Bankowe aktywa wzrosły pomimo kryzysu

Europejscy pożyczkodawcy dysponują o 25 proc. większymi aktywami niż na początku 2007 roku. Niektóre rządy uważają, że „zbyt duże” banki mogą stać się zagrożeniem dla systemu finansowego.

Wiele europejskich banków wychodzi z kryzysu z aktywami większymi niż trzy lata temu – wynika z danych zebranych przez agencję Bloomberga. Aż 353 pożyczkodawców ze Starego Kontynentu zdołało zwiększyć swoje aktywa w porównaniu z początkiem 2007 r. O ile trzy lata temu 10 europejskich banków dysponowało aktywami większymi od PKB swoich krajów, o tyle obecnie takich pożyczkodawców jest już 15. Ogółem europejscy pożyczkodawcy zwiększyli w tym czasie aktywa o 25 proc., a amerykańscy o 20 proc.

Obecnie największym bankiem na świecie jest francuski BNP Paribas. Jego aktywa wzrosły od początku 2007 r. o 59 proc., do 2,29 bln euro, czyli 117 proc. PKB Francji. W tym czasie aktywa brytyjskiego Barclaysa zwiększyły się o 55 proc., do 1,55 bln funtów (108 proc. PKB Wielkiej Brytanii), a hiszpańskiego Banco Santander o 30 proc., do 1,08 bln euro (sumy bardzo zbliżonej do PKB Hiszpanii).

Pożyczkodawcy ci przetrwali światowy kryzys stosunkowo lepiej od konkurencji i wykorzystali jej osłabienie, by dokonywać przejęć. Np. Barclays wykorzystał szansę, jaką mu dał kryzys, na ekspansję w sektorze bankowości inwestycyjnej (po zakupie części aktywów Lehman Brothers), a Banco Santander do wzmocnienia pozycji w branży bankowości detalicznej. Korzystali oni jednak nie tylko z kryzysu, ale również z ożywienia na rynkach. Od początku 2009 r. 38 ze 100 największych europejskich instytucji finansowych zdołało zwiększyć swoje aktywa.

Nie wszystkie banki miały tyle szczęścia. Aktywa UBS, wciąż znajdującego się w pierwszej dziesiątce największych europejskich pożyczkodawców, zmalały od początku 2007 r. o 37 proc. Bank w trakcie kryzysu poniósł 57,5 mld franków szwajcarskich strat i odpisów – najwięcej w całej Europie.

Rozrastanie się już i tak potężnych banków niepokoi część ekonomistów. – Coraz większe i bardziej skomplikowane struktury banków sprawiają, że regulatorom i rządom trudniej jest monitorować ryzyko. Nawet w firmach mających opinię stabilnych i przejrzystych. Kierownictwo UBS było przecież uznawane za bardzo dobre, ale dramatycznie zawiodło. Z tej perspektywy mniejsze banki są „pewniejsze” – wskazuje Johannes Wassenberg, dyrektor zarządzający w agencji ratingowej Moody’s.

Niepokoją się również niektóre rządy oraz regulatorzy. Uważają, że pozwalając instytucjom finansowym na zbyt duży wzrost, osłabią kontrolę nad bankami oraz umożliwią im angażowanie się w ryzykowne operacje finansowe, które były bezpośrednią przyczyną kryzysu. – Wielkość bankowych aktywów, jak i dźwignia finansowa stosowana przez banki doszły do takiego poziomu, że groziły stabilności całego systemu – tak Mervyn King, gubernator Banku Anglii, wyjaśniał przyczyny kryzysu finansowego.

Wielu ekspertów nie przyjmuje jednak podobnych argumentów. – Zbyt łatwo jest atakować duże banki. Tymczasem pożyczkodawcy działają według różnych modeli biznesowych. Niektóre z największych banków posiadają lepsze systemy kontroli ryzyka niż mniejsi kredytodawcy – twierdzi Ralph Silva, dyrektor researchu w firmie Tower Group.

Unia Europejska, zgadzając się na przyznawanie przez rządy antykryzysowej pomocy bankom, często wymagała od pożyczkodawców, by pozbyli się części aktywów. Procedura taka dotknęła m.in. brytyjskiego Lloydsa i belgijski bank KBC. Jak dotąd Bruksela nie uzyskała jednak możliwości podziału pożyczkodawców, którzy nie przyjęli pomocy od rządów. Takie pomysły są jednak rozważane przez unijnych urzędników. Tymczasem w Komisji Usług Finansowych Kongresu USA przygotowany już został projekt ustawy, która pozwoli rządowi dzielić zdrowe i dobrze dokapitalizowane firmy, jeżeli tylko ich wielkość zostanie uznana za zagrożenie dla gospodarki.

Hubert Kozieł
PARKIET