Trybunał: przepisy dotyczące "starego portfela" zgodne z konstytucją

Chodzi o osoby, które od 1 marca 1993 r. do 31 grudnia 1998 r. otrzymały zaniżone świadczenia emerytalno-rentowe, wyliczone w oparciu o niższą kwotę bazową. Zgodnie z ustawą budżetową z 1993 roku, że względu na brak środków, emerytury i renty były wyliczane w oparciu o kwotę bazową, stanowiącą 91 proc. przeciętnego wynagrodzenia, a nie 100 proc. - jak to było wcześniej. Od wejścia w życie ustawy o emeryturach i rentach z FUS w 1999 roku świadczenia wyliczane są od kwoty bazowej w wysokości 100 proc. przeciętnego wynagrodzenia.

Obniżenie kwoty bazowej zostało zakwestionowane orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego z 1995 roku, które - zgodnie z ówczesnym prawem - Sejm odrzucił większością 2/3 głosów.

Nowelizacja ustawy o rentach i emeryturach z FUS z 2004 roku wprowadziła dwie różne zasady waloryzacji tych świadczeń; osobom urodzonych przed 1 stycznia 1930 kwota bazowa miała być podwyższona do 2006 roku, a urodzonym po 31 grudnia 1929 roku - do roku 2010.

Pytanie prawne w tej sprawie skierował do TK Sąd Okręgowy w Łodzi, jego przedstawiciel wnosił o stwierdzenie, że zasady waloryzacji tzw. starego portfela są niezgodne z konstytucją. Opinii tej nie podzielali w trakcie rozprawy - przedstawiciel Prokuratora Generalnego oraz przedstawiciel Sejmu.

TK przyznał, że ustawa nie zapewnia przyjęcia identycznej kwoty bazowej dla wszystkich osób, które będą osiągać określony wiek w kolejnych latach, a osoby z obu tych grup w różnym wieku będą dochodzić do danego kwoty bazowej. Zwrócił jednak uwagę, że osoby najstarsze stosunkowo najdłużej pobierały świadczenia w niższej wysokości, dlatego zasadne jest, że najpierw ich świadczenia zostaną podniesione.

W ocenie Trybunału Konstytucyjnego różnicowanie wysokości świadczeń w zależności od daty ich ustalenia może budzić wątpliwości co do zasady konstytucyjności. "Zaskarżone przepisy mają jednak charakter czasowy i mają na celu usunięcie pro futuro wprowadzonych zróżnicowań, służą zatem lepszej realizacji zasady równości w dłuższej perspektywie czasowej" - zaznaczył TK. Według TK przyjęte rozwiązanie nie ma charakteru arbitralnego i jest w racjonalnym związku z celem i treścią regulacji.

Zdanie odrębne do wyroku zgłosił sędzia Marek Kotlinowski. Według niego kwestionowany przepis narusza istotę prawa do zabezpieczenia społecznego. Podkreślił wysokość świadczenia emerytalnego powinna być uzależniona od stażu pracy i wysokości zarobków, a nie od wieku czy daty urodzenia.

Przepisy te obowiązują do końca tego roku - zgodnie z nowelizacją ustawy o rentach i emeryturach z FUS z 7 września 2007 roku emeryci i renciści tzw. starego portfela otrzymają wyrównanie świadczeń do pełnej kwoty bazowej od marca 2008 roku. Według danych ministerstwa pracy i polityki społecznej świadczenia w zaniżonej wysokości w roku ubiegłym pobierało 3,2 mln osób.