Rozpoczęcie działalności gospodarczej

Osoba, która na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych rozpoczęła prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej po 24 sierpnia 2005 r., albo planuje ją rozpocząć, i spełnia poniższe warunki:

• nie prowadzi lub w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej nie prowadziła pozarolniczej działalności,
  • nie wykonuje działalności gospodarczej na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub poprzednim roku kalendarzowym wykonywała w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej,

w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej może skorzystać z możliwości opłacania składek na ubezpieczenia społeczne na preferencyjnych zasadach, tj. od zadeklarowanej kwoty, nie niższej niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia.(Zgodnie z art. 2 ust. 4 ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, wysokość minimalnego wynagrodzenia jest ogłaszana w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”, w drodze obwieszczenia Prezesa Rady Ministrów, w terminie do dnia 15 września każdego roku. W 2010 r. minimalne wynagrodzenie za pracę wynosi 1317,00 zł – zatem najniższa podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne dla osób rozpoczynających działalność gospodarczą wynosi 395,10 zł - 30% kwoty 1317,00 zł).

6 grudnia 2010 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych organizuje "Dzień Otwarty dla Osób Niepełnosprawnych". *Więcej informacji »Więcej informacji* »

Składki na ubezpieczenia od zadeklarowanej przez siebie kwoty, nie niższej jednak niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę mogą opłacać jedynie osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych, w tym wspólnicy spółki cywilnej.

Z preferencyjnych zasad opłacania składek nie mogą więc skorzystać wspólnicy spółek jawnych, komandytowych lub partnerskich oraz jednoosobowy wspólnik spółki z o.o., a także osoby prowadzące niepubliczną szkołę, placówkę lub ich zespół (na podstawie przepisów o systemie oświaty), twórcy, artyści i osoby współpracujące z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność.

Osoby, które nie spełniają warunków określonych powyżej, są zobowiązane opłacać składki na ubezpieczenia społeczne od podstawy wymiaru nie niższej niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek, ogłoszonego na dany rok kalendarzowy w trybie art. 19 ust. 10 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

1. Sposób obliczania okresu 24 miesięcy

Jeśli data rozpoczęcia wykonywania działalności przypada w trakcie miesiąca, okres 24 miesięcy liczy się, począwszy od następnego miesiąca. Tylko w przypadku rozpoczęcia działalności od 1 dnia danego miesiąca, miesiąc ten wlicza się do wymienionych 24 miesięcy kalendarzowych.

W okresie prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej obowiązkowo podlega się ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu. Dobrowolnie można podlegać ubezpieczeniu chorobowemu. Obowiązkowo podlega się ubezpieczeniu zdrowotnemu.

UWAGA! Po upływie 24 miesięcy opłacania składek od podstawy wymiaru wynoszącej 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia, począwszy od pierwszego dnia 25 miesiąca jest się zobowiązanym do zmiany kodu tytułu ubezpieczenia. Zmiany kodu tytułu ubezpieczenia dokonuje się poprzez złożenie zgłoszenia wyrejestrowania (ZUS ZWUA) i ponownego zgłoszenia do ubezpieczeń (ZUS ZUA) zawierającego prawidłowe dane.
Przeczytaj również:
Renta z tytułu niezdolności do pracy »
Renta socjalna »
Waloryzacja rent »
Orzecznictwo lekarskie w ZUS »
Działania ZUS na rzecz osób niepełnosprawnych »
Uprawnienia pracownicze osób niepełnosprawnych »
Zakres rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych dofinansowane ze środków PFRON »

2. Jak zgłosić działalność gospodarczą?

Zgłoszenia siebie jako płatnika składek dokonuje się w formie wniosku o wpis do ewidencji działalności gospodarczej na formularzu EDG-1, składanym w organie ewidencyjnym przy rejestracji pozarolniczej działalności gospodarczej.

ZUS na podstawie danych przekazanych przez organ ewidencyjny z urzędu sporządzi dokumenty zgłoszeniowe płatnika składek.

