W spółce cywilnej i jawnej trzeba wybrać ryczałt albo zasady ogólne

Tak jest w spółce cywilnej i jawnej. W spółce partnerskiej i komandytowej nie ma nawet takiego wyboru; tu wspólnicy rozliczają się wyłącznie według zasad ogólnych, czyli liniowo lub zgodnie ze skalą podatkową.

_ Dotychczas prowadziłem działalność opodatkowaną ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych. Teraz chciałbym wejść do istniejącej już spółki cywilnej. Problem polega na tym, że dwaj pozostali wspólnicy płacą już podatek liniowy. Czy po dołączeniu do nich nadal będę mógł płacić podatek ryczałtem? _ – pyta czytelnik DF.

Nie, nie jest to możliwe, jeśli chodzi o opodatkowanie dochodów z udziału w spółce. Gdyby natomiast czytelnik wszedł do spółki i jednocześnie chciał kontynuować działalność indywidualną, to:
- dochody ze spółki musi opodatkować tak jak pozostali wspólnicy (według zasad ogólnych, czyli na podstawie skali lub wybierając stawkę liniową),
- od dochodów z działalności prowadzonej indywidualnie może nadal płacić ryczałt.

Wprawdzie żaden przepis nie mówi tego wprost, ale z wielu regulacji można wywnioskować, że wspólnicy spółki cywilnej lub spółki handlowej niemającej osobowości prawnej powinni płacić podatek od dochodów z udziału według takich samych zasad. Przez te same zasady rozumiemy:
- zryczałtowany podatek od przychodów osób fizycznych (tzw. ryczałt ewidencjonowany); z tej formy mogą korzystać tylko wspólnicy spółki cywilnej lub jawnej (zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne) albo
- kartę podatkową; z tej formy opodatkowania mogą korzystać wyłącznie wspólnicy spółki cywilnej i tylko pod warunkiem że łączna liczba wspólników oraz zatrudnionych pracowników nie przekracza stanu zatrudnienia określonego w tabeli do ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (zgodnie z art. 25 ust. 5 tej ustawy) albo
- zasady ogólne, czyli według skali podatkowej: 19, 30 i 40 proc. lub według liniowej stawki 19 proc.

*Liniowy lub skala *
W tym ostatnim wypadku możliwe jest, że:
- wszyscy wspólnicy będą płacić podatek według skali podatkowej albo według stawki liniowej lub
- część wspólników będzie płacić podatek według skali podatkowej, a część według stawki liniowej.

Jeśli więc obaj wspólnicy czytelnika płacą podatek według stawki liniowej, to teoretycznie nic nie stoi na przeszkodzie, by on sam również wybrał podatek liniowy lub – jeśli nie chciałby rozliczać się według stawki liniowej – skalę podatkową.
Szerzej pisaliśmy o tym w artykule "Dwaj wspólnicy, różne sposoby rozliczania" (DF z 24 lipca 2008 r.).

*Ryczałt wykluczony *
Czytelnik nie może natomiast w tej sytuacji pozostać przy opodatkowaniu ryczałtem. Byłoby to możliwe tylko wtedy, gdyby pozostali wspólnicy również rozliczali się ryczałtem.
Wprawdzie żaden przepis nie mówi tego wprost, ale – jak zauważył Urząd Skarbowy Kraków-Podgórze w interpretacji z 14 września 2007 r. (PD-1/ 415-64/07) – zarówno ustawa o PIT, jak i rozporządzenie ministra finansów z 26 sierpnia 2003 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (DzU z 2003 r. nr 152, poz. 1475 ze zm.) "obligują wspólników spółki cywilnej, spółki jawnej czy partnerskiej do prowadzenia jednolitego urządzenia księgowego". *Muszą być wspólne ewidencje *

