Bruksela daje pieniądze i mówi, na co mamy je wydać

- Dla mnie to jeden z najszczęśliwszych dni w moim życiu. Nie sądzę, żebym mógł coś takiego więcej dla Polski zrobić - mówił 8 lutego premier Donald Tusk po ogłoszeniu decyzji ws. budżetu Unii Europejskiej. Rząd odtrąbił sukces, ponieważ w projekcie nowego budżetu nasz kraj uzyskał w ramach funduszy spójności o 4 mld euro więcej niż ostatnio. Niestety nie będziemy tych pieniędzy mogli wydać tak, jak chcemy.

W ostatnich chwilach budżetowych negocjacji przyjęto zapis, że 20 proc. środków przeznaczonych zostanie na cele klimatyczne. Za takim rozwiązaniem obstawała komisarz UE ds. zmian klimatu, Connie Hedegaard, która po zakończeniu szczytu nie kryła zadowolenia z przyjętych rozwiązań. Wynika z nich, że z budżetu o wysokości 960 mld euro na klimat trzeba będzie wydać 192 mld.

- W praktyce będzie oznaczało to zmniejszenie funduszy na rozwój regionów i wyrównanie zacofania wielu krajów, a napływ środków do najbardziej rozwiniętych krajów produkujących instalacje dla odnawialnych źródeł energii - komentuje prof. Władysław Mielczarski z Instytutu Elektroenergetyki Politechniki Łódzkiej w najnowszym Energy Newsletters.

Jego zdaniem zapisy te nie powinny odbić się bezpośrednio na dopłatach rolniczych, ale z pewnością będą stosowane w przypadku funduszy strukturalnych. Wiąże się z tym pewne niebezpieczeństwo utraty części wynegocjowanych pieniędzy.

- Będzie to prowadzić do niewykorzystania znacznej części funduszy strukturalnych, ponieważ trudno sobie wyobrazić, na jakie cele mógłby być wydane tak wielkie środki, aby można było te cele jakoś powiązać z walką ze zmianami klimatu - twierdzi prof. Mielczarski.

Aby odblokować całość środków, trzeba będzie dużo zapłacić. Inwestycje unijne wymagają wyłożenia własnych pieniędzy. Jak wylicza prof. Mielczarski, żeby wykorzystać wszystkie przyznane Polsce pieniądze na cele klimatyczne, trzeba by wydać 120 mld zł, z czego połowę stanowiłby wkład własny.

Jak dowiedziała się Wirtualna Polska w Ministerstwie Środowiska, w obecnej perspektywie budżetowej na adaptację do zmian klimatu przeznaczono w naszym kraju 4,3 mld zł, a kolejne 26,1 mld zł na przeciwdziałanie zmianom klimatycznym. Łącznie w latach 2007-2013 na projekty związane polityką klimatyczną Polska wydała więc nieco ponad 30 mld zł.

Jeżeli Parlament Europejski zatwierdzi obecny projekt budżetu, w ciągu najbliższych siedmiu lat będziemy musieli wydać na klimat cztery razy więcej. Na co pójdą te pieniądze? Zgodnie z polityką klimatyczną mogą zostać przeznaczone na przystosowanie do zmian klimatu lub na zmniejszenie emisji gazów - czyli zapobieganie zmianom klimatu.

Te dość ogólne cele realizowane są w postaci konkretnych inwestycji. Na pewno znaczna część pieniędzy trafi do sektora energetycznego na inwestycje w odnawialne źródła energii. Ponadto możemy liczyć na finansowanie rozwoju transportu przyjaznego dla środowiska, za którym kryje się najprawdopodobniej wymiana taboru kolejowego i autobusowego na nowocześniejszy. Duże możliwości daje też cel adaptacji do zmienionych warunków klimatu. W ostatnich latach w ramach tego celu zainwestowano m.in. w zabezpieczenie przeciwpowodziowe Żuław i modernizację Wrocławskiego Węzła Wodnego oraz wyposażono straż pożarną w sprzęt niezbędny do ograniczania i usuwania skutków zagrożeń naturalnych.

Wygląda na to, że los pieniędzy z funduszy europejskich zależy od kreatywności polskich urzędników, czyli od tego, ile inwestycji uda im się wytłumaczyć ochroną klimatu.