Jak przeprowadzić montaż finansowy inwestycji

- No cóż, jeszcze kilka lat temu, kiedy środowiska finansowe, eksperci, konsultanci oraz przedsiębiorcy oczekiwali na wytyczne dotyczące funduszy unijnych okresu programowania 2007-2013, termin „montaż finansowy” pojawiał się wyłącznie w specjalistycznych środowiskach i był używany najczęściej przy skomplikowanych transakcjach inwestycyjnych zastrzeżonych dla dużych projektów infrastrukturalnych. W czwartym roku absorpcji funduszy okresu programowania 2007-2013 coraz więcej przedsiębiorstw sektora MŚP – a więc tych, które statystycznie stanowią największą siłę napędową gospodarki, podchodzi do procesu finansowania swoich inwestycji jako do swoistego „montażu”, układając świadomie finansowe puzzle pochodzące z różnorodnych źródeł (środki własne, kredyt, dotacja, finansowanie krótkoterminowe VAT), w realistycznym harmonogramie czasowym, dostosowując strumienie finansowe niezbędne do realizacji inwestycji do unikalnego charakteru prowadzonego przez siebie biznesu. I właśnie ten proces: układania poszczególnych
elementów finansowych – tak jak elementów konstrukcyjnych – aby pasowały do siebie, uzupełniały się i tworzyły homogeniczną całość będącą nową wartością – możemy śmiało nazwać „montażem finansowym”.

- Dużą rolę w uświadamianiu przedsiębiorcom roli montażu finansowego spełniły banki – od początku okresu programowania przygotowując specjalne „odmiany” kredytów inwestycyjnych adresowanych pod pomostowe finansowanie projektów współfinansowanych z funduszy unijnych. Nieco mniejsze zastosowanie ma tu leasing, głównie ze względu na brak przeniesienia prawa własności i długotrwałe rozliczanie refinansowania z rat leasingowych – aczkolwiek tu także firmy leasingowe stworzyły nowe produkty finansowe umożliwiające rozpoczęcie użytkowania tzw. assetów z szybką zamianą leasingu w pożyczkę leasingową i przeszacowanie harmonogramu spłat w momencie uzyskania dotacji. Niewątpliwie w najlepszej sytuacji są przedsiębiorcy, którzy są w stanie sami sfinansować realizowany projekt inwestycyjny, gdyż w takiej sytuacji montaż finansowy ogranicza się do wyasygnowania środków własnych – w całości lub w części dopełniającej możliwe do uzyskania z poszczególnych programów zaliczki, a następnie do odzyskania środków pochodzących z
dotacji.

- Realizowane przez przedsiębiorstwa inwestycje w innowacyjne przedsięwzięcia lub w nowe technologie mogą być finansowane w taki sam sposób jak inwestycje w środki trwałe lub wartości niematerialne i prawne. Traktuje się je bowiem jako przedsięwzięcia inwestycyjne, a więc wymagające nakładów finansowych w celu wytworzenia lub nabycia składników majątkowych, przy pomocy których będą one mogły realizować podstawowe zadania biznesowe zwiększające przychody lub optymalizujące koszty. I dlatego najbardziej efektywnym instrumentem jest tu kredyt pomostowy pod dotację unijną.

- Kredyt pomostowy jest to kredyt inwestycyjny, a więc stanowi uzupełnienie środków własnych przedsiębiorcy, stanowiących od 15 do 20 procent wartości inwestycji netto – gdy przedsiębiorca jest podatnikiem VAT, lub brutto – gdy przedsiębiorcy nie przysługuje odliczenie VAT. Jest wypłacany bezgotówkowo na konto dostawcy sprzętu lub wykonawcy inwestycji. Właściwe obliczenie karencji w spłacie rat kapitałowych, dostosowane do zakończenia projektu, złożenia wniosku o płatność i czasu potrzebnego instytucji finansującej do rozliczenia projektu i zatwierdzenia dotacji do wypłaty skutkuje tym, że w okresie rozruchu inwestycji kredytobiorca spłaca jedynie odsetki a zatem jego cash flow nie jest dociążony spłatą rat kapitałowych. Zakupiony z kredytu przedmiot inwestycji stanowi własność kredytobiorcy – a więc spełnione są warunki kwalifikacji do dotacji unijnej. Wniosek o płatność może zostać złożony bezpośrednio po realizacji zadania inwestycyjnego w sposób i w terminie określonym w harmonogramie do wniosku o
dofinansowanie – bez dodatkowej zwłoki. Dotacja, wpływając na konto banku kredytującego inwestycję, powoduje bezkosztową spłatę znacznej części kapitału - wysokość spłaty określa procent dofinansowania, które można uzyskać w poszczególnych programach. Po wpływie dotacji przeliczeniu, a zatem zmniejszeniu odpowiadającego kwocie kapitału spłaconej dotacji, podlegają raty kapitałowe kredytu pozostającego do spłaty. Oczywiście również odsetki ulegają zmniejszeniu, gdyż płacone są od mniejszej kwoty kapitału.

