Nieuczciwy import, ceny energii i luka pokoleniowa wśród zagrożeń dla hut

Prezes Hutniczej Izby Przemysłowo-Handlowej (HIPH) w Katowicach Stefan Dzienniak, zwraca uwagę, że kumulowanie się tych zagrożeń może być zagrożeniem dla stabilnego działania niektórych hut, stąd postulat wprowadzenia mechanizmów wzmacniających konkurencyjność sektora stalowego.

"Jednym z najbardziej istotnych wyzwań dla hut stali w Polsce jest zagrożenie ze strony państw spoza UE, stosujących nieuczciwą lub agresywną konkurencję, w szczególności Chin i Białorusi" - wskazał w czwartek prezes.

W końcu marca Komisja Europejska wszczęła postępowanie antydumpingowe dotyczące importowanych z Białorusi stalowych prętów zbrojeniowych. To drugi przypadek, kiedy postępowanie antydumpingowe wszczynane jest przez Komisję z inicjatywy polskiego przemysłu.

"W wyniku spowolnienia gospodarczego w Rosji, Białoruś w ostatnim czasie przekierowała eksport z rynku rosyjskiego na unijny. W rezultacie bezpośredniego sąsiedztwa naszego kraju z Białorusią, import wyrobów stalowych do Polski z tego kraju wzrósł drastycznie" - wyjaśnił prezes Izby.

Na sytuację polskich hut wpływa też globalna nadprodukcja i słabnąca konkurencyjność hutnictwa w Europie, co wynika m.in. z restrykcyjnej polityki klimatycznej. Przedstawiciele sektora stalowego oceniają, że chińska nadwyżka produkcyjna, przewyższająca całą obecną konsumpcję stali w UE, i rozważana możliwość przyznania Chinom statusu gospodarki rynkowej, to realne zagrożenie dla miejsc pracy w krajach Unii, w tym w Polsce.

Kolejnym kluczowym wyzwaniem dla branży są wysokie koszty energii, osłabiające konkurencyjność hut. W tym zakresie - wskazuje środowisko hutnicze - jest wiele obszarów wymagających działań po stronie rządu, aby przywrócić polskim hutom równe warunki konkurowania na rynku lokalnym i międzynarodowym.

"Chodzi np. o wymagania ustawy prawo ochrony środowiska i dyrektywy IED, system i koszty handlu uprawnieniami do emisji CO2, rekompensaty na pokrycie pośrednich kosztów uprawnień" - wyliczał Dzienniak, przypominając, iż w tym kontekście branża rekomenduje pakiet zmian struktury kosztów energii dla energochłonnych podmiotów, w tym hut.

Jeden z postulatów dotyczy tego, aby dla celów stabilizacji krajowego systemu elektroenergetycznego wykorzystać potencjał hut opierając się na najlepszych wzorcach w zakresie tzw. reakcji strony popytowej (DSR) wypracowanych w innych krajach Unii. Dzięki temu huty mogłyby korzystać z tańszej energii - jej ceny byłyby zróżnicowane w zależności od popytu na nią w danym czasie.

Prezes HIPH przypomniał, że jeszcze niedawno branża stalowa stała przed wyzwaniem, jakim była walka z wyłudzeniami VAT, które ze względu na swą skalę doprowadziły niektóre huty w Polsce niemal na skraj bankructwa. "Wprowadzenie odwróconego obciążenia VAT na wyroby stalowe skutecznie wyeliminowało te patologie. Opowiadamy się za utrzymaniem tych rozwiązań" - podkreślił prezes.

Kolejnym wyzwaniem dla hut jest perspektywa braku wykwalifikowanych kadr. Dziś aż 42 proc. zatrudnionych w hutnictwie ma powyżej 51 lat. Przedstawiciele sektora postulują pilne wdrożenie odpowiedniego systemu finansowania szkoleń oraz dostosowania programów nauczania do potrzeb rynkowych.

Wśród hut, gdzie mogą kumulować się dotykające branżę stalową zagrożenia, HIPH wskazuje np. zatrudniający ponad 1,3 tys. osób zakład Celsa Huta Ostrowiec w Ostrowcu Świętokrzyskim, który w minionych latach ucierpiał z powodu nieuczciwych importerów wyłudzających zwrot VAT-u na pręty zbrojeniowe, a obecnie jest dotknięty nieuczciwym importem z Białorusi. Celsa to jeden z kluczowych pracodawców w woj. świętokrzyskim, a zakłady z nim kooperujące dają pracę kolejnym kilku tysiącom pracowników.

"Zagrożenie działalności Celsa Huta Ostrowiec wynikające z czynników zewnętrznych mogą przekładać się na ryzyka dla woj. świętokrzyskiego, a szczególnie miasta Ostrowiec Świętokrzyski, gdzie jest ona największym pracodawcą i podatnikiem" - mówiono podczas niedawnej konferencji poświęconej problemom tej huty i całego sektora stalowego w Polsce.

W marcu Wojewódzka Rada Dialogu Społecznego w Kielcach wypracowała stanowisko w sprawie problemów firmy Celsa Huta Ostrowiec i hutnictwa w Polsce, wskazując działania niezbędne dla poprawy sytuacji zakładu.

Jako obszary zagrożeń "wymagające niezwłocznych działań" wskazano zagrożenia ze strony hut spoza UE, głównie z Białorusi i Chin, osłabiającą międzynarodową pozycję konkurencyjną hutnictwa w Polsce strukturę kosztów energii, ryzyko w kontekście planowanego wprowadzenia nowej dyrektywy ETS, ryzyko odrodzenia przestępczości podatkowej oraz wyzwania w zakresie polityki zatrudnienia.