SN: zachowek się nie przedawni, gdy złoży się wniosek o nabycie spadku

Spór dotyczył zachowku, którego domagała się od swojego brata mieszkanka Torunia. W 1996 r. brat dostał od matki w darowiźnie 100-metrowe mieszkanie. Był to wówczas cały majątek rodziny. Matka zmarła w 2008 r., a wkrótce potem rozpoczęło się postępowanie spadkowe.

Przepisy o spadkach wyłączają z majątku spadkowego te przedmioty, które zmarły podarował innym osobom na co najmniej 10 lat przed śmiercią. Mówi o tym art. 994 § 1 kodeksu cywilnego.

Mimo tego siostra obdarowanego próbowała podważyć jego prawa do mieszkania, a gdy się jej to nie udało, zażądała zachowku. Zachowek przysługuje zawsze najbliższym członkom rodziny, będącym spadkobiercami ustawowymi, chyba żeby zostali wydziedziczeni przez zmarłego. Zachowek wynosi z reguły połowę wartości udziału spadkowego, a gdy spadkobierca jest niezdolny do pracy lub małoletni - 2/3 wartości udziału spadkowego.

Problem polegał na tym, że kobieta złożyła przeciwko bratu pozew o zachowek dopiero w kwietniu 2012 r., ponad trzy lata po tym, jak zmarła matka. Wprawdzie w połowie 2009 r. kobieta złożyła do sądu wniosek o stwierdzenie nabycia spadku, ale brat twierdził, że nie ma to znaczenia dla przedawnienia roszczeń o zachowek i prawa siostry do zachowku już się przedawniły.

Wówczas jeszcze obowiązywały przepisy wyznaczające zaledwie trzyletni termin przedawnienia roszczeń o zachowek. Termin ten został wydłużony do pięciu lat dopiero w 2011 r.

Tego samego zdania, co brat, był sąd I instancji - uznał, że sprawa się przedawniła i oddalił powództwo kobiety. Jednak sąd II instancji powziął wątpliwości, czy nie doszło tu do przerwania biegu przedawnienia roszczenia o zachowek, skoro kobieta złożyła wniosek o stwierdzenie nabycia spadku.

Z pytaniem tym sąd zwrócił się do Sądu Najwyższego, a ten w czwartkowej uchwale orzekł, że złożenie przez osobę uprawnioną do zachowku wniosku o stwierdzenie nabycia spadku przerywa bieg przedawnienia jej roszczeń o zachowek (sygn. III CZP 53/13).