Właściciele działek z gazem łupkowym mają szansę na spore pieniądze

Tomasz Dobrowolski, partner w warszawskim biurze amerykańskiej firmy prawniczej K&L Gates w rozmowie z PAP podkreślił, że w nowej ustawie Prawo geologiczne i górnicze - w zależności od rodzaju kopaliny - prawo własności kopaliny przysługuje Skarbowi Państwa lub właścicielowi gruntu.

Parlament zakończył prace nad tą ustawą; nowe Prawo geologiczne czeka teraz na podpis prezydenta.

- Z jednej strony, właściciel ma prawo do złoża, ale tzw. kopalin pospolitych, czyli żwiru czy piasku. W przypadku, gdy pod nieruchomością zalegają złoża surowców strategicznych; węgla, ropy, gazu czy rud metali - ich właścicielem jest Skarb Państwa. Ich wydobywanie wymaga zgody państwa poprzez system koncesji i umów o ustanowienie użytkowania górniczego - tłumaczy Dobrowolski.

Nie oznacza to, że właściciel nieruchomości traci swoje prawa. Rolnik ma prawo do swojego pola, inny właściciel lub użytkownik wieczysty do swojego terenu. Trzeba się z nim tak porozumieć (np. zawrzeć kontrakt), by pozwoliło to wykonywać prawa wynikające z koncesji.

Dobrowolski wyjaśnił, że takie zasady są również bezpośrednio wpisane do koncesji.
- Jest w niej zapis, że udzielona przez państwo koncesja nie narusza praw właścicieli nieruchomości gruntowych oraz nie zwalnia w żaden sposób od przestrzegania innych przepisów zawartych w ustawach np. dotyczących zagospodarowania przestrzennego, ochrony środowiska, gruntów rolnych i leśnych, czy też wód lub odpadów - zaznaczył.

Jak podkreślił Dobrowolski, w interesie państwa jest eksploatacja minerałów. Dlatego ustawa zawiera przepis pozwalający firmie wydobywczej żądać umożliwienia korzystania z cudzej nieruchomości przez określony czas, jednak musi się to dziać za odpowiednim wynagrodzeniem

- W zakresie niezbędnym dla planowanej działalności, posiadacz koncesji wydobywczej na węglowodory i węgiel może żądać wykupu nieruchomości lub jej części, położonej w obszarze górniczym. Również właściciel nieruchomości może żądać jej wykupu, gdy korzystanie przez firmę wydobywczą z terenu uniemożliwia wykorzystywanie go w dotychczasowy sposób - wyjaśnił Dobrowolski.

Ustawa - jak twierdzi prawnik - daje możliwość porozumienia posiadacza koncesji z właścicielem terenu.

- Jeśli do tego nie dochodzi, powstaje spór, który będzie rozstrzygany w sądach powszechnych - powiedział. - Ten system jest logiczny, jedynym problemem mogą być żądania finansowe właścicieli - dodał.

Zdaniem wiceministra środowiska, Głównego Geologa Kraju Henryka Jacka Jezierskiego, właściciel terenu, na którym czasowo prowadzone będą prace, będzie mógł sporo zarobić.
- Taki teren trzeba albo kupić, albo wydzierżawić. Trzeba za to zapłacić i firmy są do tego przygotowane, wiedzą jak to wygląda - podkreślił Jezierski.

- Jeśli ktoś nie zdecyduje się na podpisanie umowy, instalacja stanie na polu sąsiada, który dogada się z firmą - dodał.

Według Jezierskiego dużym wyzwaniem dla firm, które będą wchodzić do Polski, by eksploatować złoża gazu łupkowego, będzie dobre ułożenie stosunków z miejscową ludnością.
- Chodzi o to, by uspokoić nastroje i przekonać, że ta działalność nie jest szkodliwa dla środowiska, że da się ją tak prowadzić, by ten wpływ był jak najmniejszy - powiedział.

- Oczywiście nie można powiedzieć, że to zupełnie nieuciążliwe, ale można przekonać, że nie będzie miało dużego wpływu na środowisko - podkreślił.

Jak dodał, przez jakiś czas na terenie eksploatacji będzie rozstawione wielkie urządzenie, będzie hałas, łuna światła w nocy, duży ruch pojazdów. Ale to proces trwający tylko kilka tygodni.

- Później ta cała maszyneria znika i zostają tylko wystające z ziemi rurki, podłączone do gazociągu - powiedział Jezierski.

W przypadku wydobywania gazu z łupków, czas trwania dwóch podstawowych operacji wynosi w przypadku wiercenia otworu ok. 12 tygodni, a szczelinowania hydraulicznego - ok. 3-4 tygodnie.

- Trzeba uczciwie o takich sprawach informować i porozumieć się z zainteresowanymi. Firmy wiedzą, że muszą to zrobić. Oczywiście są granice kompromisu i jeśli będzie to doskonała lokalizacja, zapłacą więcej, a jeśli nie da się porozumieć - pójdą obok - dodał.

Dobrowolski powiedział PAP, że sporów prawnych na obecnym etapie poszukiwań nie widać.
- To etap poszukiwań i sytuacja przejściowa dla właściciela terenu. Dopiero na etapie odkrytych złóż i ich eksploatacji przez kolejne lata można wyobrazić sobie takie problemy - powiedział prawnik.

Prace nad wydobyciem gazu łupkowego również dla gmin mogą być okazją do uzyskania dodatkowych korzyści, niezależnie od udziału w dokonywanych przez przedsiębiorcę opłatach. Gminy mogą negocjować dodatkowe działania przedsiębiorcy - choćby te związane z poprawą stanu lokalnych dróg dojazdowych.
- Tak dzieje się nie tylko przy budowie supermarketów, ale też np. przy budowie farm wiatrowych - podkreślił prawnik.

Aleksander Główczewski