającymi się drzewami, Ministerstwo Gospodarki prowadzi prace nad zmianą w Ustawie o lasach oraz w Ustawie o ochronie przyrody.

Trwają także prace nad innymi ustawami. Jak informuje Biuro Informacji i Promocji Ministerstwa Infrastruktury, prowadzone są m.in. prace nad Ustawą o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Projekt ustawy z 8 marca 2010 r. skierowano do Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego.

7 stycznia 2010 r. weszła w życie Ustawa z 5 listopada 2009 r. o zmianie Ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz o zmianie niektórych innych ustaw. Zmiany dotyczą m.in. obligatoryjności wszczęcia postępowania w sprawie wywłaszczenia po bezskutecznym upływie dwumiesięcznego terminu do zawarcia umowy o nabycie praw do nieruchomości; usprawni to proces nabywania nieruchomości niezależnie od rodzaju przedsięwzięcia publicznego, jak i niezależnie od podmiotu, który ten cel będzie realizował. W nowelizacji rozszerzono także katalog przesłanek uprawniających do wydania decyzji o niezwłocznym zajęciu nieruchomości o przypadki uzasadnione interesem gospodarczym. Każdorazowo decyzji o niezwłocznym zajęciu nieruchomości nadawany będzie rygor natychmiastowej wykonalności.

Obligatoryjne będzie także wydanie decyzji o niezwłocznym zajęciu nieruchomości w przypadkach, gdy wywłaszczenie będzie polegać na czasowym ograniczeniu korzystania z nieruchomości (art. 124). Dla tego rodzaju wywłaszczeń starosta wydaje na wniosek podmiotu realizującego cel publiczny decyzję o niezwłocznym zajęciu nieruchomości, jeżeli uzasadnia to ważny interes gospodarczy lub jedna z przesłanek określona w art. 108 kpa. Należy się spodziewać, że zmiany te znacząco przyśpieszą rozpoczynanie inwestycji celu publicznego, w tym zwłaszcza inwestycji liniowych.

W Sejmie trwają prace już nad nowym, poselskim projektem Ustawy o zmianie Ustawy o gospodarce nieruchomościami. Projekt ten zakłada m.in. umożliwienie stosowania przepisów o wywłaszczaniu nieruchomości o nieuregulowanym stanie prawnym również do nieruchomości, których właściciel lub użytkownik wieczysty nie żyją, a ich spadkobiercy nie wykazali prawa do spadku, a także stworzenie możliwości nadania decyzji wywłaszczeniowej rygoru natychmiastowej wykonalności, który upoważniałby do niezwłocznego zajęcia nieruchomości.

Poselski projekt przewiduje też możliwość nałożenia na starostę, wykonującego zadanie z zakresu administracji rządowej, kary finansowej w przypadku nieterminowego wydania decyzji o czasowym zajęciu nieruchomości w przypadku siły wyższej lub nagłej potrzeby zapobieżenia powstaniu znacznej szkody. Wprowadzona ma zostać instytucja tzw. bezpiecznej zaliczki w wysokości 70 proc. odszkodowania orzeczonego w decyzji o wywłaszczeniu, łagodzącego skutki wywłaszczenia, jeżeli dokonano niezwłocznego zajęcia nieruchomości. Bezpieczna zaliczka byłaby wypłacana na wniosek osoby wywłaszczanej przed uzyskaniem ostatecznej decyzji o wywłaszczeniu.

Projekt jest obecnie rozpatrywany przez Podkomisję nadzwyczajną ds. rozpatrzenia poselskiego projektu Ustawy o zmianie Ustawy o gospodarce nieruchomościami. Ministerstwo Infrastruktury informuje, że rząd poparł kierunek tych zmian, zastrzegając jednak potrzebę wprowadzenia do projektu niezbędnych poprawek w ramach dalszych prac parlamentarnych nad projektem tej ustawy. Zaniechano prac nad projektem zmiany Ustawy o drogach publicznych w zakresie budowy linii energetycznych w pasach drogowych. Aktualnie na etapie prac parlamentarnych znajduje się projekt Ustawy o wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych.

Dariusz Ciepiela