Odpowiednio do zakresu informacji podanych we wniosku EDG-1 ZUS sporządzi:

• zgłoszenie płatnika składek – na formularzu ZUS ZFA,
• informację o numerach bankowych płatnika składek – na formularzu ZUS ZBA,
• informację dotyczącą adresów prowadzenia działalności gospodarczej – na formularzu ZUS ZAA.

Ponadto osoba rozpoczynająca działalność gospodarczą ma obowiązek zgłosić siebie jako osobę ubezpieczoną do odpowiednich ubezpieczeń, przekazując do najbliższej terenowej jednostki organizacyjnej ZUS, w terminie 7 dni od daty powstania obowiązku ubezpieczeń, tj. od dnia rozpoczęcia prowadzenia działalności gospodarczej, dokument ZUS ZUA – Zgłoszenie do ubezpieczeń/ zgłoszenie zmiany danych osoby ubezpieczonej lub ZUS ZZA – Zgłoszenie do ubezpieczenia zdrowotnego/zgłoszenie zmiany danych.

Osoba rozpoczynająca prowadzenie działalności gospodarczej jako osoba ubezpieczona ma obowiązek zgłosić do ubezpieczenia zdrowotnego członków rodziny – jeśli nie są oni osobami podlegającymi obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego, ani osobami uprawnionymi do świadczeń opieki zdrowotnej na podstawie przepisów o koordynacji.

Ubezpieczony ma obowiązek powiadomić o utracie uprawnień członka rodziny do ubezpieczenia zdrowotnego oraz o zmianach lub błędach w podanych wcześniej danych członka rodziny.
Za członka rodziny – do celów ubezpieczenia zdrowotnego – uważa się:

• dziecko własne,
• dziecko małżonka, dziecko przysposobione, wnuka albo dziecko obce, dla którego ustanowiono opiekę, albo dziecko obce w ramach rodziny zastępczej, do ukończenia przez nie 18 lat, a jeżeli kształci się dalej – do ukończenia 26 lat, natomiast jeżeli posiada orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności lub inne traktowane na równi – bez ograniczenia wieku,
• małżonka,
• wstępnych pozostających z ubezpieczonym we wspólnym gospodarstwie domowym. W celu zgłoszenia do ubezpieczenia zdrowotnego lub wyrejestrowania z tego ubezpieczenia członka rodziny, osoba prowadząca działalność gospodarczą jako ubezpieczony i jednocześnie płatnik składek sporządza i przekazuje do ZUS dokument ZUS ZCNA – Zgłoszenie danych o członkach rodziny dla celów ubezpieczenia zdrowotnego.

3. Jak rozliczać i opłacać składki?

Osoba rozpoczynająca działalność gospodarczą ma obowiązek składania deklaracji rozliczeniowej ZUS DRA, w terminie do 10 dnia miesiąca za miesiąc poprzedni, jeżeli nie zatrudnia pracowników (w tym osób współpracujących).

Deklarację ZUS DRA należy złożyć:

• za miesiąc, w którym rozpoczęto prowadzenie działalności gospodarczej,
• za kolejny pełny miesiąc po miesiącu, w którym rozpoczęto działalność gospodarczą w trakcie miesiąca. Za kolejne miesiące deklaracji ZUS DRA nie składa się w przypadku, gdy:
• nic się nie zmienia w stosunku do danych wykazanych w ostatnio złożonej deklaracji,
• następuje zmiana minimalnego wynagrodzenia lub przeciętnego wynagrodzenia, a tym samym zmiana minimalnej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i/lub minimalnej podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne. W 2010 r. minimalne wynagrodzenie za pracę wynosi 1317,00 zł – zatem podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe dla osób rozpoczynających działalność wynosi 395,10 zł (30% kwoty 1317,00 zł). W przypadku gdy nie ma obowiązku złożenia deklaracji rozliczeniowej, deklarację sporządzi ZUS.

