Pochwała szefa ma moc premii?

Frederick W. Taylor, twórca naukowej organizacji pracy twierdził, że dla większości ludzi praca jest czymś nieprzyjemnym i że wynagrodzenie za pracę jest ważniejsze niż sam jej charakter. Można więc oczekiwać, że ludzie będą wykonywać każdą pracę, o ile będą za nią odpowiednio wynagradzani. Mimo, że od ogłoszenia tej teorii minęło prawie sto lat i przeprowadzono wiele badań ją falsyfikujących - nadal większość managerów uważa, że najlepszym motywatorem są premie i bonusy finansowe.

Pieniądze są ważne w życiu człowieka, gdyż pozwalają zaspokoić jego podstawowe potrzeby. Jako motywator do pracy działają jednak tylko krótkookresowo. O wiele większy wpływ na efektywność działań pracowników ma motywacja pozafinansowa. Jak to działa?

Motywacja jest to psychologiczny stan przyczyniający się do stopnia, w jakim człowiek się w coś angażuje. Obejmuje ona czynniki, które powodują, wytyczają i podtrzymują zachowania ludzkie zmierzające w określonym kierunku. Ze względu na źródło można wyróżnić dwa typy motywacji. Motywacja wewnętrzna zostaje wzbudzona, gdy człowiek dąży do zaspokojenia swoich własnych potrzeb. Motywacja zewnętrzna polega na wzbudzaniu potrzeb poprzez stosowanie kar i nagród, informowaniu o możliwościach zawartych w różnych sytuacjach oraz wykorzystywaniu tych możliwości.

Motywację wewnętrzną można sprowadzić do chęci bycia docenionym, szanowanym, ważnym i potrzebnym w firmie. Jeśli coś co robię stanowi dla mnie wyzwanie, umożliwia mi doskonalenie swoich kompetencji i sprawia mi przyjemność a jednocześnie jest doceniane przez ważne dla mnie osoby, tym z większym zaangażowaniem i wytrwałością będę to robił i bardziej będę się starał wykonać to jak najlepiej.

Należy tu zaznaczyć, że motywację wewnętrzną do wykonywania jakiegoś zadania skutecznie można zmniejszyć, stosując zewnętrzne nagrody - pracownik traci bowiem przekonanie, że robi coś dlatego, że jest to dla niego interesujące, a zaczyna uważać, iż jego celem jest uzyskanie dodatkowych pieniędzy czy bonusów. Staje się interesowny kosztem spontaniczności.

Z powodu wyczerpania się dotychczasowego zasobu narzędzi motywacyjnych, aby zachęcić pracowników do poświęcenia dla firmy i zwiększyć wydajność pracy managerowie potrzebują nowych narzędzi motywowania. Należą do nich:

*A. Tworzenie misji. *
Kluczową kwestią jest wyzwalanie i podtrzymywanie w pracownikach wiary w ważność wykonywanej pracy. Dobrzy managerowie potrafią zachęcić innych do działania dzięki zdecydowaniu i entuzjazmie w promowaniu swoich wizji. Powodują w ten sposób, że pracownicy maja poczucie celowości działań i są dumni ze swojej pracy. Duma jest często lepszym źródłem motywacji niż wizja tradycyjnej ścieżki awansu w firmie czy wewnętrzny system nagradzania .

*B. Kontrolowanie przez pracowników własnej ścieżki kariery. *
Przyszłość firm jest coraz mniej przewidywalna, zmniejsza się też popularność tradycyjnych ścieżek kariery. Dlatego znaczenia nabiera możliwość kontrolowania przez pracowników własnego życia zawodowego. Dobrzy managerowie troszczą się o to, by pracownicy mieli odpowiednią ilości czasu na zajmowanie się ulubionymi projektami, kładą nacisk bardziej na wyniki niż procedury oraz umieją delegować decyzje co do sposobu realizacji zadań na niższe szczeble. Nagrodą dla pracowników dobrze wywiązujących się ze swoich zadań jest oferowanie im możliwości wyboru kolejnych projektów.

*C. Edukacja. *
Szansa uczenia się i zdobywania nowych, praktycznych umiejętności stanowi we naszej rzeczywistości istotny czynnik motywacyjny, gdyż przyczynia się do zabezpieczenia przyszłości pracownika. Rynek pracy szybko się zmienia, tworzą się nowe zawody, rośnie popyt na specjalistów z różnych, często bardzo wąskich dziedzin. Zgodnie z tymi obserwacjami, dostęp do szkoleń i wymagających projektów może być z punktu widzenia pracowników ważniejszy niż wysokie zarobki czy dodatkowe profity.

*D. Reputacja. *
Dobra reputacja zapewnia natychmiastowe samodowartościowanie, a możliwość jej podbudowania stanowi wyjątkowo silną motywację. Co więcej, efektem nagłaśniania pozytywnych opinii o człowieku może być złożenie mu nowej propozycji pracy. Managerowie mogą zadbać o swoją reputacje i zwiększyć motywację podwładnych na przykład przez kreowanie pracowników gwiazd i odpowiednie nagłaśnianie ich sukcesów, przyznawanie specjalnych nagród (nie tylko finansowych) czy szczególne traktowanie autorów innowacyjnych pomysłów.

Warto pamiętać, ze pochwała i uznanie dla pracowników nic nie kosztuje, a zdecydowanie poprawia atmosferę w firmie i może jej przynieść wymierne korzyści.

Agnieszka Bożek | psycholog, trener