Bakterie zjadają metan i ratują kopalnie
Instytut Chemicznej Przeróbki Węgla wraz z Katolickim Uniwersytetem Lubelskim i kilkoma innymi podmiotami zakładają konsorcjum, które ma zająć się produkcją ektoiny, niezwykle cennego aminokwasu droższego od złota. W medycynie jest on wykorzystywany między innymi przy radio- i chemioterapii w leczeniu nowotworów, zwiększa także odporność na wirusa HIV.
Ektoina to aminokwas o niezwykłych właściwościach pozyskiwany ekstremofilów - mikroorganizmów żyjących w skrajnie niesprzyjających warunkach środowiska - głęboko pod ziemią, w wulkanach, gejzerach, słonych jeziorach.
Naukowcy z lubelskiego uniwersytetu trafili do Bogdanki, by dociec, dlaczego w tej kopalni nie obserwuje się wysokich stężeń metanu i nie ma jego wybuchów. Okazało się, że sojusznikami górników są właśnie kolonie mikroorganizmów żywiących się tym gazem. Oczyszczają z niego pokłady węgla, a na dodatek wytwarzają ektoinę.
Gram ektoiny jest droższy od złota, bo produkcja jest wyjątkowo skomplikowana. Potrzebne są 22 etapy syntezy chemicznej, a ich efektywność wynosi zaledwie kilka procent. Metoda odkryta i opatentowana przez prof. Zofię Stępniewską oraz zespół naukowców z Katedry Biochemii i Chemii Środowiska KUL jest dziesięciokrotnie tańsza od powszechnie stosowanej.
- Ektoina (...) zapewnia komórkom ochronę przed różnymi czynnikami zewnętrznymi, takimi jak promieniowanie UV czy prewencyjnie przed procesami fotostarzenia oraz pozwala na prawidłowy rozwój komórek - tłumaczy dr Agnieszka Kuźniar z Katedry Biochemii i Chemii Środowiska Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. - Stąd też wykorzystywana jest w przypadku leczenia niektórych stanów nowotworzenia jako substancja ochronna. Ostatnie badania dowodzą, że może być wykorzystywana w terapii przeciwko chorobie Alzheimera. Obecnie jest składnikiem bardzo drogich kremów produkcji szwajcarskiej dedykowanych jako produkty przeciwzmarszczkowe oraz nawilżające. Jestem przekonana, że zwiększenie dostępności ektoiny pozwoli na znalezienie jej kolejnych praktycznych zastosowań - wymienia w wywiadzie dla portalu biotevhnologia.pl.
Trwają już przymiarki do uruchomienia produkcji tej niezwykle cennej substancji. Czy będzie zbyt na ektoinę z Lublina? Ponoć holenderski koncern kosmetyczny jest gotowy przyjąć każdą wyprodukowaną w Polsce ilość.
Optymalizacja procesu produkcji ektoiny będzie pierwszym zadaniem, któremu ma stawić czoła powołane właśnie konsorcjum. Udział w projekcie mają m.in. KUL Creative, Fundacja Rozwoju KUL, Lubelski Węgiel "Bogdanka" oraz Instytut Chemicznej Przeróbki Węgla z Zabrza.
Po tym odkryciu o lubelskich badaczach zrobiło się głośno. Z propozycją produkcji ektoiny według ich patentu zgłosiły się firmy z Polski i Wielkiej Brytanii. Sukces naukowców wzbudził zainteresowanie także w USA.