Zmiany korzystne, ale z wyjątkami
Decyzje organów podatkowych nie będą wykonywane, zanim nie staną się ostateczne, a fiskus zawiadomi przedsiębiorcę o planowej kontroli siedem dni wcześniej.
To główne zmiany przewidziane w rządowym projekcie nowelizacji ordynacji podatkowej, którego pierwsze czytanie Sejm ma przeprowadzić w tym tygodniu.
Ministerstwo Finansów chce wprowadzić generalną zasadę, iż wykonanie decyzji ma być wstrzymane w czasie postępowania odwoławczego. Wykonywane będą tylko decyzje ostateczne, czyli takie, od których podatnik się nie odwołał do organu drugiej instancji, albo które zostały zakończone prawomocnym orzeczeniem sądu.
Takie zmiany od dawna postulowało środowisko przedsiębiorców. Trudno jednak na razie ocenić ich skutki, ponieważ projekt przewiduje sporo odstępstw od tej zasady. Organy podatkowe będą mogły nadać decyzji rygor natychmiastowej wykonalności m.in. wówczas, gdy do przedawnienia zobowiązania podatkowego pozostało mniej niż trzy miesiące albo podatnik pozbywa się w trakcie postępowania odwoławczego majątku znacznej wartości.
Odstępstwa od zasady
Podatnik, który liczy na wstrzymanie wykonania decyzji nieostatecznej, powinien pamiętać o odsetkach. Tak jak obecnie w okresie wstrzymania będą naliczane odsetki za zwłokę. Wiele osób woli więc zapłacić od razu określone w decyzji zobowiązanie i ewentualnie odzyskać je później (jeśli organ odwoławczy lub sąd przyznają mu rację) wraz z odsetkami.
Jeśli natomiast podatnik skorzysta ze wstrzymania, ale ostatecznie przegra postępowanie, będzie musiał płacić wysokie odsetki za okres, w którym toczył spór z fiskusem. Jeśli sprawa jest wielokrotnie rozpatrywana przez organy podatkowe różnych instancji albo trafia do sądu, odsetki narastają przez kilka lat. Mogą być nawet porównywalne z kwotą spornego podatku.
Projekt zakłada też, że organy podatkowe będą z siedmiodniowym wyprzedzeniem zawiadamiały podatnika o planowanej u niego kontroli.
Nieznane skutki
Jednak i tu przewidziano odstępstwa. Urząd nie zawiadomi podatnika, jeśli m.in. kontrola dotyczy zasadności zwrotu podatku VAT, używania kasy fiskalnej, przychodów z nieujawnionych źródeł lub niezgłoszonej do opodatkowania działalności gospodarczej albo kontrola ma być wszczęta na żądanie organu prowadzącego postępowanie przygotowawcze o przestępstwo skarbowe.
Zdecydowanie korzystna zmiana w projekcie to zwracanie podatnikom pieniędzy, które nadpłacili, składając wniosek o wydanie interpretacji podatkowej. Obecnie takie nadpłaty zdarzają się często, bo trudno jest nieraz ocenić liczbę występujących w pytaniu stanów faktycznych, a przepisy nie przewidują w tej sytuacji zwrotu. Inna korzystna zmiana to wgląd do akt sprawy również po zakończeniu postępowania.
Monika Pogroszewska
opinia
Mariusz Marecki, doradca podatkowy w PricewaterhouseCoopers
Proponowane przez rząd wstrzymanie wykonania decyzji nieostatecznych i informowanie podatnika o kontroli z siedmiodniowym wyprzedzeniem to słuszne zmiany. Projekt przewiduje jednak liczne wyjątki ograniczające ich stosowanie. Trudno więc na razie ocenić, jakie przyniesie to skutki w praktyce. Może się okazać, że niewiele osób skorzysta z projektowanych ułatwień. Co więcej, projekt staje się przez te wyjątki przeregulowany i trudny do odczytania bez pomocy dorady podatkowego. Ustawodawcy chodziło prawdopodobnie o zapobieganie nadużyciom, ale powinien znaleźć lepsze rozwiązanie.