- Przy ubieganiu się o dotację unijną bank może wystawić promesę kredytową, która potwierdzi zabezpieczenie środków finansowych na realizację zadania i uwiarygodni przedsiębiorcę w oczach instytucji finansującej. Bank kredytujący rozpatrzy wniosek kredytowy na podstawie wniosku i biznesplanu projektu inwestycyjnego złożonego do właściwej instytucji finansującej – zatem przedsiębiorca nie ma potrzeby sporządzania osobnego biznesplanu. W sytuacji jednak, gdy rozważamy zaciągnięcie kredytu na okres dłuższy niż uwzględniony we wniosku o dotację - warto przygotować prognozę finansową: bilans oraz rachunek wyników pro forma na cały okres kredytowania. O kredyt pomostowy można wystąpić bezpośrednio po złożeniu wniosku o dotację. Jednakże, aby mieć gwarancję właściwego zabezpieczenia finansowego, warto poczekać aż zostanie podpisana umowa o dofinansowanie. Zabezpieczenie kredytu stanowić będzie przedmiot inwestycji oraz cesja z umowy o dofinansowanie. W przypadku gdy kredyt jest udzielany jedynie na podstawie
wniosku – bez umowy o dofinansowanie, do czasu zawarcia umowy o dofinansowanie oraz umowy cesji – bank może zażądać ustanowienia przejściowego zabezpieczenia dodatkowego. Bank założy i poprowadzi – nierzadko bezkosztowo – wymagany przez instytucję finansującą rachunek projektu, z którego będą prowadzone rozliczenia inwestycji i na który wpłynie dotacja. W celu sfinansowania VAT od inwestycji – bank udzieli krótkoterminowego kredytu obrotowego, który zostanie spłacony w momencie zwrotu VAT z urzędu skarbowego.

- Tu warto dopytać o produkty, które zawierają w sobie element przeniesienia prawa własności użytkowanego środka trwałego na beneficjenta projektu unijnego i w których w momencie spływu dotacji istnieje możliwość częściowej spłaty kapitału i przeszacowania rat leasingowych. Są firmy, które wprowadziły produkt zwany pożyczką leasingową na finansowanie środków trwałych. To jest fantastyczna rzecz: leasing ma prostszą procedurę rozpatrywania wniosków, zabezpieczenie wyłącznie na zakupionym sprzęcie, a dodatkowo można przy tym produkcie od razu skorzystać z rozliczenia dotacji, czego nie uda się przy tradycyjnych formach leasingu operacyjnego czy finansowego.

- Tak. Przedsiębiorca, który potrzebuje środków na inwestycję, przy pierwszym kontakcie z instytucją finansową może od razu określić jaki efekt go interesuje. Wiedząc, jaki jest punkt dojścia, z pewnością doradcy finansowi znajdą formułę na zapewnienie właściwego montażu.

- Bardzo podobnie jak w przypadku kredytów pomostowych – premia jest de facto spłatą części kapitału, po której raty kapitałowe oraz odsetki ulegają zmniejszeniu, stanowią więc mniejsze obciążenie dla beneficjenta. Są tu jednak dwie różnice: premią technologiczną mogą być objęte inwestycje polegające na zakupie nowej technologii i jej wdrożeniu lub wdrożeniu własnej technologii oraz uruchomieniu na jej podstawie produkcji nowych lub znacząco ulepszonych towarów lub usług. A więc: liczy się nie samo wdrożenie nowej technologii tylko jej oddziaływanie poprzez nową jakość produkcji.

- Druga różnica polega na samym procesie uzyskania takiego kredytu z premią. Trzeba znaleźć bank, który ma podpisaną umowę z Bankiem Gospodarstwa Krajowego na obsługę kredytów z premią technologiczną. Nie jest to trudne, ponieważ na oficjalnej stronie internetowej BGK znajduje się na bieżąco aktualizowana lista. Tam składa się wniosek o kredyt technologiczny a następnie, na podstawie promesy lub umowy wstępnej, za pośrednictwem wybranego banku wnioskuje się do BGK o premię technologiczną. Oczywiście wniosek o kredyt zawiera biznesplan inwestycji technologicznej, załączniki. Kredyt technologiczny może obejmować nie więcej niż 75 proc. wartości inwestycji, więc udział środków własnych jest na poziomie wyższym niż w przypadku kredytów pomostowych.

