COVID-19 jest już jedną z głównych przyczyn zgonów w Polsce? Ekspertka analizuje popularny wykres

Twórca profilu Defoliator, który mierzy się z wieloma mitami m.in. wokół pandemii koronawirusa, przygotował grafikę, która ma za zadanie pokazać skalę zgonów spowodowanych ową pandemią. Czy faktycznie jest już aż tak źle, że COVID-19 za chwilę stanie się główną przyczyną śmierci w Polsce? Odpowiedź nie jest prosta, bo trudno o odpowiednie dane.

- Trudno te dane interpretować tak jednoznacznie, co nie znaczy, że są fałszywe. Z jednej strony twarde dane Głównego Urzędu Statystycznego pokazują, że liczba zgonów w Polsce w porównaniu do analogicznych okresów rośnie w ostatnich tygodniach. Z drugiej strony prezentowana grafika opiera się na porównaniu rzeczy nieporównywalnych – tłumaczy w rozmowie z money.pl Jadwiga Zarzeczna, ekspert ds. statystyki.

Chodzi o to, że autor przedstawia uśrednioną liczbę dziennych zgonów w Polsce i porównuje ją z rzeczywistymi ofiarami pandemii. Jak to policzono? Otóż wedle danych w Polsce dziennie umiera ok. 1100 osób.

W 2019 roku zmarło w Polsce 409 709 osób. Jeśli tę liczbę podzielimy przez liczbę dni w roku, wyjdą nam 1122 zgody dziennie. To prawda.

Z drugiej strony 29 października na COVID-19 i choroby współistniejące faktycznie zmarło łącznie 301 osób. To też prawda.

- Ale nałożenie konkretnej liczby osób, które danego dnia zmarły na COVID-19 (lub choroby towarzyszące), na uśredniane dla całego roku dane, nie jest uprawnione. Tak naprawdę nie wiemy dokładnie, ile osób ogółem zmarło 29 października i nie wiemy, jaka była przyczyna ich zgonu – mówi Zarzeczna.

W rzeczywistości dzienna liczba zgonów jest różna, raz wyższa, raz niższa. Najlepiej widać to w statystyce miesięcznej, łatwo dostępnej. Są miesiące, w których umarło 29,5 tysiąca osób, ale są i takie, gdy zgonów było 34,5 tysiąca. Czyli średnio w miesiącu od 983 do 1150 osób. Jeszcze inaczej widać to w ujęciu tygodniowym.

Dane tygodniowe GUS przesyła do unijnego Eurostatu. Te dane są jednak niepełne, bo raporty do Eurostatu spływają z mniej więcej miesięcznym opóźnieniem. Na razie wynika z nich, że w tym roku tygodniowo umiera od 7,3 do 8,6 tysiąca Polek i Polaków. Do tej pory największa liczba zgonów miała miejsce w 7. tygodniu tego roku (czyli w połowie lutego) – ale to dane na początek października 2020.

Mamy jednak dane, z których jednoznacznie wynika, że liczba zgonów w Polsce rośnie. To informacje z urzędów stanu cywilnego, które jako pierwsze rejestrują narodziny, śluby i śmierć obywateli, dopiero potem trafiają one do urzędu statystycznego.

Aż 10 tys. 101 aktów zgonu wystawiły polskie urzędy stanu cywilnego w ubiegłym tygodniu (od 12 do 18 października). W ciągu ostatniej dekady w tym okresie roku nigdy tak wielu zgonów urzędy nie rejestrowały.

Jak wynika z danych Ministerstwa Zdrowia, w tym czasie z powodu koronawirusa i chorób współistniejących umarło 575 osób. Dokładnie w 42. tygodniu roku zwykle wystawiane było 7,5 tys. aktów zgonu (to średnia z ostatniej dekady). Dziura wynosi niemal 2 tys. osób.

- Nawet biorąc pod uwagę rekordowy tydzień z lutego (8,6 tysiąca zgonów), liczba zmarłych w Polsce jest obecnie ponadprzeciętnie wysoka. Czy można ją tłumaczyć epidemią koronawirusa? Istnieje takie prawdopodobieństwo, ale na razie nie możemy tego jednoznacznie potwierdzić, mając takie, a nie inne dane - wyjaśnia Zarzeczna.