O jakie urządzenia tu chodzi? Przede wszystkim o podatkową księgę przychodów i rozchodów, a w odniesieniu do ryczałtu o ewidencję przychodów i wykaz środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych.
Szerzej wyjaśnił to Urząd Skarbowy w Lublinie w interpretacji z 6 lipca 2007 r. (PDI-415/415/1/48/BK/12/07), tłumacząc, że na różne zasady opodatkowania wspólników nie pozwala:
- art. 24a ust. 1 ustawy o PIT, z którego wynika, że osoby fizyczne, spółki cywilne, jawne i partnerskie muszą prowadzić podatkową księgę przychodów i rozchodów albo księgi rachunkowe, zgodnie z odrębnymi przepisami, w sposób zapewniający ustalenie dochodu (straty), podstawy opodatkowania i wysokości należnego podatku za rok podatkowy,
- § 2 ust. 1 rozporządzenia ministra finansów w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów, z którego wynika, że osoby fizyczne, spółki cywilne, jawne oraz partnerskie muszą prowadzić księgę według wzoru ustalonego w załączniku do tego rozporządzenia,
- § 10 ust. 3 rozporządzenia w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów, który mówi, że jeżeli działalność jest prowadzona w formie spółki cywilnej, jawnej lub partnerskiej, to zawiadomienie o prowadzeniu tej księgi składają wszyscy wspólnicy, ale każdy do urzędu skarbowego właściwego według miejsca swojego zamieszkania,
- art. 9 ust. 2 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, z którego wynika, że w przypadku prowadzenia działalności w formie spółki oświadczenie o wyborze opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych składają wszyscy wspólnicy naczelnikom urzędów skarbowych właściwych według miejsca zamieszkania każdego ze wspólników,
- § 2 ust. 2 rozporządzenia ministra finansów w sprawie prowadzenia ewidencji przychodów i wykazu środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, który stanowi, że podatnicy wykonujący działalność w formie spółki cywilnej lub jawnej prowadzą wspólną ewidencję.

Nie ma natomiast przeszkód, by czytelnik, osiągając dochody ze spółki opodatkowane tak jak u pozostałych wspólników (w tym wypadku na zasadach ogólnych), płacił zryczałtowany podatek od dochodów z własnej firmy, którą prowadzi poza spółką. Są to bowiem dwa odrębne rodzaje działalności gospodarczej.
Potwierdził to Drugi Urząd Skarbowy w Białymstoku w interpretacji z 4 października 2005 r. (II US pbIA/2/415-11/267a/71/05/RŁ), w której czytamy: "Kwalifikują się one co prawda do jednego źródła przychodu (pozarolnicza działalność gospodarcza), lecz są odrębnymi działalnościami gospodarczymi, z których każda może być opodatkowana w odrębny sposób. Przepisy ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym nie przewidują, aby z opodatkowania w formie ryczałtu ewidencjonowanego wyłączeni zostali podatnicy, którzy prowadzą inną pozarolniczą działalność gospodarczą opodatkowaną na zasadach ogólnych".

Jak to załatwić w urzędzie
Dla czytelnika będzie najprościej, jeżeli wybierze opodatkowanie według skali podatkowej. W tym wypadku bowiem nie trzeba składać jakichkolwiek zawiadomień o wyborze formy rozliczania. Wspólnicy będą musieli jedynie sporządzić i wpisać do księgi przychodów i rozchodów spis z natury (zgodnie z § 27 ust. 1 rozporządzenia w sprawie prowadzenia tej księgi). Muszą też pamiętać o tym, żeby na co najmniej siedem dni przed sporządzeniem tego spisu powiadomić o tym naczelników swoich urzędów skarbowych (zgodnie z § 28 ust. 4 rozporządzenia nie musieliby tego robić tylko wtedy, gdyby spis z natury sporządzali na 1 stycznia, 31 grudnia oraz na dzień rozpoczęcia działalności gospodarczej).

Gdy wybieramy liniowy...
Co innego jeśli czytelnik – wzorem pozostałych wspólników – wybierze podatek liniowy. Art. 9a ustawy o PIT każe pisemnie zawiadomić o wyborze tej formy opodatkowania:
- do 20 stycznia,
- do dnia poprzedzającego rozpoczęcie pozarolniczej działalności gospodarczej, jeśli podatnik rozpoczyna jej prowadzenie w trakcie roku.

Skoro czytelnik chce przystąpić do spółki w trakcie roku, to musiałby zawiadomić urząd o wyborze podatku liniowego najpóźniej na dzień przed rozpoczęciem pozarolniczej działalności gospodarczej.
Wprawdzie, jak sam pisze, prowadził już działalność gospodarczą (opodatkowaną ryczałtem), ale w tym wypadku traktujemy go jako rozpoczynającego taką działalność (zgodnie ze wspomnianym już pismem Drugiego Urzędu Skarbowego w Białymstoku jest to odrębna działalność gospodarcza).

*...albo ryczałt *
Podobnie byłoby, gdyby wspólnicy rozliczali się ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, a czytelnik płacił dotychczas podatek według zasad ogólnych (liniowo lub według skali podatkowej). Tu również nie pozostaje nic innego, jak potraktować nowego wspólnika jako rozpoczynającego działalność gospodarczą, a tym samym zobowiązanego do powiadomienia swojego urzędu skarbowego o wyborze ryczałtu najpóźniej na dzień poprzedzający jej rozpoczęcie (zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy o ryczałcie).

Katarzyna Jędrzejewska