Inspektor częściej zatrzyma na drodze

Do uzgodnień międzyresortowych trafił właśnie najnowszy projekt nowelizacji ustawy o kontroli skarbowej oraz niektórych innych ustaw, autorstwa Ministerstwa Finansów. Ustawa, z pewnymi wyjątkami, ma wejść w życie po upływie trzech miesięcy od ogłoszenia, a przyznaje inspektorom kontroli skarbowej dodatkowe możliwości pozyskiwania informacji pod groźbą grzywny do 5 tys. zł. Może ona zostać nałożona na podmioty, które odmówią udostępnienia danych.

Chodzi o nowy art. 7, art. 7c i art. 7d projektu nowelizacji. Pierwszy zobowiąże także sądy do udzielania urzędom kontroli skarbowej (UKS) informacji zawartych... w aktach postępowań sądowych oraz danych gromadzonych w rejestrach sądowych, w szczególności w Krajowym Rejestrze Sądowym.

Projektowany art. 7c pozwala z kolei organom kontroli skarbowej zbierać i wykorzystywać informacje o zdarzeniach mogących mieć wpływ na powstanie lub wysokość zobowiązania podatkowego (w tym dane osobowe, które będą mogły być przez nie przetwarzane), także bez wiedzy i zgody osoby, której dotyczą. Trzecia zmiana (tj. art. 7d) ma być orężem skarbówki do walki z podmiotami handlującymi w Internecie - zarówno tymi, które działają nielegalnie, jak i tymi, które prowadzą sprzedaż w części nieopodatkowaną. "Obecnie - jak twierdzi MF w uzasadnieniu do projektu - Internet jest szeroko wykorzystywany do sprzedaży towarów na skalę wskazującą na faktyczne wykonywanie działalności gospodarczej".

Za każdym więc razem, gdy skarbówka będzie posiadała "uprawdopodobnione informacje" o posługiwaniu się przez osobę lub firmę rachunkiem bankowym w celu prowadzenia niezgłoszonej do opodatkowania działalności gospodarczej albo np. uzyskiwania lewych dochodów, będzie mogła zażądać od banku udostępnienia i przekazania danych identyfikujących posiadacza tego rachunku. Co więcej, inspektor będzie mógł też żądać danych ogłoszeniodawców i reklamodawców od wydawców i redaktorów dzienników i czasopism oraz nadawców programów radiowych i telewizyjnych. Ci, którzy odmówią, będą mogli - w myśl projektowanego art. 43a ust. 1 - być ukarani grzywną.

Mają być też udostępniane przez banki dokładniejsze informacje o kontach osób podejrzewanych o przestępstwa lub wykroczenia skarbowe. Dzięki zmianie obecnego art. 33 skarbówka będzie miała wgląd w przepływy na rachunkach oraz uzyska informacje o odbiorcach i nadawcach tych przepływów.

Ministerstwo zamierza też rozszerzyć uprawnienia inspektorów i pracowników UKS na zatrzymania i przeszukiwania osób, pomieszczeń, bagażu, ładunku oraz zatrzymywanie pojazdów bez konieczności wszczynania postępowania kontrolnego, jak to jest dzisiaj (projektowany art. 11 a).

Wyłudzeniom VAT ma zapobiec przeorganizowanie działań wobec kontrahentów kontrolowanego przedsiębiorcy. Zamiast prowadzić czasochłonne kontrole krzyżowe u jego partnerów biznesowych, inspektorzy będą mogli zażądać przedstawienia dokumentów w zakresie objętym kontrolą w sprawdzanej firmie (art. 13b).

Przy okazji MF chce rozszerzyć krąg podmiotów uznawanych za kontrahentów kontrolowanego na wszystkie uczestniczące w dostawie tego samego towaru lub usługi - będące zarówno dostawcami, jak i nabywcami biorącymi udział (pośrednio lub bezpośrednio) w dostawie towaru lub usługi. W ten sposób pod lupą inspektorów znajdą się co najmniej dwie transakcje dokonywane przez minimum trzy podmioty gospodarcze.

Ministerstwo wie, jak zmotywować swoich pracowników do lepszej pracy i podnoszenia kwalifikacji. Zamierza dopuścić do konkursu na stanowisko dyrektora UKS osoby spełniające wymogi formalne do powołania na stanowisko inspektora kontroli skarbowej oraz... doradców podatkowych, którzy mają odpowiedni staż pracy w organach administracji skarbowej oraz odpowiedni profil wykształcenia (m.in. ekonomiczny lub prawniczy). Ten ostatni będzie też mógł zostać inspektorem kontroli skarbowej. Takie rozwiązanie ma być szansą na pozyskanie przygotowanej merytorycznie i posiadającej odpowiednie doświadczenie kadry pracowników, "zapewniając im w zamian stabilne zatrudnienie (...) oraz możliwość awansu na najwyższe stanowiska w kontroli skarbowej".

*Stanisław Walenta, radca prawny w Krawczyk i Wspólnicy *
Zakres zmian jest szeroki, a głównym uzasadnieniem dla nich ma być poprawa efektywności kontroli skarbowej. Projekt ma też dostosować przepisy ustawy o pozyskiwaniu informacji przez organy do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 17 czerwca 2008 r. (sygn. akt. K 8/04). Wyrok ten orzekł o niezgodności art. 7b ustawy o kontroli skarbowej z art. 51 ust. 2 konstytucji, wskazując na jego nieproporcjonalność w stosunku do celu, jakim jest ochrona interesu publicznego. Można mieć wątpliwości, czy projektowane zmiany spełniają warunki, jakim powinny odpowiadać tego typu przepisy. Wskazał je TK w uzasadnieniu do wyroku. Wątpliwości budzić musi również przyjęcie jako przesłanki np. zatrzymania i przeszukania osoby realizacji zadań ustawowych przez inspektorów kontroli skarbowej.

Grażyna J. Leśniak
Rzeczpospolita