Czy marcowa podwyżka emerytur poprawi sytuację polskich seniorów?

Według BIK już 43% seniorów ma zaciągnięte kredyty i pożyczki, z których większość to kredyty konsumpcyjne przeznaczone na bieżące wydatki. Coraz chętniej osoby starsze sięgają również po chwilówki, ponieważ niekiedy tylko dzięki firmom pożyczkowym takim jak Freezl mogą uzyskać pożyczkę bez względu na swój wiek.

Ile pieniędzy z ZUS otrzymują polscy emeryci?

Według danych ZUS przedstawionych na koniec 2018 roku przeciętna emerytura w Polsce wynosiła 2 256,45 zł brutto, co oznacza, że przeciętny emeryt otrzymuje ‘na rękę’ kwotę 1 860 zł. Warto zauważyć, że to więcej niż płaca minimalna, która w zeszłym roku została podniesiona do poziomu 2 100 zł brutto.

źródło: dane Głównego Urzędu Statystycznego

Niestety, jak to zwykle bywa z danymi statystycznymi, „przeciętna” emerytura nie oddaje realnie zasobności portfeli polskich emerytów. Dane przedstawione przez ZUS wskazują, że systematycznie rośnie liczba osób pobierających świadczenie w wysokości minimalnej - w 2018 roku było to 1 029,80 zł brutto, czyli około 878 zł netto. Takich osób jest przeszło 220 tysięcy a według prognoz, liczba ta będzie dalej rosła. Dodatkowo, co najmniej drugie tyle emerytów, otrzymuje każdego miesiąca kwotę mniejszą niż minimalna emerytura. Najniższe wypłacane w Polsce świadczenia wynoszą zaledwie kilka… groszy miesięcznie.

Wydatki seniorów w Polsce

Jak policzył Główny Urząd Statystyczny, w 2017 roku przeciętne miesięczne wydatki emeryta znajdowały się na poziomie 1 296 zł. GUS wciąż nie opublikował danych za rok 2018, ale nie trudno zgadnąć, że kwota ta będzie jeszcze wyższa. Polska jest obecnie w fazie dynamicznego rozwoju gospodarczego czego efektem są między innymi rosnące płace, które przekładają się na wzrost cen wielu usług i produktów. Od lat drożeją produkty spożywcze, leki, koszty utrzymania mieszkania a w niedalekiej perspektywie czekają nas kolejne podwyżki. Mimo, że chwilowo oddaliło się widmo wyższych cen gazu i prądu, prędzej czy później ceny i tak wzrosną.

To zła wiadomość dla osób w podeszłym wieku, ponieważ to właśnie opłaty za mieszkanie są zwykle największym obciążeniem polskich seniorów. Średnio wynoszą 23% wszystkich wydatków, jednak w przypadku osób samotnych potrafią pochłaniać nawet 70% miesięcznych dochodów! Co najgorsze, takich osób jest bardzo dużo – jednoosobowe gospodarstwo domowe prowadzi co trzeci senior powyżej 65. roku życia i co drugi w grupie wiekowej powyżej 80 lat.

Starsze osoby szukając oszczędności często decydują się na obniżenie jakości swojego żywienia, kupując produkty tańsze lub gorsze zamienniki. Niestety poważnym obciążeniem domowego budżetu seniora są wydatki związane ze zdrowiem. Mowa tutaj przede wszystkim o zakupie leków czy prywatnych wizytach lekarskich. Dopiero po 75. roku życia zyskują oni prawo do bezpłatnych leków, jednak ich lista jest mocno ograniczona. Co więcej, mogą być one przepisywane wyłącznie przez lekarzy rodzinnych, a nie specjalistów. A to właśnie ich pomocy najczęściej potrzebują emeryci.

źródło: Raport Info Senior styczeń 2018 r. Związek Banków Polskich

Zadłużenie osób po 65. roku życia

Wiele starszych osób, które otrzymują minimalną emeryturę ma problemy z pokryciem wszystkich kosztów utrzymania. Najczęściej szukają oni pomocy u członków rodziny, jednak jeśli Ci zawodzą lub nie stać ich na wsparcie finansowe, emeryci decydują się na pożyczki finansowe. Najdobitniej sytuację finansową polskich emerytów odzwierciedlają dane dotyczące ich zadłużenia. Według danych Biura Informacji Kredytowej na koniec 2018 roku, aż 43% osób w wieku powyżej 65 lat miało zaciągnięte kredyty lub pożyczki.

