Zakwestionowany przez Trybunał ustęp jednego z artykułów ustawy wszedł w życie w kwietniu 2004 r. Mówi on, że ubezpieczenie rolnika ustaje, jeżeli podatek, który rolnik we wcześniejszym roku zapłacił od działalności gospodarczej, przekroczył 2 528 zł.
TK zajął się tym przepisem na wniosek Sądu Okręgowego w Koszalinie, który skierował w tej sprawie pytanie prawne. Sprawa dotyczy rolnika, który po wejściu w życie znowelizowanych przepisów w połowie 2004 r. stracił ubezpieczenie w KRUS, ponieważ jego dochód (a w związku z tym podatek) z działalności pozarolniczej w 2003 r. wyniósł więcej, niż dopuszczała ustawa.
Sąd Okręgowy, rozpatrujący odwołanie rolnika powziął wątpliwość co do zgodności z konstytucją znowelizowanego przepisu ustawy.
Zdaniem sądu, przepis został wprowadzony z naruszeniem zasady zaufania do państwa, ponieważ diametralnie i w sposób zaskakujący zmienił sytuację części ubezpieczonych, pozbawiając ich możliwości realizacji praw, które już posiadali. Ponadto sąd wskazał, że wejście w życie kwestionowanej regulacji po upływie miesiąca od ogłoszenia ustawy i w trakcie roku podatkowego, oznacza naruszenie nakazu zachowania odpowiedniego vacatio legis.
Występująca w imieniu sądu w Koszalinie sędzia Danuta Ciszewska argumentowała, że w takiej sytuacji przynależność ubezpieczonego do KRUS została uzależniona od kryteriów, których nie mógł już spełnić, bo musiałby to zrobić w minionym roku podatkowym.
Zapis, który był przedmiotem wtorkowej rozprawy TK, został już znowelizowany, czyli w formie z 2004 r. nie obowiązuje. Jednak prowadząca rozprawę sędzia Trybunału Konstytucyjnego, Teresa Dębowska-Romanowska podkreśliła, że uchylenie przepisu ma znaczenie dla osób, które na jego podstawie zostały wyłączone z systemu ubezpieczeń rolniczych.
Po wyroku Trybunału takie osoby będą mogły starać się o anulowanie decyzji o wykluczeniu z KRUS, jeśli zostały pozbawione ubezpieczenia na podstawie niekonstytucyjnego przepisu.
