Śmieciowe obligacje

O skali problemu świadczy m.in. przykład obligacji PKN Orlen. Agencja Moody's obniżyła rating dla tej spółki do poziomu Ba1 i tym samym PKN Orlen jako emitent instrumentów dłużnych spadł z pozycji inwestycyjnej na spekulacyjną. Co gorsza, perspektywy PKN obniżone zostały do negatywnych. W tej sytuacji obligacje koncernu naftowego stały się obligacjami śmieciowymi, tzw. junk bonds.

Od końca 2007 r. obligacje PKN Orlen, o wartości nominalnej 150 mln zł znajdują się w portfelach czterech OFE. Tymczasem w trakcie 2008 roku wzrosły marże kredytowe co nie zostało to uwzględnione w wycenach tych funduszy.

Do takich wniosków skłania analiza sprawozdań OFE za ten rok. Marże na papiery rządowe dla obligacji korporacyjnych o podobnym ratingu sięgają obecnie 6 punktów procentowych. Oznacza to konieczność przeceny obligacji PKN o ok. 15 proc. co przekłada się na ich spadek wartości o ok. 22 mln zł.

Równie istotny problem stanowi kwestia zawyżonej wyceny wyemitowanych w 2007 r. obligacji PKO BP S.A. Wierzytelności o wartości nominalnej 630 mln zł znajdują się w portfelach dziesięciu OFE. W rocznych zestawieniach aktywów na koniec ubiegłego roku te papiery nadal były wyceniane według ceny zakupu powiększonej o odsetki kuponowe na dzień wyceny.

Kryzys na rynkach finansowych spowodował wzrost rentowności obligacji przedsiębiorstw (a więc spadek cen), co nie zostało uwzględnione w ich wycenie. W rezultacie klienci OFE otrzymują mniej jednostek uczestnictwa za swoje składki ubezpieczenia emerytalnego niż powinni.

Decyzja agencji Moody's świadczy, że zawarty w prawie wymóg maksymalnie zbliżonej do rynkowej wyceny aktywów funduszy emerytalnych nie jest fanaberią legislatora, lecz rozsądnym rozwiązaniem pozwalającym na uczciwe traktowanie członków funduszy.

Grzegorz Zatryb
główny analityk
Strefa Finansów Sp. z o.o.