Wolno żądać zwrotu nadpłat sprzed dekady

Chodzi o konsumentów, którym np. zawyżono opłaty, kary umowne, odsetki, albo też ponieśli inne niekorzystne skutki finansowe.

_ Problem dotyczy nie tylko banków, ale i wielu innych branż, zwłaszcza deweloperów, biur podróży, szkół czy ubezpieczycieli _– mówi radca prawny Marek Radwański, rzecznik konsumentów w powiecie poznańskim (patrz ramka).

Przykładowo, klienci rezygnujący z wycieczek musieli uiszczać odstępne sięgające nawet całości ceny wycieczki. Zalegający z wpłatami rat za mieszkanie płacili kilkusetprocentowe (w skali roku) odsetki.

Banki na cenzurowanym

Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów uznał niedawno, że Getin Bank utrzymywał podwyższone oprocentowanie kredytu mimo prawomocnego wpisu hipoteki do księgi wieczystej oraz zastrzegał sobie prawo do dokonania na koszt klienta wyceny nieruchomości, gdy zalega on z terminową spłatą dwóch rat kredytu. Lukas Bank nie zwracał składki zapłaconej na ubezpieczenie niskiego wkładu własnego po ustaniu ryzyka. Konsumenci mogą teraz żądać zwrotu nadpłaconych kwot.

_ Zwrotu świadczeń nienależnych można w praktyce dochodzić przez dziesięć lat od chwili ich spełnienia _ – podkreśla prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów Małgorzata Krasnodębska-Tomkiel, powołując się na przepisy o przedawnieniu.

Trzeba wykazać szkodę

Duże jest zainteresowanie roszczeniami wobec banków.
_ Skargi na banki dotyczą m.in. warunków umów kredytowych, oprocentowania oraz braku informowania o spreadzie i sposobie jego naliczania _ – mówi Marta Chmielewska-Racławska z Komisji Nadzoru Finansowego.

Do KNF tylko w pierwszym półroczu tego roku wpłynęło tyle skarg na banki co w całym 2008 r.

_ Nie oznacza to jednak, że wszystkie są uzasadnione. Często tak nie jest _ – zastrzega Chmielewska-Racławska.

Prezes Krasnodębska-Tomkiel podkreśla, że konsumenci nie mogą żądać od banków i innych przedsiębiorców odszkodowań tylko dlatego, że w ich umowach znalazły się klauzule uznane za zakazane przez sąd.

_ Muszą wskazać, że ponieśli jakąś szkodę, np. kredytobiorca uiszczał bezpodstawnie podwyższone opłaty _ – mówi prezes UOKiK.

Klienci, którzy zostali zmanipulowani i stracili na tym finansowo, mogą skorzystać z ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym.

_ Konsument może żądać m.in. naprawienia szkody na zasadach ogólnych. Musi jednak wykazać jej wysokość _ – mówi Arkadiusz Michalak, radca prawny z kancelarii Sołtysiński Kawecki & Szlęzak.
_ Chodzi np. o wciskanie klientom produktów niemal na siłę, podawanie nieprawdziwych danych o produkcie (np. o jego właściwościach leczniczych). _

_ Termin przedawnienia wynosi wtedy trzy lata od momentu, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i osobie zobowiązanej do jej naprawienia. A musi powziąć wiadomość o szkodzie i osobie zobowiązanej w ciągu dziesięciu lat od zdarzenia wyrządzającego szkodę. Przesądza o tym art. 442 [1] kodeksu cywilnego. Ponieważ wszedł w życie 21 grudnia 2007 r., można na tej podstawie dochodzić roszczeń za szkody powstałe od tego dnia. Ustawa nie ma zatem mocy wstecznej _ – dodaje Michalak.

| Kto może wystąpić z roszczeniami * Turyści – biura podróży nie powinny pobierać wysokich zryczałtowanych opłat za rezygnacje z wyjazdów, tylko rzeczywiste koszty poniesione przez organizatorów. * Kredytobiorcy – gdy banki pobierały zbyt długo wyższe oprocentowanie z powodu braku wpisu hipoteki do księgi wieczystej, rażąco wygórowane odsetki od zaległości w zapłacie raty albo spłacaniu zadłużenia z karty kredytowej. * Uczący się – gdy nie z własnej winy przerwali naukę w trakcie kursu lub semestru, mogą walczyć o zwrot opłat za zajęcia, na których nie byli. * Kupujący mieszkania – deweloperzy często pobierali ogromne odsetki za opóźnioną zapłatę albo duże kary za odstąpienie od umowy. * Ubezpieczeni – gdy musieli płacić za okres nieobjęty ochroną ubezpieczeniową. |
| --- |

Michał Kosiarski