Przepisy dotyczące podatku od dochodów nieujawnionych - niekonstytucyjne

We wtorek TK rozpoznawał połączone pytanie prawne Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim oraz Naczelnego Sądu Administracyjnego, dotyczące zgodności z konstytucją jednego z artykułów znowelizowanej w 2006 r. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W ocenie gorzowskiego sądu konstrukcja podatku dochodowego od osób fizycznych dotycząca przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach przychodów lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych obarczona jest mankamentami konstrukcyjnymi. W efekcie uniemożliwiają one precyzyjne określenie przedmiotu opodatkowania.

Jak wskazywał przedstawiciel WSA podczas rozprawy, od 1 stycznia 2007 r. w art. 20 ust. 3 zakwestionowanej ustawy zwrot "w roku podatkowym oraz w latach poprzednich" został zastąpiony zwrotem "przed poniesieniem tych wydatków lub zgromadzeniem mienia". Powiedział, że zwroty "gromadzenie mienia" oraz "czynienie wydatków" można rozumieć dwojako, dlatego nie da się niezawodnie ustalić daty rozpoczęcia biegu terminu przedawnienia prawa do wydania decyzji ustalającej zobowiązanie podatkowe.

WSA w Gorzowie Wielkopolskim wskazywał, że TK odnosił się już do kwestionowanych zwrotów w wyroku z lipca ub.r. i uznał je za niekonstytucyjne. Wówczas jednak zajmował się on przepisami ustawy o PIT obowiązującymi od 1998 r. do końca 2006 r.

Jak mówił po ogłoszeniu wtorkowego wyroku sprawozdawca składu orzekającego sędzia Stanisław Biernat, TK oceniając zmianę, którą wprowadziła nowela z 2006 r. stwierdził, że ma ona nie tylko charakter wyjaśniający i doprecyzowujący, ale modyfikuje konstrukcję podstawy opodatkowania.

Zaznaczył jednak, że analiza zmian wprowadzonych od 1 stycznia 2007 r. wskazuje, iż dotyczyły one innych elementów omawianej konstrukcji prawnej niż te, które były badane przed rokiem. Zaznaczył, że nowelizacja usunęła niektóre wątpliwości dotyczące obliczania podstawy opodatkowania w przypadku podatku od dochodów nieujawnionych, ale są to inne zagadnienia niż te, które zakwestionował TK w 2013 r. W efekcie Trybunał uznał, że zmiany w ustawie o PIT, które weszły w życie od stycznia 2007 r., nie usunęły zastrzeżeń TK w odniesieniu do wyrażeń użytych w przepisach.

TK podzielił więc opinię WSA w Gorzowie Wielkopolskim, iż wyrażenia zawarte w przepisach ustawy o PIT są niejasne i nieprecyzyjne oraz że na ich podstawie nie można jednoznacznie ustalić definicji "przychody ze źródeł nieujawnionych" i "przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach".

Trybunał orzekł jednocześnie, że obecnie obowiązujące przepisy stracą swoją moc dopiero po 18 miesiącach od ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw. Ten okres ma dać czas ustawodawcy na dokonanie niezbędnych zmian, tak by przepisy były zgodne z konstytucją.

Zdania odrębne w sprawie orzeczenia zgłosili sędziowie: Maria Gintowt-Jankowicz, Mirosław Granat, Marek Kotlinowski, Małgorzata Pyziak-Szafnicka. W ich ocenie skarżone przepisy są zgodne z konstytucją i nie wymagają zmian.