Warto dokładniej zagłębić się w strukturę zaciąganych pożyczek. W przypadku kredytów bankowych ponad 68% z nich to kredyty konsumpcyjne. W firmach pożyczkowych seniorzy zadłużają się trochę rzadziej, ponieważ według BIK pożyczki pozabankowe stanowią zaledwie 1,8% łącznego zadłużenia osób po 65. roku życia.

Wynika to głównie z faktu przywiązania do instytucji bankowych oraz bariery technologicznej. Większość firm pożyczkowych opiera swoją strategię działania o nowoczesne technologie, udzielając większości pożyczek wyłącznie przez Internet. Jak pokazują dane, z Internetu korzysta niespełna połowa seniorów, ale większość z nich nie ma zaufania do oferowanych tam usług finansowych. Warto wspomnieć, że część firm umożliwiają wzięcie pożyczki przez telefon. Z takiej formy chętniej korzystają właśnie osoby starsze.

Źródło: Kredytowy portret polskiego seniora BIK.pl, styczeń 2019 r.

Według danych portalu pożyczkowego Freezl osoby starsze, pomimo skromnych dochodów, starają się spłacać swoje zobowiązania zawsze w terminie. Według danych BIK tylko co dwudziesty senior ma przeterminowane zobowiązania. Co więcej, ponad połowa osób starszych przyznaje się do regularnego wspierania finansowego swoich wnuków lub dzieci, choćby niewielką kwotą jak 100 zł miesięcznie. Chęć pomocy bliskim jest też jednym z głównych powodów zaciągania zobowiązań przez osoby starsze. Jak wskazują wyniki badania przeprowadzonego w 2018 roku na zlecenie BIG InfoMonitor przez ARC Rynek i Opinia, do zaciągania pożyczek na pomoc rodzinie przyznało się aż 14% ankietowanych. To samo badanie pokazuje jednak, że dwóch na trzech emerytów pożycza pieniądze na leki, a 34% na prywatne leczenie i rehabilitację. Na co więc, najchętniej seniorzy pożyczają pieniądze?

- leki,
- rehabilitacja,
- pomoc rodzinie,
- remont,
- spłata starych zobowiązań,
- jedzenie.

Niestety* zadłużonych seniorów z roku na rok przybywa*. Jeszcze bardziej niepokojący jest, że według informacji podanych przez BIK, zaciągają oni bardzo wysokie zobowiązania, mając przy tym niskie dochody. Wynikać może to z niewielkiej świadomości konsumenckiej i finansowej osób starszych przez co trudno im realnie ocenić warunki kredytu czy też pożyczki a także manipulacyjny wpływ reklamy telewizyjnej. Zaburza to ich realną ocenę swoich potrzeb, ale również kondycji finansowej i decydują się na drogie kredyty.

Bez wątpienia seniorzy w Polsce nie mają łatwego życia – niestety znaczna część z nich tak naprawdę ledwo wiąże koniec z końcem, choć głośno się do tego nie przyznaje. Ba, żeby pomóc rodzinie finansowo są skłonni nawet zaciągnąć kredyty i pożyczki, pomimo że ich spłata bywa później poważnym obciążeniem domowego budżetu.

Planowana na marzec podwyżka emerytur na pewno nie rozwiąże problemów osób starszych. Emeryci otrzymujący obecnie najniższe świadczenia, mogą liczyć na podwyżkę emerytury o około 56 zł na rękę. Kwota ta pokryje wzrost opłat za wywóz śmieci, ale na pewno nie wystarczy to pokrycia wzrostu cen żywności - według niektórych ekspertów, ceny żywności w 2019 roku mogą wzrosnąć nawet o 10%. Bez wątpienia, tak minimalna podwyżka nie wpłynie na poprawę warunków bytowych osób starszych.