18 października TK zbada przepisy dotyczące samorządów zawodowych

Wniosek w tej sprawie skierował do Trybunału poprzedni Rzecznik Praw Obywatelskich Janusz Kochanowski. Trybunał zbada sprawę w pełnym składzie. Zakwestionowany został szereg ustaw, nakładających obowiązek przynależności do korporacji, a także - w przypadku zwolnienia dyscyplinarnego - wprowadzających zakaz wykonywania zawodu, nawet dożywotnio.

Zakwestionowane zostały przepisy ustaw o świadczeniu przez prawników zagranicznych pomocy prawnej, ustawy o biegłych rewidentach i ich samorządzie, o samorządzie pielęgniarek i położnych, o izbach lekarskich, o zawodzie lekarza weterynarii i izbach lekarsko-weterynaryjnych, o izbach aptekarskich, o diagnostyce laboratoryjnej, o zawodzie psychologa i samorządzie zawodowym psychologów, o doradztwie podatkowym, o samorządach zawodowych architektów, inżynierów budownictwa oraz urbanistów oraz o kuratorach sądowych.

Szereg tych ustaw, zwłaszcza dotyczących adwokatów, radców prawnych, rzeczników patentowych, pielęgniarek i położnych oraz weterynarzy zawiera przepisy, odbierające osobom, zwolnionym dyscyplinarnie, prawo do wykonywania zawodu, a także prawo do ubiegania się o możliwość ponownego wykonywania zawodu.

W ocenie RPO trwałe pozbawienie możliwości wykonywania zawodu nie jest uzasadnione specyfiką zawodu adwokata, radcy prawnego, rzecznika patentowego, pielęgniarki, położnej oraz lekarza weterynarii jako zawodu zaufania publicznego. Nie oznacza to też - jak podkreśla RPO - że o wykonywaniu zawodu powinien decydować samorząd zawodowy i nie wynika to wprost z faktu, że osoba zwolniona dyscyplinarnie powinna stracić prawo do wykonywania zawodu.

W ocenie RPO utrata cech etycznych, koniecznych do wykonywania zawodu nie ma w każdym wypadku charakteru trwałego i nieusuwalnego. Natomiast - jak podkreśla - zróżnicowanie poszczególnych grup zawodowych przy ustanawianiu kary pozbawienia prawa do wykonywania zawodu, narusza konstytucyjną zasadę równości.

W ocenie wnioskodawcy brak wyraźnych przepisów pozbawiających prawa ubiegania się o ponowne uzyskanie prawa do wykonywania zawodu farmaceuty, diagnosty laboratoryjnego oraz psychologa i skutek orzeczenia kary pozbawienia prawa do wykonywania zawodu, powoduje skreślenie z listy osób wykonujących dany zawód bez prawa ubiegania się o ponowny wpis. W ocenie RPO jest to niezgodne z konstytucyjną zasadą równości i proporcjonalności.