ZUS nie odbierze renty? Komisja senacka zbada wyrok Trybunału Konstytucyjnego
Senacka Komisja Ustawodawcza zajmie się w środę rozpatrzeniem dwóch wyroków Trybunału Konstytucyjnego. Pierwszy z 2012 roku dotyczy możliwości kontroli i zabierania przez ZUS emerytur i rent, drugi z 2015 roku – wyłączania z zakresu informacji publicznej sprawozdań z wykonania planu audytu w placówkach publicznych. W obu wyrokach Trybunał Konstytucyjny orzekł o niekonstytucyjności zaskarżanych ustaw.
ZUS nie może odbierać renty
W lutym 2012 r. Trybunał Konstytucyjny rozpoznał wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich, dotyczący zasad ustalania prawa do świadczeń lub ich wysokości.
Według Rzecznika Praw Obywatelskich, art. 114 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (FUS) uprawniał ZUS i KRUS do wszczęcia postępowania w celu weryfikacji ustalonego prawa do emerytury lub renty albo ich wysokości nawet po wielu latach. W opinii RPO, art. 114 ust. 1a ustawy FUS jest niezgodny z konstytucyjną zasadą zaufania obywateli do państwa i ingerencji w prawo do zabezpieczenia społecznego.
Ustawa nakładała na organ rentowy możliwość ustalania prawa do emerytury, renty lub ich wysokości, a później – w dowolnym czasie – zmiany wydanej przez siebie decyzji.
ZUS i KRUS mógł tak postąpić, gdy po uprawomocnieniu się jego decyzji okazało się, że przedłożone dowody nie dawały podstaw do przyznania świadczenia. Przepis ten pozwalał więc na nieograniczoną kontrolę i weryfikację świadczeń emerytalnych.
Trybunał Konstytucyjny orzekł, że pozbawienie prawa do emerytury czy renty po latach wskutek uznania, że przedłożone wcześniej dokumenty nie dawały podstaw do ustalenia takiego prawa, oznacza naruszenie zasady zaufania do obywatel i stanowionego przez nie prawa.
Tajne audyty w instytucjach publicznych
Senacka Komisja Ustawodawcza zajmie się także rozpatrzeniem wyroku Trybunału Konstrukcyjnego z 9 kwietnia 2015 r., dotyczącego ustawy o finansach publicznych.
Była Rzecznik Praw Obywatelskich Irena Lipowicz, zaskarżyła przepis art. 284 ust. 2 ustawy o finansach publicznych, w którym mowa jest, że dokumenty wytworzone przez audytora wewnętrznego w trakcie prowadzenia audytu nie są informacją publiczną, co jest niezgodne z art. 61. Ust. 1, 2 i 3 w związku z art. 31 ust. 3 konstytucji.
Według RPO przepis wykluczał dostęp obywateli do wyników audytów wewnętrznych, które przeprowadza się m.in. w urzędach czy szpitalach.
Trybunał Konstytucyjny orzekł, że zaskarżony art. 284 ust. 2 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych jest niezgodny z art. 61 ust. 1, 2 i 3 w związku z art. 31 ust. 3 konstytucji.
W uzasadnieniu napisano, że "wyłączenie z zakresu informacji publicznej wszystkich innych dokumentów niż plan audytu oraz sprawozdanie z wykonania planu audytu z zakresu informacji publicznej, stanowi niedopuszczalne ograniczenie prawa dostępu do informacji, co jest niezgodne z konstytucją".