Spadkobiercy walczą o te nieruchomości

Stadion Narodowy, Rotunda, Pałac Krasińskich. W całej Polsce spadkobiercy walczą o odzyskanie nieruchomości, które zostały im zabrane, czy to dekretem Bieruta czy reformą rolną z 1944 roku. Na liście są dwory czy pałace, ale także grunty, na których obecnie stoją warte miliardy złotych obiekty publiczne.

Wirtualna Polska przygotowała zestawienie nieruchomości, o zwrot których od lat trwa walka. Wiele z nich jest dziś wykorzystywana w celach mieszkaniowych. Czy twoje mieszkanie też jest zagrożone?

Najświeższą informacją jest potwierdzenie przez sąd prawa spadkobierców dawnych właścicieli gruntu pod warszawską Rotundą. Naczelny Sąd Administracyjny podjął decyzję o unieważnieniu decyzji o przejęciu gruntu na podstawie dekretu Bieruta. Jednocześnie odrzucono wniosek właścicieli o przyznanie im prawa własności czasowej do 1 tysiąca metrów kwadratowych działki, na której dziś częściowo stoi Rotunda. Teraz musi być rozpatrzony ich wniosek z 1948 r. o przyznanie takiego prawa.

Rotunda to jeden z najbardziej rozpoznawalnych warszawskich budynków zlokalizowanych w centrum miasta. Obiekt należy do PKO BP, położony na skrzyżowaniu Alei Jerozolimskich i ulicy Marszałkowskiej (rondo Dmowskiego). Budynek jest charakterystyczną częścią Ściany Wschodniej, wybudowanej w latach 1960-1969. Samą Rotundę otwarto w roku 1966.

W centrum Warszawy trwa walka także o grunty zlokalizowane wzdłuż Alei Jerozolimskich przy tym samym rondzie, co Rotunda. Chodzi o parking przy Cepelii i część gruntów, na których stoi Hotel Metropol.

O tereny walczy Aleksander Grabiński, spadkobierca właścicieli gruntów, na których stała rozebrana w latach 50. XX wieku kamienica. Informował on, że wprawdzie w sprawie parkingu ratusz wydał już decyzję zwrotową, ale mimo to od kilku lat nie chce podpisać z nim aktu notarialnego.

Właścicielem hotelu Metropol jest austriacka firma Bau Holding. Jeśli grutny pod budynkiem zostaną zwrócone, wówczas najprawdopodobniej wystąpi ona o odszkodowanie od miasta. W latach 90. XX wieku Austriacy kupili spółkę Hotele Warszawskie Syrena, która miała prawa do hotelu Metropol i pobliskiego Hotelu Polonia. Miasto sprzedało ją, mimo iż wiedziało już wtedy o roszczeniach spadkobierców.

Sprawa Hotelu Polonia to zupełnie inna karta w historii warszawskich gruntów. 24 grudnia 2012 roku Urząd Miasta St. Warszawy podpisał decyzję o zwrocie nieruchomości, na której znajduje się obecnie Polonia Palace Hotel. To właśnie tę działkę ratusz sprzedał w 1997 roku bez uwzględniania roszczeń właścicieli.

Przed wojną Hotel Polonia należał do rodziny Lubomirskich. Na własność miasta przeszła w 1945 roku dzięki tzw. dekretowi Bieruta.

Miasto zapewnia, że to jeszcze nie koniec sprawy związanej z tym miejscem.

W lipcu 2012 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uznał skargę spadkobierców właścicieli terenu pod Stadionem Narodowym i uchylił decyzje Ministerstwa Transportu, które odmawiało im prawa do tych gruntów.

Chodziło o teren o powierzchni ok. 10 ha, przebiegający przez środek Stadionu Narodowego. Poprzedni właściciele stracili go na mocy tzw. dekretu Bieruta z 1945 r. Spadkobiercy Arpada Chowańczaka i jego wspólniczki walkę o te grunty toczą od lat.

Szacuje się, że grunt ten wart jest od 1 do 4 mld zł. Jeśli spadkobiercy udowodnią swoje prawa, rozpoczną starania o finansowe zadośćuczynienie lub działki zamienne.

Antoni Uznański odzyskał już dwie znacjonalizowane w 1945 r. nieruchomości położone w Tatrzańskim Parku Narodowym. Potomek właściciela lasów i nieruchomości na Podhalu zapowiada, że będzie domagał się zwrotu całego majątku po swoim dziadku.

Przed II wojną światową rodzina Uznańskich posiadała tereny od Hali Kondratowej wzdłuż południowej granicy państwa do Żółtych Turni, następnie Doliną Psiej Trawki do Murzasichla. Do rodziny należały tereny od Jaszczurówki po obu stronach drogi Oswalda Balzera w stronę drogi pod Reglami i wschodnia część Kuźnic.

