Środowisko przegrywa z ceną

Tylko co trzeci Polak sądzi, że nie ma wpływu na środowisko, zarówno w najbliższym, jak i w dalszym otoczeniu. Jest też jednak druga strona tego medalu. Na rynku ekologia przegrywa z ceną. Mało kto chce zapłacić więcej za produkty wytwarzane zgodnie z etyką biznesową i zasadami ochrony środowiska.

Polityka ekologiczna

Wiele w tej dziedzinie zależy od państwa, od przyjętych regulacji prawnych i konsekwencji w ich wdrażaniu. W Polsce obowiązuje obecnie dokument „Polityka ekologiczna państwa w latach 2009–2012 z perspektywą do roku 2016”. Ma on służyć m.in. poprawie jakości środowiska i ochronie zasobów naturalnych. Szacuje się, że na wykonanie zadań, określonych w tym dokumencie, trzeba będzie przeznaczyć ponad 66 mld zł, a na lata 2013–2016 ponad 63 mld zł.

Najważniejsze zadania to poprawa jakości środowiska, realizacja zasady zrównoważonego rozwoju, powstrzymanie niekorzystnych zmian klimatu oraz ochrona zasobów naturalnych, w tym różnorodności biologicznej. Zdaniem rządu, Polska musi sprostać trudnym zadaniom, związanym z ochroną atmosfery i przeciwdziałaniem zmianom klimatu. Wyzwaniem dla nas będzie także sprostanie unijnym dyrektywom w sprawie jakości powietrza. Dla terenów, które nie spełniają unijnych standardów jakości powietrza, zostaną opracowane i zrealizowane programy naprawcze. Konieczna będzie również promocja najnowszych technologii, służących ochronie środowiska, w tym rozwoju odnawialnych źródeł energii, a także szybka modernizacja przemysłu energetycznego.

Zgodnie z polityką ekologiczną, zasady ochrony środowiska i przyrody powinny być uwzględniane w planach zagospodarowania przestrzennego. Chodzi o wdrożenie przepisów, umożliwiających przeprowadzanie ocen oddziaływania na środowisko już na etapie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego. Z kolei działalność Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska i regionalnych dyrektorów ochrony środowiska ma uprościć i przyspieszyć procedury środowiskowe, wymagane w fazie przygotowania inwestycji. Do kompetencji tych instytucji należą kwestie, związane z ocenami oddziaływania na środowisko, zarządzaniem ochroną przyrody, w tym europejską siecią Natura 2000 oraz zagadnieniami odpowiedzialności za szkody w środowisku.

W polityce ekologicznej uwagę poświęcono także kontynuowaniu zalesień i zadrzewianiu tzw. korytarzy ekologicznych (łączących kompleksy leśne), które mają ogromne znaczenie dla zachowania i rozwoju różnorodności biologicznej fauny oraz flory. W najbliższych latach jeszcze ważniejsze stanie się racjonalne gospodarowanie zasobami naturalnymi, w szczególności wodą. Założono również bardziej racjonalne korzystanie z zasobów geologicznych i poprawę gospodarki odpadami, zwłaszcza komunalnymi.
Priorytetem dla resortu środowiska jest efektywne wykorzystywanie pieniędzy z Unii Europejskiej na wyposażenie kolejnych aglomeracji w oczyszczalnie ścieków i systemy wodno-kanalizacyjne, a także w nowoczesną gospodarkę odpadami. Inne działania wymienione w dokumencie to m.in.: bezpieczeństwo ekologiczne, w tym opracowanie oceny ryzyka powodziowego, ochrona gleb, rekultywacja terenów zdegradowanych i ochrona przed hałasem. Rozterki przy kasie

Wydawać by się więc mogło, że podstawowe warunki do pogłębienia świadomości ekologicznej zostały spełnione. Społeczeństwo zdaje sobie sprawę ze skali zagrożeń, a rząd ma program poprawy sytuacji. Brakuje jednego. Świadomych konsumenckich wyborów, które preferowałyby firmy, dbające o ochronę środowiska. Niestety, jak informuje portal ekologia.pl, Polacy podczas zakupów zwracają uwagę głównie na cenę, natomiast etyka i ochrona środowiska trafiają na dalszy plan. W krajach wysoko rozwiniętych – pisała „Rzeczpospolita” – etyczne zakupy zyskują na popularności. Klienci zwracają uwagę na to, czy producent zapewnia godziwe warunki pracy oraz odpowiednią zapłatę, czy nie oszukuje klientów, albo czy dba o środowisko naturalne. W naszym kraju produkty Fair Trade, czy też nie testowane na zwierzętach, są wciąż niszowe, a znalezienie jaj z oznaczeniem „1” albo „0”, to czasem zadanie dla wytrwałych. Dlatego kampanie reklamowe, które odwołują się do ekologii, są wciąż mało skuteczne.

Dane, jakie podała „Rzeczpospolita”, nie pozostawiają złudzeń. Zaledwie 20 proc. Polaków byłoby skłonnych zapłacić do 10 proc. więcej za etyczne produkty. Do tego ponad połowa ankietowanych zauważyła w polskim biznesie pogorszenie standardów, jednak ta wiedza nie przedkłada się na konkretne wybory. Z kolei „Tygodnik Powszechny” podał wyniki badań, przeprowadzonych przez Instytut na rzecz Ekorozwoju. Chociaż 60 proc. ankietowanych deklaruje szacunek do działań ekologów, 70 proc. rozumie konieczność poszukiwania alternatywnych rozwiązań dla kurczących się zasobów surowców naturalnych, a 80 proc. określa swoje zachowania jako proekologiczne, to także podczas zakupów cena zdecydowanie wygrywa z etyką wśród 80 proc. respondentów. Ponadto tylko dla 5 proc. ważne są metody produkcji przyjazne środowisku, a na rodzaj opakowania zwraca uwagę 1,6 proc. ankietowanych.

Nie tylko nie wybieramy etycznych i przyjaznych środowisku produktów, ale nawet nie wiemy, co moglibyśmy wybrać. Nie znamy konkretnych marek, oferujących produkty tego typu, chociaż coraz więcej firm w kampaniach reklamowych zwraca uwagę właśnie na etykę. Mimo to, firmy nadal chcą docierać do konsumentów tą drogą.
Na wybory konsumentów znaczny wpływ ma trwające spowolnienie gospodarcze. Kierowanie się ceną jest elementem ogólnego trendu oszczędnościowego. Jak zauważyła „Gazeta Wyborcza”, Polacy przerzucili się na tanie zakupy. Wybierają więc produkty najtańsze, nie zważając przy tym na ich jakość. Kwitnie handel w tanich sieciach i dyskontach. W tej sytuacji nie dziwi więc, że etyka przy sklepowej półce przestaje mieć jakiekolwiek znaczenie. Jednak gospodarka wciąż się rozwija, więc kwestia społecznej odpowiedzialności może jeszcze zyskać na znaczeniu. Tym bardziej więc potrzebne są działania organizacji pozarządowych i przedsięwzięcia takie, jak konkurs promujące działania proekologiczne.

Opr. RYCH