Islandia daje przykład, jak walczyć z kryzysem
Reykjavik w odróżnieniu od Dublina nie ratował zadłużonych banków. Nie ogranicza go też obecność w strefie euro. Wszystko to dobrze służy islandzkiej gospodarce.
Islandia, państwo, które dwa lata temu zbankrutowało, podnosi się z kryzysu o wiele szybciej niż Irlandia. O ile według prognoz Komisji Europejskiej tempo wzrostu PKB będzie w obu krajach podobne, to Islandia będzie mogła się pochwalić finansami publicznymi w znacznie lepszym stanie niż Irlandia. Jak podkreśla raport Międzynarodowego Funduszu Walutowego, stanie się tak bez naruszenia tradycyjnie hojnego, skandynawskiego modelu polityki społecznej.
Bez bankowego obciążenia
Islandzki deficyt finansów publicznych wyniesie w tym roku 6,3 proc. PKB, podczas gdy irlandzki 32 proc. PKB. Komisja Europejska spodziewa się, że w przypadku Islandii deficyt zamieni się w 2012 r. w nadwyżkę, a w Irlandii wyniesie on 9,1 proc. PKB. O ile dług publiczny Irlandii może przekroczyć w ciągu nadchodzących lat 120 proc. PKB, to islandzki spadnie (według MFW) do 80 proc. PKB w 2015 r. Szybciej podnosi się z kryzysu również rynek pracy na Islandii. Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) spodziewa się, że bezrobocie sięgnie tam w 2011 r. 8,1 proc., gdy w Irlandii wyniesie 13,6 proc.
Ożywienie widać też na rynku finansowym Islandii. Indeks OMX Iceland wzrósł w tym roku o około 17 proc. i jest trzecim najlepszym zachodnioeuropejskim indeksem.Oba kraje przed kryzysem rozwijały się w podobnym tempie. Gospodarki obydwu zostały pogrążone przez kryzys w bankowości. – W 2009 r. żartowano, że różnica pomiędzy Irlandią a Islandią to jedna litera oraz pół roku różnicy w czasie ich bankructwa. Teraz nikt się z tego nie śmieje, a sytuacja Islandii wygląda nieco lepiej niż Irlandii – twierdzi Paul Krugman, amerykański noblista w dziedzinie ekonomii.
Zdaniem Krugmana oraz wielu innych ekonomistów powodem, dla którego Islandia podnosi się szybciej z kryzysu, jest to, że w odróżnieniu od Irlandii pozwoliła upaść zadłużonym bankom oraz zdewaluowała koronę. Jej narodowa waluta straciła od września 2008 r. blisko 30 proc. wobec dolara, co wspomogło eksporterów. Irlandia nie mogła sobie pozwolić na dewaluację, gdyż należy do strefy euro. Z kolei rosnący koszt ratowania banków zrujnował finanse publiczne Zielonej Wyspy.
- Mieliśmy rację, nie pomagając bankom, gdyż ich długi były niemal dziesięciokrotnie większe od naszego PKB. Nabywcy obligacji banków nie powinni liczyć na to, że rząd im pomoże w kłopotach, ale zamiast tego zrobić due dilligence – wskazuje Mar Gudmundsson, prezes islandzkiego banku centralnego.
Różnica skali
Czy jednak Irlandia również mogła sobie pozwolić na nieudzielenie pomocy bankom? Część analityków w to wątpi, wskazując, że PKB Islandii wyniósł w 2009 r. jedynie 12,1 mld USD, gdy Irlandii 172,5 mld USD. - Upadek irlandzkich banków mocno uderzyłby w resztę strefy euro. Są one bowiem silnie powiązane z pożyczkodawcami z Europy kontynentalnej - twierdzi Valdimar Armann, ekonomista z islandzkiej firmy Gamma.
Według danych Banku Rozliczeń Międzynarodowych (BIS) zaangażowanie banków ze strefy euro w irlandzkie aktywa sięgało na koniec drugiego kwartału 509 mld USD. Tymczasem żądania wierzycieli wobec banku Kaupthing (największego islandzkiego pożyczkodawcy) wyniosły 63 mld USD. Rząd Islandii dotychczas zgodził się zapłacić 430 mln USD zagranicznym posiadaczom kont w banku IceSave.
Bloomberg , Hubert Kozieł
PARKIET