Nowy bat na palaczy. UE rozważa surowy zakaz

Propozycja, przedstawiona przez Komisję Europejską we wrześniu, zakłada rozszerzenie stref wolnych od dymu tytoniowego.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Zakaz miałby objąć miejsca, w których przebywają dzieci i młodzież, takie jak place zabaw, baseny czy przystanki komunikacji publicznej.

Choć większość europosłów popiera zakaz, pojawiają się głosy krytyczne. "Fakt" donosi, że europoseł Peter Liese podkreślił, że e-papierosy mogą pomóc w rzuceniu nałogu i nie powinny być traktowane tak samo, jak tradycyjne papierosy.

Przeciwnicy zakazu obawiają się też negatywnych skutków ekonomicznych. Argumentują, że zakaz palenia w ogródkach piwnych czy innych przestrzeniach gastronomicznych na świeżym powietrzu może wpłynąć niekorzystnie na przychody tych branż.

Z kolei zwolennicy zakazu przytaczają dane Centrum Badań nad Rakiem (DKFZ), z których wynika, że tylko w Niemczech roczne koszty związane z chorobami i zgonami z powodu palenia sięgają około 97 mld euro.

Mimo debaty wprowadzenie zakazu nie jest pewne. Zdrowie publiczne pozostaje w gestii państw członkowskich, co oznacza, że ani rekomendacja, ani rezolucja nie obliguje członków UE do ich wdrożenia. W Polsce decyzje w tym zakresie mogą zależeć od władz centralnych i samorządów.

Komisja Europejska (KE) podkreśla, że każdego roku w UE z powodu palenia umiera około 700 tys. osób, w tym wiele z powodu biernego palenia.

W Polsce problem palenia jest szczególnie dotkliwy. Według raportu Instytutu Człowieka Świadomego z 2024 r. aż 8 mln Polaków regularnie pali papierosy, a 70 tys. umiera rocznie z powodu chorób odtytoniowych. Codziennie 4 mln dzieci jest narażonych na bierne palenie.

Badania Ogólnopolskiego Panelu Badawczego z 2022 r. pokazują, że 30,8 proc. polskich mężczyzn i 27,1 proc. kobiet regularnie pali. Największe konsekwencje zdrowotne i ekonomiczne wynikające z sięgania po papierosy ponoszą osoby z niższym wykształceniem i z biedniejszych warstw społecznych.

Tymczasem w Polsce szykuje się mocny cios w portfele palaczy. Prezydent Andrzej Duda podpisał nowelizację ustawy o podatku akcyzowym, która wprowadza istotne zmiany w opodatkowaniu wyrobów tytoniowych, e-papierosów oraz produktów nowatorskich. Akcyza wzrośnie już od początku przyszłego roku, a kolejne podwyżki zaplanowano na lata 2025-2027.

W przypadku papierosów w 2025 r. stawka akcyzy w części kwotowej wzrośnie o 25 proc., w 2026 r. - o kolejne 20 proc., a w 2027 r. - o następne 15 proc.

Jeszcze większe podwyżki czekają producentów tytoniu do palenia. W ich przypadku część kwotowa akcyzy zostanie podniesiona o 38 proc. w przyszłym roku, o 30 proc. - w 2026 r. oraz o 22 proc. - w 2027 r. Ministerstwo Finansów szacuje, że dzięki tym zmianom wpływy do budżetu wzrosną o 3,5 mld zł rocznie.

Wzrost akcyzy przełoży się na ceny wyrobów. - Cena papierosów będzie wynosić około 26-27 złotych w 2027 r. - wyjaśnił wiceminister finansów Jarosław Neneman.