Wcześniejsze emerytury od 1 października. Dla kogo, jak i co z okresem ochronnym?
Od niedzieli 1 października obowiązuje obniżony wiek emerytalny. Dla kobiet wynosi 60 lat, dla mężczyzn - 65 lat. To stara-nowa regulacja, bo tak naprawdę oznacza powrót do stanu sprzed reformy z 2012 r., która zakładała stopniowe podnoszenie wieku emerytalnego do 67 lat bez względu na płeć. Oto odpowiedzi na najważniejsze pytania, jakie zadają sobie osoby, które rozważają przejście na wcześniejszą emeryturę.
W nowym systemie o wysokości świadczenia emerytalnego decydują odłożone składki. Im ktoś odłoży mniej, tym niższą emeryturę będzie uzyskiwał - a więc osoby przechodzące na wcześniejszą emeryturę muszą się liczyć z niższymi świadczeniami niż ich pozostający w pracy rówieśnicy.
Dla obliczenia wysokości emerytury ZUS bierze pod uwagę zarobki ubezpieczonego (czyli wysokość odprowadzanej składki oraz okres jej opłacania) oraz wiek, w którym przejdzie on na emeryturę.
Z wyliczeń specjalistów wynika, że każdy rok dłuższej pracy (ponad minimalny wiek) podnosi wysokość świadczenia nawet o 8 proc.
Jak złożyć wniosek?
Emerytura nie jest przyznawana automatycznie wszystkim osobom, które ukończyły wskazany przez przepisy wiek. Zainteresowany musi złożyć wniosek.
Wniosek można złożyć przez internet (za pomocą Platformy Usług Elektronicznych ZUS, do czego potrzebny jest profil na PUE), pocztą lub osobiście w każdej placówce ZUS.
Trzeba mieć przygotowane następujące dokumenty:
• wniosek o emeryturę, który można pobrać ze strony www.zus.pl lub po zalogowaniu się do Platformy Usług Elektronicznych ZUS (PUE), by złożyć wniosek elektronicznie. Formularze są też dostępne w punkcie informacyjnym w każdym oddziale ZUS;
• informację o okresach składkowych i nieskładkowych;
• dokumenty potwierdzające okresy m.in.: pracy, prowadzenia działalności pozarolniczej, służby wojskowej, pobierania zasiłku dla bezrobotnych, urlopu wychowawczego, nauki w szkole wyższej;
• dokumenty potwierdzające okresy wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze;
• dokumenty potwierdzające osiągane wynagrodzenie.
Wniosek można złożyć:
• osobiście lub przez pełnomocnika w dowolnej jednostce ZUS (pisemnie lub ustnie do protokołu);
• za pośrednictwem poczty lub polskiego urzędu konsularnego;
• w formie dokumentu elektronicznego przez PUE.
ZUS wydaje decyzję w sprawie emerytury na zgłoszony po raz pierwszy wniosek ubezpieczonego w ciągu 30 dni, ale nie od dnia złożenia wniosku, lecz od dnia wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do jej wydania. Bieg terminu ulega zawieszeniu na czas wyjaśniania wątpliwości, więc w skrajnych sytuacjach od złożenia wniosku do wypłaty pierwszej emerytury może minąć nawet kilkanaście tygodni.
Jeżeli ZUS nie dokona wypłaty emerytury lub jej wyrównania w określonym ustawowo terminie, będzie musiał wypłacić odsetki ustawowe za opóźnienie. Dotyczy to jednak tylko tych przypadków, gdy wina w niedotrzymaniu terminu leży po stronie ZUS-u.
Można się odwołać
Jeśli przyszły emeryt nie jest zadowolony z decyzji, może się od niej odwołać. Odwołanie składa się do sądu okręgowego – sądu pracy i ubezpieczeń społecznych, ale za pośrednictwem jednostki ZUS, która wydała decyzję. Postępowanie odwoławcze jest wolne od opłat.
Od czego zależy prawo do emerytury?
Uzyskanie prawa do emerytury zależy wyłącznie od przekroczenia wieku emerytalnego, a długość trwania ubezpieczenia nie ma znaczenia.
Konieczne jest jednak udowodnienie jakiegokolwiek okresu ubezpieczenia.
Nowe przepisy obniżają wymagany od kobiet okres składkowy i nieskładkowy do 20 lat (dotychczas były to 22 lata). Jeśli więc kobieta będzie miała taki okres składkowy i nieskładkowy, to ma gwarancję, że jej emerytura nie będzie niższa niż 1000 zł (gwarantowana kwota najniższej emerytury to właśnie 1000 zł). Z kolei mężczyzna może liczyć na minimalną emeryturę po przekroczeniu 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych.
