Co zrobić, gdy szef nie płaci pensji od kilku miesięcy?

"Szef łudzi mnie od kilkunastu tygodni, że zapłaci mi zaległą pensję w następnym miesiącu. Mam też dostać premię za to, że „trwam przy szefie w trudnej sytuacji”. Trudności pojawiły się w marcu, wtedy zamiast 700 zł, dostałam niecałe 500 zł na rękę. Szef powiedział, że więcej nie ma, spłaca kredyty i tymczasowo jest „pod kreską”. W następnym miesiącu nie dostałam nic, w kolejnym 200 zł, potem znów 200 zł. Pracuję w małym sklepie spożywczym w niewielkiej miejscowości w Borach Tucholskich. Jeśli odejdę, szef będzie musiał zamknąć sklep. A ja nie wiem, gdzie znajdę inną pracę. Co robić, jakie mam prawa?" - pyta w mailu Anna.

CO TRZECI SKONTROLOWANY PRZEZ INSPEKCJĘ SZEF NIE PŁACI PENSJI

- Radzę kierować się przesłankami racjonalnymi, nie płaci – trzeba odejść, nikt nie pracuje za darmo. Trzeba walczyć o to, co się pani należy, proszę poinformować inspekcję pracy, może też pani iść do sądu. Szef poważnie naruszył pani prawa - mówi Joanna Płonka, doradca zawodowy.

Kiedy szef narusza prawo i co za to grozi?

Naruszenie obowiązku wypłacenia wynagrodzenia jest wykroczeniem jest zagrożone karą grzywny w wysokości od 1000 zł do 30 tys. zł. Termin wypłaty wynagrodzenia powinien wynikać z np. regulamin pracy, regulamin wynagradzania, układ zbiorowy pracy, umowy o pracę. Zgodnie z przepisami prawa pracy, wynagrodzenie powinno być płatne raz w miesiącu, niezwłocznie po ustaleniu jego pełnej wysokości, nie później jednak niż w ciągu pierwszych 10 dni następnego miesiąca kalendarzowego.

Co może zrobić pracownik, gdy pracodawca jednak nie płaci?

1. Może złożyć skargę do inspekcji pracy. Ta zaś przeprowadzi kontrolę. Gdy inspekcja stwierdzi, że szef rzeczywiście nie płaci, może wydać decyzję nakazującą pracodawcy wypłatę wynagrodzenia. Taka decyzja wówczas podlega natychmiastowemu wykonaniu ( nawet odwołanie się szefa nie wstrzymuje jej wykonania).
2. Może iść do sądu. Co istotne, pracownik może dochodzić nie tylko zapłaty zaległego wynagrodzenia, ale także zażądać zasądzenia stosownych odsetek (przysługują one za okres od terminu, w jakim wynagrodzenie powinno zostać wypłacone). Szef będzie zmuszony do ich zapłaty nawet, gdy nie ponosi winy w opóźnieniu (należą się one niezależnie od tego, czy pracownik poniósł szkodę w wyniku opóźnień). Trzeba też pamiętać, że jeśli wysokość zaległego wynagrodzenia za pracę nie przekracza kwoty 10 tys. zł, pracownik powinien złożyć pozew na urzędowym formularzu (dostępnym np. w biurach podawczych sądów oraz na stronach internetowych Ministerstwa Sprawiedliwości) . Jeśli zaś kwota jest wyższa, formularz nie jest konieczny. Do pozwu należy dołączyć umowę o pracę i inne dokumenty stanowiące dowód braku zapłaty wynagrodzenia.
3. Ile kosztuje wniesienie pozwu do sądu? Opłata w wysokości 30 zł jest pobierana tylko od apelacji, zażalenia, skargi kasacyjnej i skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia. Jednakże w sprawach, w których wartość przedmiotu sporu przewyższa kwotę 50 tys. zł, pracownik będzie zobowiązany do uiszczenia opłaty sądowej w wysokości 5 proc. wartości przedmiotu sporu.
4. Jeśli pracownik w związku z niewypłaceniem wynagrodzenia poniósł szkodę, może dochodzić odszkodowania. Udowodnienie powstania szkody będzie należy do pracownika.
5. Jeżeli pracodawca płaci pensji w ustalonym terminie z przyczyn, za które ponosi odpowiedzialność, to popada w tzw. zwłokę. Wówczas pracownik może żądać wypłaty zaległej pensji oraz naprawienia szkody z tytułu zwłoki.
6. Pracownikowi przysługuje prawo do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia, gdy szef mu nie płaci. W tym przypadku pracownik ma prawo do odszkodowania w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia, a jeśli umowa o pracę została zawarta na czas określony lub czas wykonania określonej pracy - w wysokości pensji za okres 2 tygodni. Pracownik musi jednak złożyć oświadczenie o rozwiązaniu umowy w terminie jednego miesiąca od uzyskania wiadomości o okoliczności uzasadniającej rozwiązanie umowy o pracę (czyli dnia, od którego szef nie płaci).

Krzysztof Winnicki/JK