Senat za ustawą o darmowych rachunkach, ale z poprawkami

Za ustawą wraz z poprawkami jednogłośnie opowiedziało się 84 senatorów. Teraz poprawkami Senatu zajmie się Sejm.

Większość z kilkudziesięciu przyjętych poprawek ma charakter legislacyjny. Senatorowie przegłosowali np. propozycję, by w przypadku rozwiązania umowy rachunku płatniczego podmiot, w którym rachunek był prowadzony, musiał w ciągu dwóch tygodni przekazać zestawienie opłat za okres tuż przed rozwiązaniem umowy.

Inna z poprawek doprecyzowuje, że po przeprowadzeniu przez klienta pięciu bezpłatnych operacji w miesiącu, bank lub SKOK będzie mógł naliczyć opłaty, ale "opłaty te nie mogą być wyższe od najczęściej stosowanych przez danego dostawcę przez ostatnie 12 miesięcy", w odniesieniu do analogicznych transakcji.

Jeszcze inna z poprawek wyraźnie precyzuje, że takie same obowiązki informacyjne wobec dotychczasowego posiadacza rachunku (np. przekazanie istniejących na rachunku stałych poleceń przelewu oraz zgód na realizację poleceń zapłaty w ciągu ostatnich 13 miesięcy) bank będzie miał, gdy posiadacz rachunku będzie chciał otworzyć nowy rachunek w innym państwie członkowskim UE.

Ustawa wprowadza podstawowy rachunek płatniczy (i podstawowe usługi z nim powiązane), który "ma być dostępny dla osób niemających dotąd innego rachunku płatniczego w bankach krajowych (komercyjnych i spółdzielczych), oddziałach banków zagranicznych, spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych oraz instytucjach kredytowych".

Zgodnie z ustawą, klient - w ramach dostępu do rachunku podstawowego - będzie mógł wykonywać jedynie podstawowe transakcje, takie jak: wpłata i wypłata, polecenie przelewu czy polecenie zapłaty. Podstawowy rachunek płatniczy prowadzony będzie bezpłatnie.

W ustawie zastrzeżono, że opłaty mogą dotyczyć jednak usług powiązanych z rachunkiem. W ciągu miesiąca możliwe będzie dokonanie pięciu bezpłatnych poleceń przelewu lub zapłaty (w tym zleceń stałych). Za kolejne polecenia dostawca będzie mógł pobrać opłatę, jednak nie wyższą niż najczęściej stosowana w ramach kont osobistych.

Klient mający rachunek podstawowy będzie mógł używać karty płatniczej, ale za jej wydanie będzie można pobrać opłatę - nie wyższą niż najczęściej pobieraną przez dostawcę w przypadku oferowania takiej karty innym klientom.

Przewidziano także regulacje, które zapewnią szybkie i bezpieczne przenoszenie rachunków płatniczych między poszczególnymi kategoriami dostawców usług, np. z banku do SKOK-u.

Jeszcze podczas czwartkowej debaty sprawozdawca Grzegorz Bierecki (PiS) zwracał uwagę, że ustawa jest implementacją dwóch dyrektyw unijnych.

Wymieniał korzyści, jakie klienci banków uzyskają dzięki nowelizacji. To przede wszystkim większa przejrzystość i porównywalność opłat, dzięki czemu "konsumenci będą mogli wybrać najlepszego bądź najtańszego dostawcę".

To także możliwość łatwiejszego przenoszenia rachunku między instytucjami. Dotychczas, jak mówił Bierecki, banki stosowały techniki wiązania klienta - np. kredyty w banku wymuszały konieczność korzystania z rachunku w tym samym banku. Nowela, jak mówił, znosi takie przywiązania, a bank będzie musiał ułatwiać przeniesienie rachunku do innego podmiotu, jeśli będzie taka wola klienta.

Nowela wprowadza wreszcie, jak podkreślał Bierecki, "najważniejszą rzecz" - darmowy rachunek płatniczy. Będzie mógł go założyć każdy i będzie mógł przeprowadzić do pięciu transakcji bankomatowych miesięcznie za darmo. To bardzo ważna zmiana, istotna cywilizacyjnie, która pozwoli zwiększyć obrót bezgotówkowy i np. zmniejszyć koszty ZUS czy KRUS związane z obrotem gotówkowym - mówił.

"Dotychczas barierą dla ludzi niewiele zarabiających były płatne rachunki" - podkreślał Bierecki. "Bezpłatny rachunek bankowy i stosunkowo duża ilość transakcji pozwoli zwiększyć ubankowienie, pozwoli też skorzystać z dobrodziejstw współczesnych urządzeń technicznych" - dodał.

W ustawie opisano również zasady funkcjonowania stron internetowych, porównujących oferty rachunków płatniczych i opłaty pobierane w związku z usługą rachunku płatniczego. Za pośrednictwem tych stron będzie można również porównać bankomaty - dowiedzieć się, z których gotówkę można pobrać bezpłatnie. Wykaz stron internetowych będzie dostępny na stronie Komisji Nadzoru Finansowego.

Ustawa nakłada też na dostawców usług płatniczych obowiązek bezpłatnego przekazywania - na prośbę konsumenta - informacji dotyczących opłat pobieranych za usługę prowadzenia rachunku płatniczego. Podkreślono, że informacje te mają być jasne i precyzyjne, aby konsument był w pełni świadomy, za jakie usługi zapłaci.

Senatorowie PO - Kazimierz Kleina i Leszek Czarnobaj proponowali poprawki, które zmierzały do tego, by np. banki spółdzielcze mogły płacić mniejsze kary od SKOK-ów, jeśli będą od nich mniejsze.

Jak zwracał uwagę Kleina, kara np. za odmowę otwarcia rachunku dla banków może wynosić do miliona złotych, a dla SKOK-ów tylko do 100 tys. Zaproponował więc, by obniżyć dla wszystkich banków karę do 500 tys. zł.

Wiceminister finansów Piotr Nowak przekonywał jednak podczas czwartkowej debaty, że ograniczeniem są tu dyrektywy unijne, które regulują kwestie kar dla banków, ale nie wspominają SKOK-ów. "SKOK-om zaproponowaliśmy mniejszą karę, bankom spółdzielczym też chcielibyśmy, ale nie możemy" - tłumaczył.

Przekonywał zarazem, że decydująca o wysokości konkretnej kary KNF na pewno będzie elastyczna i będzie karać za odmowę otwarcia rachunku proporcjonalnie do wielkości banku. "Powinna mieć świadomość, że dla małego banku kara 10 tys. jest jednak bardziej dolegliwa niż dla dużego milion" - powiedział Nowak. Senat ostatecznie odrzucił poprawkę Kleiny.