Pracownik decyduje, czy da się zaszczepić

Pracodawca musi dbać o zdrowie załogi, wysyłając zatrudnionych na badania. W niektórych firmach pracownicy powinni mieć też dostęp do szczepień.

Coraz więcej pracodawców z własnej inicjatywy oferuje pracownikom możliwość skorzystania z finansowanych przez firmę szczepień.

Załoga zyskuje zwiększoną odporność, a pracodawca zmniejsza absencję chorobową. Nie może jednak zobowiązać pracowników do poddania się szczepieniu, bo to świadczenie wykracza poza profilaktyczną ochronę zdrowia w rozumieniu kodeksu pracy. Nie ma też obowiązku oferty szczepienia kierować do wszystkich zatrudnionych. Może być ona skierowana np. tylko do tych, którzy są narażeni na zachorowanie, np. osób stykających się z klientami.

Przełożony nie może też wyciągać bezpośrednich konsekwencji wobec pracowników, którzy zrezygnowali ze szczepienia i zachorowali. Mogą jednak zostać pozbawieni nagród czy premii, jeżeli są uzależnione od obecności w pracy. Trzeba też pamiętać, że częste zachorowania i nieobecności w pracy mogą stanowić uzasadnioną przyczynę wypowiedzenia umowy o pracę. Potwierdzał to w swoich orzeczeniach Sąd Najwyższy. W wyroku z 4 grudnia 1997 r. nieprzewidziane, długotrwałe i powtarzające się nieobecności pracownika w pracy, wymagające podejmowania przez pracodawcę działań natury organizacyjnej i pociągające za sobą wydatki na godziny nadliczbowe, uznał za uzasadnioną przyczynę wypowiedzenia umowy, chociażby były niezawinione i formalnie usprawiedliwione (sygn. akt I PKN 422/97).

Oferta obowiązkowa

Jest jednak grupa szczepień, które pracodawca ma obowiązek zaoferować i zapłacić za ich wykonanie. Zgodnie z ustawą o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi w celu zapobiegania szerzeniu się zakażeń i chorób zakaźnych wprowadza się zalecenie przeprowadzenia szczepień pracowników narażonych na działanie biologicznych czynników chorobotwórczych.

W takim przypadku pracodawca lub zleceniodawca informuje pracownika, który będzie narażony na działania biologicznych czynników chorobotwórczych, o rodzaju zalecanego szczepienia. Informacja o tym musi być przekazana przed rozpoczęciem pracy. Koszty przeprowadzenia szczepień oraz zakupu szczepionek ponosi pracodawca. Pracownicy, którzy nie skorzystają z oferty, mogą być dopuszczeni do pracy, ale biorą na siebie konsekwencje zarażenia. Wyjątkiem są wydatki na WZW typu B, czyli żółtaczkę. W przypadku tych szczepień, które obowiązkowo dotyczą pracowników wykonujących zawód medyczny, całość kosztów zakupu szczepionek finansuje minister zdrowia.

Odporność a podatki

Urzędy skarbowe uważają, że pracownik, któremu firma funduje szczepienie, uzyskuje przychód. Powinno się go doliczyć do wynagrodzenia i opodatkować. Nie trzeba tego robić tylko przy obowiązkowych świadczeniach zdrowotnych. Czyli takich, do których zobowiązuje kodeks pracy oraz inne przepisy. Nieopodatkowane będą np. szczepienia przeciwko wirusowi ptasiej grypy dla członków miejskiego zespołu reagowania kryzysowego (interpretacja Urzędu Skarbowego w Rybniku, nr PDFN/415-62/06).

Pracodawca, który inwestuje w zdrowie pracownika, może natomiast zaliczyć te wydatki do podatkowych kosztów. Ponosi je przecież po to, aby firma lepiej funkcjonowała. Przykładowo grypa może zdziesiątkować załogę i spowodować duże problemy z bieżącym wykonaniem zadań. Jak stwierdziła Izba Skarbowa w Poznaniu (interpretacja nr ILPB1/415-780/08-6/RP): “wykupienie dla pracowników świadczeń medycznych niewątpliwie będzie miało wpływ na poprawę ich stanu zdrowia, dzięki czemu może ulec ograniczeniu absencja w pracy, co przełoży się na efektywność wykonywanych zadań”.

Tomasz Zalewski
- współpr. wp.

Komu zastrzyk na koszt firmy

• zatrudnieni przy usuwaniu odpadów komunalnych, nieczystości ciekłych i mający kontakt z glebą - szczepionka przeciwtężcowa
• zatrudnieni w kompleksach leśnych na obszarach występowania kleszczy - szczepionka przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu
• pracujący na stanowiskach związanych z diagnostyką wścieklizny lub wymagających kontaktu z nietoperzami - szczepienie przed wścieklizną
• pracujący na stanowiskach, na których możliwy jest kontakt z materiałem biologicznym pochodzenia ludzkiego - szczepienie przed wirusowym zapaleniem wątroby typu B