Przykład
Osoba rozpoczęła prowadzenie działalności gospodarczej od 19 maja 2010 r.
Osoba ta jest zobowiązana przekazać do ZUS deklarację rozliczeniową ZUS DRA:
— w terminie do 10 czerwca 2010 r. – za maj 2010 r.,
— w terminie do 10 lipca 2010 r. – za czerwiec 2010 r.
Za kolejne miesiące osoba ta nie będzie zobowiązana do składania deklaracji rozliczeniowych, pod warunkiem jednak, że nie nastąpiły żadne zmiany w stosunku do danych wykazanych w ostatnio złożonej deklaracji, bądź zmiana jest spowodowana wyłącznie zmianą minimalnego wynagrodzenia lub przeciętnego wynagrodzenia.

4. Wysokość składek

Składki na ubezpieczenia społeczne wynoszą:

• na ubezpieczenie emerytalne – 19,52% podstawy wymiaru,
• na ubezpieczenia rentowe (Od 1 stycznia 2008 r.) – 6,00% podstawy wymiaru,
• na ubezpieczenie chorobowe – 2,45% podstawy wymiaru,
• na ubezpieczenie wypadkowe – 1,67% podstawy wymiaru (Od 1 stycznia 2003 r. stopa procentowa składki na ubezpieczenie wypadkowe jest zróżnicowana. Dla płatnika składek zgłaszającego do ubezpieczenia wypadkowego nie więcej niż 9 ubezpieczonych od 1 kwietnia 2010 r. wynosi ona 1,67%. Szczegółowe zasady ustalania stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe omówione są w poradniku dla płatników składek pt. „Ustalanie stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe”, dostępnym na stronie internetowej ZUS.). Za miesiąc, w którym podleganie ubezpieczeniom społecznym trwało przez część miesiąca, lub w którym ubezpieczony był niezdolny do pracy i z tego tytułu spełnia warunki do przyznania zasiłku z ubezpieczenia chorobowego lub wypadkowego, kwotę najniższej podstawy wymiaru składek zmniejsza się proporcjonalnie, dzieląc ją przez liczbę dni kalendarzowych tego miesiąca i mnożąc przez liczbę dni podlegania ubezpieczeniom, lub dni zdolności do pracy. Składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi w 2010 r. 9,00% podstawy jej wymiaru.

Podstawę wymiaru tej składki stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 75% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale poprzedniego roku, włącznie z wypłatami z zysku, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”. Składka obowiązuje od dnia 1 stycznia do dnia 31 grudnia danego roku.

Składka na ubezpieczenie zdrowotne jest miesięczna i niepodzielna, co oznacza, że składka na to ubezpieczenie jest należna w pełnej wysokości za cały miesiąc. Zatem w przypadku wykonywania działalności gospodarczej przez część miesiąca (lub niezdolności do pracy, nawet gdy z tego tytułu pobierany jest zasiłek z ubezpieczenia chorobowego lub wypadkowego) składka na to ubezpieczenie nie podlega proporcjonalnemu zmniejszeniu. Składkę na Fundusz Pracy osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą opłacają wówczas, gdy podstawa wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne i rentowe, w przeliczeniu na okres miesiąca, wynosi co najmniej tyle, ile wynosi minimalne wynagrodzenie za pracę. Oznacza to, że opłacając składki na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne i rentowe od kwoty stanowiącej 30% minimalnego wynagrodzenia, osoba ta nie opłaca za siebie składki na wspomniany Fundusz.

5. Zasady opłacania składek

Osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą jest zobowiązana opłacać składki w formie bezgotówkowej. Jeżeli przy prowadzeniu tej działalności nie zatrudnia żadnych innych osób (w tym osób współpracujących) i ma prawo do opłacania składek od kwoty stanowiącej 30% minimalnego wynagrodzenia, zobowiązana jest do opłacenia składek do 10 dnia każdego miesiąca za miesiąc poprzedni, na wskazane przez ZUS rachunki bankowe. Wpłat należy dokonywać odrębnie na:

• ubezpieczenia społeczne (nr konta: 83 1010 1023 0000 2613 9510 0000),
• ubezpieczenie zdrowotne (nr konta: 78 1010 1023 0000 2613 9520 0000). Przykład Osoba rozpoczęła prowadzenie działalności gospodarczej od 19 maja 2010 r. Zgłosiła się do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego oraz dobrowolnie do ubezpieczenia chorobowego, jak również zadeklarowała minimalną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, tj. 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia. W celu prawidłowego rozliczenia składek za maj 2010 r. osoba ta musi najpierw ustalić podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne oraz na ubezpieczenie zdrowotne, a następnie obliczyć składki za ten miesiąc.

Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne nie może być niższa niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia. W 2010 r. jest to kwota 395,10 zł (tj. 30% kwoty 1317,00 zł).
Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne w okresie od stycznia do grudnia 2010 r. nie może być niższa niż 75% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale 2009 r. (włącznie z wypłatami z zysku) i wynosi 2592,46 zł (tj. 75% kwoty 3456,61 zł).

Wyliczenie składek za maj 2010 r.

Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne wynosi 165,69 zł, co wynika z następującego wyliczenia:
395,10 zł (najniższa podstawa wymiaru składek) : 31 (liczba dni miesiąca) × 13 (liczba dni wykonywania działalności gospodarczej) = 165,69 zł.

Składki na ubezpieczenia społeczne wynoszą:
na ubezpieczenie emerytalne – 165,69 zł × 19,52% = 32,34 zł
na ubezpieczenia rentowe – 165,69 zł × 6,00% = 9,94 zł
na ubezpieczenie chorobowe – 165,69 zł × 2,45% = 4,06 zł
na ubezpieczenie wypadkowe – 165,69 zł × 1,67% = 2,77 zł.

Podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne wynosi: 2592,46 zł.
Składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi: 2592,46 zł × 9,00% = 233,32 zł.

Wyliczenie składek za czerwiec 2010 r.
Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne wynosi: 395,10 zł.

Składki na ubezpieczenia społeczne wynoszą:
na ubezpieczenie emerytalne – 395,10 zł × 19,52% = 77,12 zł
na ubezpieczenia rentowe – 395,10 zł × 6,00% = 23,71 zł
na ubezpieczenie chorobowe – 395,10 zł × 2,45% = 9,68 zł
na ubezpieczenie wypadkowe – 395,10 zł × 1,67% = 6,60 zł.

Podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne wynosi: 2592,46 zł.
Składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi: 2592,46 zł × 9,00% = 233,32 zł.

6. Jak wyrejestrować działalność gospodarczą?

Osoba, która zaprzestała prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej, ma obowiązek w terminie 7 dni od dnia trwałego zaprzestania jej wykonywania złożyć w organie ewidencyjnym wniosek EDG-1 o wykreślenie z ewidencji działalności gospodarczej. Na podstawie danych z wniosku EDG-1, składanego jako informacja o zaprzestaniu prowadzenia działalności gospodarczej, oraz kopii decyzji o wykreśleniu przedsiębiorcy z ewidencji, ZUS sporządzi z urzędu dokument ZUS ZWPA – Wyrejestrowanie płatnika składek.

Ponadto należy przekazać do ZUS wyrejestrowanie z ubezpieczeń siebie jako osoby ubezpieczonej – na formularzu ZUS ZWUA.

W przypadku zakończenia prowadzenia działalności, tj. wykreślenia z ewidencji działalności gospodarczej, a następnie ponownego rozpoczęcia prowadzenia działalności po uzyskaniu wpisu w organie ewidencyjnym, prawo do korzystania z preferencyjnych zasad opłacania składek nie przysługuje.

UWAGA!
Dodatkowych informacji na temat zasad podlegania ubezpieczeniom, rozliczania i opłacania składek, zasad wypełniania i przekazywania dokumentów ubezpieczeniowych do ZUS szukaj:

• w każdej placówce Zakładu Ubezpieczeń Społecznych,
• na stronie internetowej ZUS, pod adresem www.zus.pl.

Podstawa prawna

1. Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2009 r. nr 205, poz. 1585 z późn. zm.).
2. Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej fi nansowanych ze środków publicznych (tekst jednolity: Dz.U. z 2008 r. nr 164, poz. 1027 z późn. zm.).
3. Ustawa z dnia 2 listopada 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jednolity: Dz.U. z 2007 r. nr 155, poz. 1095 z późn. zm.).

Opracowanie:
Departament Obsługi Klientów Centrali ZUS