Senackie komisje za poprawkami do ustawy o elektrośmieciach

Zaproponowane w środę poprawki były rozpatrywane na posiedzeniu połączonych komisji środowiska, gospodarki oraz samorządu. Jedna z poprawek mówi o tym, że Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej będzie mógł finansowo wspierać stacje demontażu samochodów.

Za proponowanymi przez komisje rozwiązaniami głosowało 15 senatorów, nikt nie był przeciw, a siedmiu się wstrzymało od głosu.

Nowe przepisy mają wdrażać unijną dyrektywę ws. zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego. Chodzi m.in. o wprowadzenie tzw. poziomów zbierania elektrośmieci, ich odzysku, ponownego użycia i recyklingu.

Zgodnie z nowymi przepisami do końca 2015 r. przedsiębiorca wprowadzający sprzęt przeznaczony dla gospodarstw domowych będzie zobowiązany do osiągania dotychczasowego minimalnego poziomu zbierania zużytego sprzętu, pochodzącego z tych gospodarstw, w wysokości odpowiadającej co najmniej 35 proc. masy wprowadzonego do obrotu sprzętu w poprzednim roku kalendarzowym. W 2013 r. zebrano 4,25 kg zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego na mieszkańca.

W kolejnych latach ten współczynnik będzie rósł. Od 1 stycznia 2016 r. do końca 2020 r. wprowadzający będzie musiał zbierać nie mniej niż 40 proc. masy sprzętu wprowadzonego do obrotu w trzech poprzednich latach, a w przypadku sprzętu oświetleniowego - nie mniej niż 50 proc. Od początku stycznia 2021 r. współczynnik ten wyniesie 65 proc. średniorocznej masy sprzętu wprowadzonego do obrotu bądź 85 proc. masy zużytego sprzętu wytworzonego na terytorium kraju.

Zgodnie z ustawą tylko trzy podmioty (zakłady przetwarzania, punkty selektywnego zbierania odpadów komunalnych w gminie oraz odbierający odpady komunalne od właścicieli nieruchomości) będą mogły zbierać niekompletne elektroodpady oraz ich części. Takie rozwiązanie ma minimalizować nielegalny demontaż zużytego sprzętu w celu sprzedaży pewnych jego elementów np. do punktów skupu złomu i uzyskiwania z tego procederu korzyści finansowych.

Nowe prawo będzie pozwalało na sprawdzanie organizacji zajmujących się odzyskiwaniem sprzętu elektrycznego i elektronicznego oraz prowadzących zakłady przetwarzania, czy przestrzegają norm środowiskowych dotyczących gospodarowania zużytym elektrosprzętem. Obecnie w Polsce jest 9 organizacji odzysku oraz ponad 170 zakładów przetwarzania, ale czynnych - ok. 40.

Ustawa mówi też, iż sprzedawcy AGD, których sklepy mają powierzchnię co najmniej 400 m kw., będą bezpłatnie przyjmować mały zużyty sprzęt elektryczny bądź elektroniczny, którego żaden z zewnętrznych wymiarów nie przekracza 25 cm (np. suszarka). Oddający taki sprzęt nie będą musieli kupować w zamian nowego.

Sprzedawcy detaliczni i hurtowi, którzy dostarczą klientowi nowy sprzęt, np. lodówkę, będą musieli od niego nieodpłatnie odebrać stary sprzęt.

Część branży zajmującej się elektroodpadami twierdzi, że ustawa - wbrew intencjom - nie ograniczy szarej strefy. Wskazuje, że z projektu usunięto przepisy umożliwiające monitorowanie przepływu elektrośmieci, co pozwoliłoby na wykrycie nieprawidłowości w wyniku kontroli krzyżowych. Jak dodaje, z projektu usunięto też przepis obligujący organizacje odzysku do działalności not-for-profit i wykreślono poprawkę zakazującą tzw. konglomeratów. Według niej gdyby te przepisy pozostały, zapobiegłyby one wyprowadzaniu pieniędzy z systemu gospodarowania zużytym sprzętem elektrycznym i elektronicznym w formie dywidend, a także uniemożliwiłyby fałszowanie dokumentacji w sytuacji, gdy organizacja odzysku jest jednocześnie własnością zakładów przetwarzania i sama sobie potwierdza wykonanie obowiązków związanych z ochroną środowiska.

Resort środowiska wyjaśniał, że poprawki dot. działalności not-for-profit i konglomeratów zostały zakwestionowane przez Biuro Analiz Sejmowych z powodu niekonstytucyjności. Wcześniej, na etapie prac rządowych, RCL zgłosiło taką samą uwagę w odniesieniu do działalności not-for-profit.

Ministerstwo dodało, że jeśli chodzi o monitoring, to obecnie polega on na raportowaniu co pół roku m.in. o wprowadzonym i zużytym sprzęcie do Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska.

Ustawa ma zacząć obowiązywać od 1 stycznia 2016 r.