Zmiany w urlopach wychowawczych

Ustawa dostosowuje polskie prawo do wymogów Unii Europejskiej i wprowadza przepisy, zgodnie z którymi jeden z 36 miesięcy urlopu będzie musiał obowiązkowo zostać wykorzystany przez drugiego rodzica (ojca, jeśli z większej części urlopu korzysta matka lub matkę, jeśli na urlopie przebywa ojciec).

Ustawa podwyższa wymiar urlopu wychowawczego, który może być jednocześnie wykorzystywany przez oboje rodziców z trzech do czterech miesięcy. Przyznaje także każdemu z rodziców lub opiekunów dziecka wyłączne prawo do jednego z 36 miesięcy urlopu. Jeżeli jedno z rodziców zrezygnuje ze swojej części (której nie można przenieść), oznaczać to będzie w praktyce, że urlop wyniesie maksymalnie 35 miesięcy. Urlop będzie mógł być wykorzystywany w pięciu, a nie jak dotychczas, w czterech częściach.

Nowela wydłuża również okres, w którym można wykorzystać urlop - dotychczas było to możliwe do ukończenia przez dziecko czterech lat, obecnie - do pięciu. Jest to podyktowane koniecznością dostosowania przepisów do nowych regulacji dotyczących urlopu rodzicielskiego - chodzi o to, by wszyscy rodzice mogli skorzystać ze wszystkich uprawnień przysługujących po urodzeniu dziecka.

Podczas prac nad nowelizacją posłowie podjęli próbę sformowania definicji samotnego rodzica, aby grupa ta nie została nową regulacją pokrzywdzona. Wprowadzono zapis mówiący, że jeżeli dziecko pozostaje pod opieką jednego opiekuna, przysługuje mu urlop wychowawczy w wymiarze do 36 miesięcy, a także, że rodzic ma prawo do urlopu wychowawczego w wymiarze do 36 miesięcy, jeżeli drugi rodzic dziecka nie żyje lub gdy nie przysługuje mu bądź została mu ograniczona władza rodzicielska.

Obecnie pracownik zatrudniony co najmniej przez sześć miesięcy ma prawo do urlopu wychowawczego w wymiarze do 36 miesięcy. W tym czasie podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu, ale nie otrzymuje zasiłku macierzyńskiego. Składki finansuje w całości budżet państwa za pośrednictwem ZUS-u.

Według resortu pracy i polityki społecznej liczba osób korzystających z pełnego wymiaru urlopu wychowawczego systematycznie spada; w 2011 r. było ich 3,9 tys.

Ustawa dostosowuje także do orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości UE przepisy określające wpływ urlopu wychowawczego na prawo pracownika do urlopu wypoczynkowego. Znosi przepis stanowiący podstawę do proporcjonalnego obniżania wymiaru urlopu wypoczynkowego w przypadku, gdy w danym roku kalendarzowym po nabyciu przez pracownika prawa do urlopu wypoczynkowego korzysta on z urlopu wychowawczego, a następnie w tym samym roku powraca do pracy. Obecnie obowiązujące rozwiązanie, zgodnie z którym w takim przypadku wymiar urlopu wypoczynkowego, do którego pracownik nabył prawo przed rozpoczęciem urlopu wychowawczego, jest obniżany, narusza standardy wynikające z prawa unijnego.