Zobacz też:
Obniżenie wieku emerytalnego. Większy deficyt FUS, ale najubożsi nie stracą
Kiedy zyskujemy prawo do emerytury?
Prawo do emerytury nabywamy z dniem osiągnięcia wieku emerytalnego, ale nie może ona być przyznana wcześniej niż w miesiącu, w którym uprawniony złoży wniosek.
Co się stanie ze środkami z OFE
Przyszłość środków zgromadzonych w OFE zależy od tego, kiedy osiągamy wiek emerytalnu. W przypadku osób, które do 30 września 2017 r. nie ukończyły 60 lub 65 lat, do końca września 2017 r. ZUS poinformuje OFE, że mają stopniowo przekazywać do ZUS środki z rachunków osób, które przed 1 października 2017 r. skończą odpowiednio 50 lat (kobiety) i 55 lat (mężczyźni), ale nie będą jeszcze w nowym obniżonym wieku emerytalnym.
OFE mają taki obowiązek wobec osób, którym zostało 10 lat do osiągnięcia wieku emerytalnego. Od tego momentu przekazują środki z konta OFE na subkonto danej osoby w ZUS (w ramach tzw. suwaka bezpieczeństwa).
Jeśli zaś chodzi o osoby, które do 30 września 2017 r. ukończyły 60 lub 65 lat, to OFE przekaże do ZUS środki z rachunku tej osoby. Te środki ZUS zapisze na subkontach osób ubezpieczonych i weźmie pod uwagę przy ustalaniu emerytury.
Dla kogo okresowa emerytura kapitałowa?
Od 1 października okresowa emerytura kapitałowa będzie przysługiwała kobietom, które ukończyły 60 lat i należą do OFE, mają ustalone prawo do powszechnej emerytury, a na subkoncie ZUS będą miały kwotę równą lub wyższą od dwudziestokrotności dodatku pielęgnacyjnego, zapisaną na koniec miesiąca przed miesiącem, od którego ZUS przyzna emeryturę.
Co z okresem ochronnym?
Nowe przepisy utrzymują zasadę, zgodnie z którą pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę pracownikowi, któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego.
Jak ZUS oblicza średnią długość życia?
Wysokość emerytury na nowych zasadach to równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnią dalszą długość życia emeryta.
Średnie dalsze trwanie życia ZUS oblicza w oparciu o tablice, które ogłasza corocznie prezes Głównego Urzędu Statystycznego. Tablice pomagają ustalić prawdopodobną długość życia na emeryturze i równomiernie rozłożyć zgromadzone składki. Tablice obowiązują od 1 kwietnia do 31 marca kolejnego roku.
Zgodnie z nowymi przepisami, ZUS bierze pod uwagę tablicę dalszego życia obowiązującą w dniu, w którym ubezpieczony osiągnął wiek emerytalny. W porównaniu z poprzednią regulacją (zgodnie z którą liczyła się tablica obowiązująca w dniu przejścia na emeryturę) to korzystna zmiana, bo powoduje, że osoby przechodzące na emeryturę, nie stracą na wydłużaniu średniej długości życia.
Czy po 1 października można ubiegać się o emeryturę częściową?
Emerytura częściowa od 1 października 2017 r. nie będzie już przyznawana. Jeśli jednak do końca września 2017 r. ubiegający się o nią spełni warunki wymagane do jej otrzymania, świadczenie to zostanie mu przyznane, nawet gdy złoży wniosek po 30 września.. Prawo do tej emerytury i jej wysokość będą ustalane na zasadach obowiązujących do 30 września 2017 r.
Jeżeli emerytura częściowa zostanie przyznana, to uprawniony będzie mógł ją pobierać do czasu, aż otrzyma powszechną emeryturę, co stanie się, gdy rozwiąże stosunek pracy (jeśli nadal pracuje) oraz zgłosi wniosek o to świadczenie.
Przejście na wcześniejszą emeryturę to prawo, a nie obowiązek pracownika
Decyzję tę należy starannie przemyśleć i zastanowić się nad jej finansowymi skutkami. Bo choć przepisy umożliwiają przejście na emeryturę, w zależności od płci, w wieku 60 lub 65 lat, to jednak wysokość świadczenia jest ściśle uzależniona od opłaconych i zwaloryzowanych składek ubezpieczeniowych, kapitału początkowego i średniego trwania życia. Prosta arytmetyka dowodzi, że im dłużej zainteresowany będzie pracował, tym wyższe świadczenie zostanie mu przyznane.
oprac. częściowo na podstawie serwisu ZUS.gov.pl