- Czeka się na rozpatrzenie wniosku. Po pozytywnym rozpatrzeniu, BGK wystawia promesę premii technologicznej i wtedy dopiero można zawrzeć ostateczną umowę z bankiem kredytującym i rozpocząć realizację projektu. Jest to ważne, bo wydatki są kwalifikowane dopiero po uzyskaniu promesy z BGK. I to nie koniec: ponieważ dopiero po podpisaniu umowy kredytowej BGK zawrze z beneficjentem umowę o wypłatę premii technologicznej. Wtedy bezpiecznie można realizować projekt.

- Nie tylko projektów. Także zaciąganych kredytów w bankach komercyjnych i BGK. To nic innego, jak postawienie do dyspozycji instytucji, z którą zawieramy transakcję: umowę o dofinansowanie lub kredyt, wartościowych składników majątku własnego, których upłynnienie pokryje nasze zobowiązanie z tytułu zawartej umowy. W małych projektach wystarczającym zabezpieczeniem jest weksel in blanco, przy większych potrzebne są bardziej cenne aktywa, jak ustanowiona hipoteka na nieruchomości, zastaw rejestrowy na maszynach czy środkach transportu, przewłaszczenie, cesja z należności, poręczenie cywilne lub wekslowe, kaucja pieniężna lub blokada środków.

- To jest logiczne w sytuacji, gdy posiadamy lokaty których nie chcemy zrywać, ponieważ okres ich zawarcia jest np. dłuższy niż realizowany projekt, lub gdy jest to zabezpieczenie przy pomocy środków osoby trzeciej.

- Nie zgadzam się z tym, że w każdej chwili. O tym, że sytuacja się zmienia i że na przykład trzeba coś będzie zrobić, aby nie dopuścić do utraty mienia, wiadomo przez dłuższy czas, kiedy projekt zaczyna iść nie tak jak trzeba. Podjęcie już na tym etapie rozmów z bankiem lub instytucją finansującą to podstawa. Nie należy czekać aż instytucje te same upomną się o swoje. W sytuacji trudnej, kiedy zostaną podjęte rozmowy, w większości udaje się wypracować drogę wyjścia z sytuacji patowej. Instytucjom finansującym nie zależy na tym, aby zmieniać charakter działania i przejmować zarząd nieruchomości lub urządzeń. Zależy im jednak na poważnym traktowaniu przez przedsiębiorców.

Rozmawiał: Michał Regulski

Montaż w praktyce Firma A realizuje projekt polegający na zakupie maszyn o wartości 500 tys. zł netto (615 tys. zł brutto), z czego dotacja stanowi 40 proc. wartości kosztów kwalifikowanych. Firma posiada umowę o dofinansowanie i jest płatnikiem VAT. Środki własne firmy stanowią 15 proc. wartości netto projektu, czyli 75 tys. zł. Bank kredytuje: 85 proc. wartości projektu netto czyli 425 tys. zł oraz w całości VAT czyli 115 tys. zł. Kredyt jest udzielony na 10 lat. Karencja w spłacie rat kapitałowych wynosi 12 miesięcy.
Kredyt udzielony jest w miesiącu pierwszym. Rozliczenie projektu i wniosek o płatność następuje w miesiącu drugim. Deklaracja VAT-7 wykazująca zwrot VAT od nabytych środków trwałych zostaje złożona w miesiącu drugim. Urząd skarbowy zwraca VAT w miesiącu piątym. Instytucja finansująca akceptuje rozliczenie projektu i przelewa dotację w kwocie 200 tys. zł w miesiącu siódmym.
Koszty ponoszone przez wnioskodawcę. Miesiąc pierwszy: od dnia udzielenia do końca miesiąca – odsetki od kapitału 425 tys. zł oraz odsetki od kapitału 115 tys. zł. Miesiąc drugi do miesiąc piąty: odsetki od kapitału 425 tys. zł oraz odsetki od kapitału 115 tys. zł. Miesiąc szósty do miesiąc siódmy: odsetki od kapitału 425 tys. zł. Miesiąc ósmy do miesiąc dwunasty: odsetki od kapitału 225 tys. zł. Miesiąc trzynasty do miesiąc sto dwudziesty: rata kapitałowa w wysokości: 2 083,33 zł (225 tys. zł : 108) + odsetki od malejącego kapitału. I tytułem dopowiedzenia: kredyty pomostowe dostępne są dla wszystkich RPO, PROW oraz POIG.