Kara grzywny zamiast więzienia. Rewolucja w prawie karnym

Grzywny i ograniczenia wolności to tzw. kary wolnościowe. Mają mieć pierwszeństwo wobec kar więzienia, także w zawieszeniu. Jak informuje Ministerstwo Sprawiedliwości, dotyczyć to ma przestępstw zagrożonych karą do pięciu lat pozbawienia wolności. Szersza możliwość orzekania kar wolnościowych będzie także wobec przestępstw zagrożonych karą do ośmiu lat więzienia, np. oszustw.

Zwiększona ma także zostać skuteczność grzywien. Zapłacenie grzywny - jak wskazuje MS - będzie powodowało zastosowanie szybszej ścieżki zatarcia przestępstwa. Zwiększeniu skuteczności egzekucji tej kary ma służyć też obowiązkowe wpisanie zalegającej osoby do rejestru dłużników. Spowoduje to zwiększenie dolegliwości kary, a tym samym zwiększenie motywacji do spłaty grzywny. Ministerstwo podkreśla, że obecnie ściągalność grzywien przekracza 80 proc.

Według zamierzeń MS projekt ma odwrócić niekorzystny trend, zgodnie z którym kara pozbawienia wolności w zawieszeniu jest najczęściej wymierzaną karą. Polska pod tym względem przoduje w Europie - w pierwszym półroczu tego roku kary takie stanowiły ponad 56 proc. spośród wszystkich orzeczonych, wobec 11 proc. kar bezwzględnego więzienia, 13 proc. kar ograniczenia wolności i 20 proc. kar grzywny. Tymczasem np. we Francji odsetek dotyczący kar grzywny wynosi 37 proc., w Niemczech - prawie 80 proc.

Obszerny projekt nowelizacji kodeksu karnego, dotyczący m.in. tej kwestii, jest aktualnie kierowany do konsultacji społecznych. - Będą one bardzo szerokie. Zakładamy, że rząd powinien rozpatrzyć ten projekt w kwietniu przyszłego roku, zaś jego wejście w życie zaplanowano na początek 2015 r. - powiedział wiceminister sprawiedliwości Michał Królikowski.

Wydłużeniu z roku do dwóch lat ma ulec maksymalny wymiar kary ograniczenia wolności. Według planów kara ta będzie mogła polegać - obok obecnego wykonywania pracy albo potrąceń z wynagrodzenia - także m.in. na: obowiązku pozostawania w miejscu stałego pobytu kontrolowanym w systemie dozoru elektronicznego oraz powstrzymaniu się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach.

Spośród innych zmian w projekcie proponowane jest m.in. wprowadzenie przedłużonego 30-letniego okresu zatarcia w razie skazania za przestępstwo przeciwko wolności seksualnej oraz obyczajności, jeżeli pokrzywdzony był małoletnim. Wprowadzona ma być także maksymalna kara więzienia do lat 20 (obecnie to 15 lat), obok dotychczasowych kar 25 lat więzienia i dożywocia.

Nowelizacja ma także określić nowe zasady wymierzania środków zabezpieczających oraz zastąpić oddzielną ustawę o wykonaniu kary w systemie dozoru elektronicznego poprzez wpisanie tego dozoru w system kar, środków karnych i zabezpieczających. Usprawnione ma zostać także orzekanie przepadku mienia.

Zmiany mają być zsynchronizowane z przygotowaniem nowej ustawy o prokuraturze, której projekt wkrótce ma trafić na posiedzenie rządu oraz z uchwaloną już reformą procedury karnej, która ma wejść w życie w lipcu 2015 r.