Sklepy mogą przekazać żywność bez VAT

W okresie przedświątecznym ruszają liczne zbiórki żywności dla potrzebujących. Akcje te często nastawione są przede wszystkim na osoby, które robiąc zakupy chcą dokonać darowizny z myślą o potrzebujących, jednak nic nie stoi na przeszkodzie by swojego wsparcia na szerszą skalę udzielił także przedsiębiorca. Tym bardziej, że wiąże się to z korzystnymi rozwiązaniami podatkowymi. Do końca września przedsiębiorcy inni niż producenci, którzy chcieli dokonać darowizny produktów spożywczych musieli liczyć się z koniecznością naliczenia VAT-u, gdy na etapie nabycia przysługiwało im prawo do odliczenia. Od 1 października br. ze zwolnienia mogą korzystać wszyscy, spełniając ustawowe warunki.

Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega między innymi odpłatna dostawa towarów, przez którą rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Trzeba jednak pamiętać, że pojęcie to może obejmować także nieodpłatne przekazanie towarów należących do przedsiębiorstwa prowadzonego przez podatnika. Dotyczy to nie tylko przekazania lub zużycia towarów na cele osobiste przedsiębiorcy, ale także osób trzecich. Mieszczą się w tym wszelkie darowizny, jeżeli tylko przedsiębiorcy na etapie nabycia tych towarów przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.

Możliwość przekazania artykułów spożywczych, w szczególności gdy zbliża się ich termin przydatności do spożycia, jest istotna ze względów społecznych. To właśnie te argumenty pozwoliły na przeforsowanie korzystnego rozwiązania, chociaż jest ono niezgodne z prawem europejskim.

Zwolnieniem objęte są produkty spożywcze, z wyjątkiem napojów alkoholowych o zawartości alkoholu powyżej 1,2% oraz napojów alkoholowych, będących mieszaniną piwa i napojów bezalkoholowych, w których zawartość alkoholu przekracza 0,5%.

Oznacza, to że przekazując nieodpłatnie np. odzież przedsiębiorca powinien taką czynność opodatkować (oczywiście, jeżeli wcześniej przysługiwało mu prawo do odliczenia). W takim przypadku podstawą opodatkowania jest cena nabycia towarów (bez podatku), a gdy nie ma ceny nabycia, koszt wytworzenia, określone w momencie dostawy tych towarów. W innej sytuacji są jednak przedsiębiorcy przekazujący żywności, dla których zostało przewidziane zwolnienie.

Pozwala ono na przekazanie wyprodukowanej żywności bez konieczności naliczania podatku, chociaż na etapie nabycia przedsiębiorca dokonał odliczenia VAT-u. Żeby jednak bezpiecznie przekazać żywność i skorzystać ze zwolnienia, przedsiębiorcy muszą zwrócić uwagę komu ją przekazują. Obowiązku naliczania podatku nie ma bowiem tylko wtedy, gdy darowizna trafi do organizacji pożytku publicznego, w rozumieniu ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie z przeznaczeniem wyłącznie na cele działalności charytatywnej prowadzonej przez te organizacje. Taki status mają między innymi Banki Żywności.

Przedsiębiorcy, którzy przekazują nieodpłatnie żywność i chcą skorzystać ze zwolnienia muszą prowadzić szczegółową dokumentację, potwierdzającą dokonanie dostawy na rzecz organizacji pożytku publicznego, z przeznaczeniem na cele działalności charytatywnej. Dodatkowo należy zweryfikować jeszcze faktyczne wykorzystanie przekazanych organizacji towarów. Jeżeli nastąpi ono na inne cele niż cele działalności charytatywnej prowadzonej przez tę organizację, nie można zastosować zwolnienia. Tak samo możliwość skorzystania ze zwolnienia została wyłączona w sytuacji, gdy określenie przeznaczenia otrzymanych przez organizację pożytku publicznego towarów nie jest możliwe na podstawie prowadzonej przez tę organizację dokumentacji. Oznacza to, że przedsiębiorca przekazując nieodpłatnie żywność i chcąc bezpiecznie skorzystać ze zwolnienia musi nie tylko sprawdzić status takiej organizacji, ale także prowadzoną przez tę organizację dokumentację oraz faktyczne wykorzystanie przekazanej darowizny.

Niezależnie od powyższego zwolnienia na gruncie VAT-u, korzyść pojawi się jeszcze w podatku dochodowym. Darowizna może bowiem stanowić koszt uzyskania przychodu. Stanie się tak gdy przedmiotem darowizny jest żywność przekazywana organizacji pożytku publicznego z przeznaczeniem wyłącznie na cele działalności charytatywnej prowadzonej przez te organizacje (w tym zakresie są więc to te same założenia jak przy zwolnieniu VAT). Wtedy koszt podatkowy stanowi koszt wytworzenia lub cena nabycia produktów spożywczych.

Katarzyna Rola-Stężycka, Tax Care