Również w Zakopanem od kilkunastu lat trwa spór o teren, na którym do 1942 r. stała synagoga. Miasto, w zamian za odstąpienie przez gminę żydowską od roszczeń do placu targowego, chce przekazać działkę na Bachledzkim Wierchu, gdzie przed wojną znajdowała się część żydowskiego cmentarza.

W Warszawie trwa walka o odzyskanie położonych na terenie miasta pałaców. Miasto jednak żąda zapłaty za te nieruchomości. Argumentuje to tym, że przez te wszystkie lata łożyło na ich utrzymanie.

Jak pisała "Polityka" Potoccy odkupili od miasta Pałac Branickich przy ul. Miodowej, kiedyś ich rodzinną siedzibę. Budynek, kompletnie zniszczony w czasie wojny, odbudowany został na koszt państwa. Przez 20 lat mieścił się w nim stołeczny urząd, ostatnie dwa lata był tam jako najemca. Ile spadkobiercy zapłacili za pałac, strony nie ujawniają.

Zamoyscy zabiegają o zwrot pałacyku przy ul. Foksal, od ponad pół wieku siedziby Stowarzyszenia Architektów Polskich. Także ten pałac został odbudowany przez państwo. SARP jest wieczystym użytkownikiem gruntu, w latach 90. kupił budynek za własne środki.

Spadkobiercy Krasickich są na najlepszej drodze do odzyskania swojej rodowej siedziby. Wojewoda podkarpacki stwierdził, że zespół pałacowo-parkowy w Lesku nie spełniał bowiem żadnego z celów reformy rolnej.

Wojewodę nie przekonały argumenty, że w inspektach, szklarni i na grządkach w parku uprawiano warzywa, a w stajni hodowano konie cugowe. Zdaniem Romana Nowosielskiego, adwokata, pełnomocnika Ignacego Krasickiego, spadkobiercy Izabelli i Augusta Krasickich, ostatnich właścicieli zamku, udowodnili oni, że zamek, stanowiący ich siedzibę, nie był powiązany funkcjonalnie z majątkiem ziemskim.

Taką decyzję wojewoda podkarpacki wydał po raz pierwszy w 2000 roku. W 2009 roku natomiast Minister rolnictwa i rozwoju wsi orzekł, że zespół pałacowo-parkowy, należący do 1945 r. do Krasickich, nie podlegał przepisom dekretu o reformie rolnej.

Mimo to 11 decyzji administracyjnych i dwa wyroki sądowe później, siedziba nadal nie została Krasickim zwrócona. Adwokat tłumaczy, że nie ma woli politycznej, by cokolwiek oddawać.

Naczelny Sąd Administracyjny potwierdził roszczenia spadkobierców rodziny Potockich do krzeszowickich nieruchomości. Chodzi m.in. o Pałac Potockich wraz z otaczającym go parkiem, Stary Pałac (siedziba burmistrza), Pałac Vauxhall (siedziba CKiS), budynek liceum ogólnokształcącego, budynek Zofii (balneologia), zamek Tenczyn, Park Bogackiego i dzikie planty, budynek filii krzeszowickiego Urzędu Pracy przy ul. Kościuszki.

Gmina na chwilę obecną analizuje stan prawny i geodezyjny nieruchomości, które będzie musiała oddać spadkobiercom. Wylicza również nakłady jakie poniosła na ich remont oraz kwotę odszkodowania jaka na każdą z nich przypada.

Władze gminy Krzeszowice spotykają się z przedstawicielami rodzin Potockich i Bnińskich ws. dalszych losów terenów.

Pałac w Nawojowej wróci w ręce potomków hrabiego Adama Stadnickiego. Decyzją Ministra Rozwoju Wsi i Rolnictwa z początku roku obiekt zostanie zwrócony spadkobiercom.

Rodzina walczyła o zwrot nieruchomości od kilku lat. Potomkowie hrabiego Stadnickiego wystąpili do wojewody o zwrot nieruchomości w 2007 roku.

W Pałacu w Nawojowej mieszkali Braniccy, Lubomirscy, a od połowy XIX wieku stał się siedzibą rodową hrabiostwa Stadnickich.

O swój majątek rozsiany po Polsce walczy również rodzina Zamoyskich. Po wielu latach sądowej batalii, 19 stycznia 2012 roku odzyskali hektar Ogrodu Saskiego w Warszawie.

Pod koniec lipca 2011 r. skierowali do wojewody lubelskiej Genowefy Tokarskiej wniosek w sprawie zwrotu majątku przejętego przez państwo po II wojnie na mocy dekretu PKWN o przeprowadzeniu reformy rolnej. Chodzi o tereny dawnej ordynacji zamojskiej, liczącej wówczas ponad 59 tys. ha.

Walka o odzyskanie mienia dopiero się zaczyna. Biorąc pod uwagę przedłużanie spraw tego typu przez samorządy w celu odwlekania zwrotu majątków czy zapłaty odszkodowania, na ostateczne rozstrzygnięcia przyjdzie nam jeszcze długo poczekać.